Kỳ án 194 Kim Mã: Cục thi hành án Hà Nội dựa vào đâu để quyết cưỡng chế nhà dân?

Việc cơ quan THA dân sự lật lại vụ việc và vội vã tổ chức bán đấu giá tài sản một cách khó hiểu đã khiến gia đình ông Ích thêm phần bức xúc.

Đặc biệt, ngày 6/12/2017, Cục thi hành án dân sự TP Hà Nội đã ban hành thông báo số 200/TB-CTHADS do chấp hành viên Phan Việt Bình ký về việc cưỡng chế thi hành án. Theo đó, Cục thi hành án dân sự TP Hà Nội sẽ cưỡng chế đối với ông Mai Công Ích và những người khác liên quan đến khối tài sản nhà, đất tại 194 Kim Mã. Dự kiến, việc cưỡng chế sẽ diễn ra vào 9h30 ngày 13/12/2017.

Liên quan đến vấn đề này, phóng viên báo Dân trí đã có buổi làm việc với Luật sư Nhâm Mạnh Hà (Công ty Luật TNHH Đông Hà Nội) để làm rõ hơn các khía cạnh pháp lý.

P/v: Luật sư cho biết quá trình thi hành án nhà 194 Kim Mã, có cơ quan chức năng nào có văn bản kháng nghị hay có quyết định kháng nghị về việc thi hành án hay không?

Luật sư Nhâm Mạnh Hà: Liên quan đến vụ việc này, tháng 5/1998, bà Oanh có đơn yêu cầu và cơ quan Thi hành án đã có Quyết định thi hành án theo đơn yêu cầu. Đến tháng 01/1999 thì ông Ích, bà Oanh và bà Lâm thỏa thuận dưới sự chứng kiến và xác nhận của Chấp hành viên đã thỏa thuận bán tài sản để chủ động thanh toán cho những người được thi hành án. Điều này là không trái với quy định của pháp luật thi hành án, đồng thời cũng phù hợp với nguyên tắc của luật pháp đối với việc dân sự, đó là tôn trọng sự thỏa thuận giữa các bên nếu thỏa thuận đó không vi phạm pháp luật, không trái đạo đức xã hội và không xâm phạm tới lợi ích của người thứ ba.

Cũng theo hồ sơ vụ việc, khi các bên thỏa thuận thi hành án xong thì không có bất cứ văn bản kháng nghị hay Quyết định kháng nghị nào về việc thi hành án của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Chỉ có duy nhất Công văn số 303-KSTHA ngày 08/10/1999, trong đó xác định “Việc thi hành án quận Ba Đình thực hiện không đúng nội dung quyết định Bản án, vi phạm trình tự thủ tục thi hành án. Viện kiểm sát yêu cầu thu hồi nhà số 10 Kim Mã để thực hiện đúng nội dung bản án tuyên kê biên đảm bảo thi hành án”. Tuy nhiên, xét về giá trị pháp lý của Công văn số 303 này thì đây không thể xem là căn cứ để hủy kết quả thỏa thuận giữa bà Oanh, ông Ích và bà Lâm bởi:

Một là, về hình thức ban hành văn bản: Căn cứ theo quy định tại Điều 45 Pháp lệnh thi hành án dân sự 1993 và Điều 20 Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 1992 thì trong quá trình kiểm sát việc thi hành án, Viện kiểm sát thực hiện quyền kháng nghị với Toà án nhân dân, cơ quan thi hành án cùng cấp và cấp dưới, chấp hành viên, cơ quan, tổ chức, đơn vị có trách nhiệm trong việc thi hành án, yêu cầu đình chỉ việc thi hành, sửa đổi hoặc bãi bỏ những văn bản, chấm dứt việc làm vi phạm pháp luật trong việc thi hành án; yêu cầu xử lý kỷ luật, xử phạt hành chính người vi phạm pháp luật.

Ở đây, Viện kiểm sát nhân dân quận Ba Đình mới chỉ có công văn gửi tới cơ quan thi hành án quận Ba Đình mà chưa có kháng nghị về việc thi hành án, thế nhưng cơ quan thi hành án đã có văn bản đề nghị thu hồi nhà số 10 (nay là 194) phố Kim Mã, phường Kim Mã, quận Ba Đình, Hà Nội để thi hành các Bản án, quyết định dân sự đã có hiệu lực pháp luật là chưa phù hợp với các quy định của pháp luật, vì về cả hình thức lẫn bản chất của Kháng nghị và một công văn (văn bản hành chính) là hoàn toàn khác nhau. Công văn số 303 này cũng không phải là một văn bản yêu cầu khi Viện kiểm sát thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình đối với công tác thi hành án.

Hai là, về nội dung được nhận định tại Công văn 303: Tại công văn này, Viện kiểm sát nhân dân quận Ba Đình cho rằng việc thi hành án vi phạm trình tự thủ tục thi hành án (thỏa thuận của bà Lâm, ông Ích và bà Oanh ảnh hưởng tới những người được thi hành án còn lại) là không có đầy đủ căn cứ do thỏa thuận này có sự chứng kiến và xác nhận của Chấp hành viên là hoàn toàn phù hợp với các quy định của pháp luật. Bên cạnh đó, những người được thi hành án còn lại tuy không tham gia vào thỏa thuận, nhưng đều không có ý kiến phản bác về việc mua căn nhà của ông Ích, đồng thời nhất trí nhận tiền mà không có bất kỳ khiếu nại, khiếu kiện nào. Do đó, việc thỏa thuận mua bán tài sản này là không trái với quy định của pháp luật, không ảnh hưởng tới quyền - lợi ích hợp pháp của những người thi hành án còn lại, vì vậy nhận định của Viện kiểm sát nhân dân quận Ba Đình tại Công văn 303 là hoàn toàn không có cơ sở.

P/v: Thưa luật sư, quá trình giải quyết thi hành án nhà 194 Kim Mã, bà Lâm, bà Oanh, bà Lan, ông Giáp, bà Việt và bà Quang có ai có ý kiến phản đối hay thắc mắc, khiếu nại gì không?

Luật sư Nhâm Mạnh Hà: Trong quá trình giải quyết vụ thi hành án nhà 194 Kim Mã, ông Ích, bà Oanh và bà Lâm đã cùng thỏa thuận về việc ông Ích sẽ mua lại căn nhà số 10 Kim Mã với giá 2,5 cây vàng (99,99)/m2. Trong Biên bản giải quyết thi hành án cũng có sự chứng kiến, tham gia và xác nhận của ông Nguyễn Văn Thanh (chấp hành viên Đội thi hành án quận Ba Đình).

Những người được thi hành án còn lại là bà Lan, ông Giáp, bà Việt và bà Quang đều không có đơn yêu cầu thi hành án, cơ quan thi hành án cũng chưa có quyết định chủ động thi hành án nên việc thi hành 04 Quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự vẫn đang trong thời gian tự nguyện thi hành án của bà Lâm.

Mặt khác, tuy những người được thi hành án còn lại không tham gia trực tiếp vào thỏa thuận nhưng đều nhất trí cho ông Ích mua căn nhà của bà Lâm và số tiền đó đã được trả cho chính họ, tất cả đều nhất trí nhận tiền, đã nhận tiền và cho đến nay đều không có bất kỳ khiếu nại, khiếu kiện nào.

Do đó, việc thỏa thuận mua bán tài sản giữa ông Ích, bà Oanh, bà Lâm là không trái với quy định của pháp luật, không trái đạo đức xã hội và không gây ảnh hưởng tới quyền lợi của bất cứ người thứ ba.

P/v: Thưa Luật sư, Quyết định THA số 1185 và 1187 ngày 11/8/2009 của Cục THADS thành phố Hà Nội được ban hành có đúng quy định pháp luật hay không?

Luật sư Nhâm Mạnh Hà: Trong vụ việc này, người duy nhất có Đơn yêu cầu Thi hành án là bà Nguyễn Thị Kim Oanh đã nhận được tiền thi hành án theo thoả thuận ngày 16/01/1999 nêu trên mà không có yêu cầu thi hành án nào khác. Việc Cục THADS TP Hà Nội tiếp tục lấy Đơn yêu cầu THA năm 1998 của bà Oanh làm căn cứ ra Quyết định THA số 1187/QĐ-THA-DS ngày 11/08/2009 là không hợp pháp bởi: Quyết định thi hành án số 214/THA ngày 02/5/1998 chưa bị hủy bỏ, thu hồi… Mặt khác, bà Lâm đã trả nợ cho bà Oanh theo quyết định trong Bản án số 50/PTDS ngày 10/4/1998 của TAND Thành phố Hà Nội nhưng trong quyết định về việc thi hành án và các văn bản sau này chưa đề cập tới vấn đề này. Rõ ràng, quá trình THA đã hoàn tất vào năm 1999, bà Oanh đã nhận được tiền và không hề có Đơn yêu cầu thi hành án nào khác kể từ thời điểm THA xong (năm 1999). Hơn nữa, bà Oanh đã cùng các con sang định cư tại CHLB Đức và đã chết vào năm 2010. Hiện di ảnh của bà Oanh được đặt tại nhà 62 Sơn Tây, Kim Mã, Ba Đình, Hà Nội do gia đình chị ruột bà Oanh quản lý.

Cùng với Quyết định THA theo Đơn yêu cầu của bà Oanh, chấp hành viên Phan Việt Bình còn tiếp tục ra quyết định THA số 1185 ngày 11/8/2009 theo Đơn yêu cầu của ông Ích mặc dù ông không có Đơn yêu cầu THA. Hành động này của cơ quan THADS vi phạm nghiêm trọng các quy định của pháp luật và xâm phạm trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của gia đình ông Ích.

P/v: Thưa luật sư, xin luật sư cho biết quá trình kê biên, bán đấu giá nhà 194 Kim Mã có vi phạm pháp luật không?

Luật sư Nhâm Mạnh Hà: Sau khi có các quyết định và bản án của Tòa án các cấp năm 1998, ông Ích và bà Oanh cùng bà Lâm đã có thỏa thuận theo đúng quy định của pháp luật, dưới sự chứng kiến của chấp hành viên và có văn bản thỏa thuận về việc ông Ích mua lại nhà đất của bà Lâm. Trên cơ sở thỏa thuận, ông Ích cũng đã nộp các khoản phí cũng như tiền mua tài sản cho cơ quan thi hành án đồng thời các đương sự cũng đã được thanh toán gần như đầy đủ khoản tiền đã cho bà Lâm vay mà không có bất cứ ý kiến nào phản đối việc thỏa thuận, thi hành án. Hiện bà Oanh cũng đã chết, ông Ích không có yêu cầu về việc kê biên và bán đấu giá lại tài sản mà mình đã bỏ tiền ra mua từ gần 20 năm trước, cơ quan thi hành án cũng không hề hoàn trả ông Ích số tiền ông đã nộp vào cơ quan thi hành án ngày đó.

Vậy Cục THADS TP Hà Nội lật lại vụ việc, kê biên và tổ chức bán đấu giá tài sản để thi hành án cho ai? Số tiền mà ông Ích đã nộp cho cơ quan thi hành án để mua nhà, đồng thời số tiền này đã được cơ quan thi hành án Ba Đình thanh toán cho các chủ nợ của bà Lâm sẽ được giải quyết như thế nào, khi mà trong suốt hai thập kỷ qua, cơ quan thi hành án quận Ba Đình rồi tiếp đến là Cục Thi hành án dân sự TP Hà Nội đã không hề có thông báo trả lại tiền cho ông Ích? Rõ ràng, cơ quan thi hành án đã lật lại vụ việc một cách khó hiểu và không giải quyết các vấn đề theo đúng quy định pháp luật.

Như vậy, qua việc xem xét và đánh giá về việc ban hành Quyết định số 1185 và Quyết định số 1187 của Cục THADS TP Hà Nội có thể thấy rằng có rất nhiều điểm bất hợp lý trong việc ban hành hai quyết định này cần được làm sáng tỏ. Việc thi hành án liên quan tới căn nhà 194 Kim Mã đã hoàn thành xong từ rất lâu, các đương sự trong vụ việc có người còn sống, có người đã mất từ lâu và không có bất cứ ai có yêu cầu, đề nghị thi hành án lại. Bản thân người đang quản lý, sử dụng nhà ở không có yêu cầu bán đấu giá nhà đất của mình để thi hành án cho chính mình. Vậy thì việc kê biên, bán đấu giá lại tài sản có thực sự cần thiết và đúng pháp luật? Ai là người được lợi từ việc lật lại giải quyết vụ việc này? Gia đình ông Ích và dư luận vẫn đang chờ câu trả lời từ phía các cơ quan chức năng.

Dân trí sẽ tiếp tục thông tin tới bạn đọc về vụ việc này.

Anh Thế (thực hiện)