Có nên "cáo chung" hệ tại chức?

Sang năm 2012, mở đầu trào lưu này là Sở GD&ĐT Hà Nam không tuyển những sinh viên tại chức và cả các hình thức đào tạo liên thông, liên kết, từ xa. Tháng 8/2012, tỉnh Quảng Nam thông báo tuyển gần 600 cán bộ công chức và cũng yêu cầu không tuyển ứng viên có bằng đại học tại chức. Ngày 29/8/2012, UBND Nam Định thông báo tuyển dụng công chức phải được đào tạo hệ chính quy tập trung dài hạn. Ngày 3/9/2012, UBND tỉnh Quảng Bình ban hành quyết định quy định chính sách sử dụng con em Quảng Bình tốt nghiệp đại học (có hiệu lực hết năm 2015) cũng không tuyển dụng hệ tại chức vào các cơ quan, đơn vị thuộc Nhà nước.

Vì sao lại có hiện tượng đồng loạt “tẩy chay” trên?

Công bằng mà nói do điều kiện lịch sử, hình thức đào tạo tại chức là sự sáng tạo mang dấu ấn rất rõ của giáo dục Việt Nam. Nó phù hợp với mô hình phát triển của một đất nước từng có tới hơn 90% dân số mù chữ, lại phải trải qua các cuộc chiến tranh liên miên để giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước và toàn vẹn lãnh thổ.

Trong các cuộc chiến tranh đó, hàng vạn những người con ưu tú vì chiến tranh phải dở dang việc học tập. Khi cuộc chiến kết thúc, nhiều người trong số họ theo học hệ tại chức. Trong bối cảnh đó, phương pháp đào tạo tại chức không chỉ giải quyết nhu cầu học tập mà nhiều nhà khoa học đã trưởng thành nhờ cách học này.

Tuy nhiên gần đây, nó đã bị biến tướng rất nhiều. Nhất là khi việc thi vào đại học chính qui khó khăn như một cuộc “vượt vũ môn” thì hệ đào tạo tại chức chính là nơi cứu cánh cho không ít sinh viên thi trượt. Thế nhưng nhiều năm trở lại đây, nó còn trở thành nơi “trú ngụ” của một số sinh viên thuộc dạng “con cháu”. Họ theo học hệ này cốt kiếm tấm bằng đại học để hợp thức hóa và làm “bùa ngải” tiến thân. Nó còn được nhân rộng bởi nhìn ở khía cạnh nhà trường, có thể nói không ít nơi coi đây như mảnh đất màu mỡ để tăng thu nhập cho giáo viên.

Tuy nhiên, đó là con số ảo bởi thực tế, nhiều người trong số họ nhờ các mối quan hệ đã có việc làm trước khi đào tạo. Thậm chí với nhiều người, đi học chỉ mang tính hình thức cho việc qui hoạch trở thành lãnh đạo trong tương lai.

Trong tình hình đó, có thể nói phương pháp đào tạo tại chức giờ đây không chỉ lỗi thời mà nó còn là “bàn đạp” cho một số người lợi dụng tiến thân, tất nhiên không phải tất cả.

Thế nhưng xóa bỏ hệ đào tạo này không dễ bởi nó cũng mang tính “lợi ích nhóm”, động chạm đến quyền lợi của không ít người.

Song cuộc sống luôn có những qui luật đào thải rất khắt khe. Việc những địa phương trên (mà trong tương lai, con số chắc chắn không dừng ở đây) từ chối nhận bằng tại chức không đơn giản như một quyết định hành chính của Bộ GD&ĐT. Nó là phản ứng của thị trường trước một mặt hàng chất lượng thấp. Khi thị trường không chấp nhận, chắc chắn mặt hàng mang thương hiệu “madein tại chức” sẽ phá sản.

Vì vậy, hiện nay chỉ có hai sự lựa chọn. Một là nếu tiếp tục mô hình này, Bộ GD&ĐT phải có biện pháp nâng cao chất lượng mặc dù đây là vấn đề không dễ. Hai là dũng cảm bỏ hẳn phương pháp này. Đây cũng là vấn đề rất khó bởi nó động chạm đến quyền lợi của nhiều người.

Theo bạn, nên để hay nên bỏ hệ đào tạo tại chức và bạn có đồng tinh với phản ứng bằng cách “tẩy chay” như của các địa phương trên hay không?

Bùi Hoàng Tám

BLOG rất mong nhận được bình luận của các bạn xung quanh các đề tài mà chúng ta cùng quan tâm. Xin hãy bấm vào link GỬI BÌNH LUẬN phía dưới bài, viết ý kiến của mình, rồi nhấn phím ĐỒNG Ý. Sau đó, điền thông tin theo một trong hai cách mà hệ thống hướng dẫn. Mọi ý kiến của các bạn đều được chúng tôi đón đợi và quan tâm.

Cám ơn các bạn!