Cách sử dụng dấu chấm “(!?)” thú vị của báo Việt

 

Mở ngoặc, dấu chấm than, dấu chấm hỏi, đóng ngoặc. Cá tính, thú vị, khéo léo, đặc trưng.

 

Tôi lấy ví dụ, một bài báo gần đây viết về chuyện hai anh bị công an thị trấn Tào Xuyên, Thanh Hóa bắt giữ và đòi 7,5 triệu vì "tội" ăn cháo quên mang giấy tờ, trong đó có đoạn phỏng vấn ông Dương Văn Thái, Trưởng công an thị trấn:

 

“Sự việc ông Lê Quang Long – Phó công an thị trấn và ông Dương Công Thịnh lấy tiền của anh Khánh và anh Ngọc tổng cả 7,5 triệu đồng một cách không giấy tờ gì tại trụ sở công an thị trấn là có thật.”... Ông Thái cho biết thêm, “Việc mấy anh công an này làm là sai rồi. Các anh đó hiểu biết chưa được nhiều, các anh thông cảm bỏ qua cho (!?)”.

 

Hay ví dụ này, lấy từ bài viết về vụ công ty Vedan nhận giải thưởng vì sức khỏe cộng đồng:

 

Giám đốc Trung tâm Tư vấn phát triển thương hiệu và chất lượng TP.HCM (NATUSI) Nguyễn Thị Sinh lại còn lý giải có thể do lu bu nên MC xướng nhầm tên của Vedan vào danh sách các doanh nghiệp được kêu tên lên nhận giải (!?).

 

Tôi rất ủng hộ mấy cái “(!?)” này. Mặc dù không tử tế lắm (hơi “áo thun, dép Lào) nhưng mỗi lần thấy xuất hiện tôi thấy vui. Trong đầu tôi vang tiếng phóng viên nói “Bị điên à? Bị hâm à? Trời ơi ai dạy bạn chém gió giỏi thế?”

 

Đó là nói mạnh. Nói một cách nhẹ nhàng thì mỗi lần gặp một “(!?)”, ít nhất tôi có cảm giác phóng viên đang nghĩ: “Thật là khó tin. Thật là khó chấp nhận”. Đó là cách duy nhất phóng viên có thể nhận xét chủ quan về một câu phát ngôn lố bịch mà không viết rõ trong bài: “thật là một câu phát ngôn lố bịch”. Rất chủ quan nhưng vẫn không quá mức tờ báo cho phép – vì chỉ là vài dấu chấm câu thôi ấy mà. (Thậm chí gõ “(!?)” vào Google sẽ không ra kết quả  vì hệ thống Google không chấp nhận “(!?)” là một từ.)

 

Thỉnh thoảng phóng viên sẽ ghép (!?) vào cuối tiêu đề bài luôn:

Cáu, bực tức, HH Trái đất sáng tạo “Miss Aozai” (!?)

Hải quan để lọt 1.800 tấn dầu ăn nhập lậu (!?)

Chủ tịch VFF chưa biết HN T&T vô địch V.League (!?)

Đảng ủy phường không có chủ trương xin hỗ trợ (!?)

“Miss “Aozai” hả? Điên à? Hâm à?” Quan điểm của phóng viên về nội dung bài rất rõ ràng; đọc xong tiêu đề tôi biết ngay bài mang tính chủ quan. Tôi hình dung phóng viên đứng nhìn hộp giải thưởng in chữ “aozai” đó, rồi ngất tại chỗ, xe cấp cứu đến, các anh mặc áo trắng cho thở ôxy, hỏi có ai biết cô này quê quán ở đâu.

Một “(?!)” để ở vị trí chiến lược có thể thay đổi hoàn toàn màu sắc của bài viết.  

Anh Joe cho biết thêm: “Tôi muốn trở thành huyền thoại văn chương.”

Khác hẳn với:

Anh Joe cho biết thêm: “Tôi muốn trở thành huyền thoại văn chương (!?)”

Câu đầu tiên độc giả sẽ hiểu đó là sự mong muốn của anh Joe, còn thành công hay không là do khả năng và nỗ lực của anh Joe thôi. Câu thứ hai độc giả sẽ hiểu rất khác: đó là sự mong muốn của thằng Joe; rất tiếc sự mong muốn ấy sẽ không bao giờ thành thật. Thằng này viết văn dở quá, tệ quá, nó cứ tưởng mình là ai vậy?

Trong trường hợp đó, “(!?)” đồng nghĩa với “tưởng bở”.

Có một số tờ báo Việt Nam tuyệt đối hạn chế sử dụng “(!?)” để giữ phong độ, uy tín. Chính vì tính chất chủ quan nên các tờ báo và phóng viên quyết định có sử dụng phải cẩn thận. Lời phát ngôn hay trường hợp mô tả phải thực sự lố bịch, nhân vật liên quan phải sai quan điểm một cách khó phủ nhận. Ở nhiều nước phương Tây dùng sai “(!?)” là trường hợp có thể kiện được, khả năng thắng khá cao. (Chỉ là lý thuyết vì tiếng Anh chủ yếu không dùng.) Biết đâu không lâu nữa sẽ có vụ kiện ở Việt Nam liên quan đến người nổi tiếng bị “(!?)”.

Mà trong các bài viết về vụ kiện ấy, biết đâu một số phóng viên sẽ vừa cố tình làm minh bạch chuyện đã xảy ra, vừa vô tình gây chuyện mới:

Joe