Bỏ giấy phép xây dựng: Đề xuất đúng và kịp thời

Ngay sau khi Thủ tướng Phạm Minh Chính chỉ đạo quyết liệt việc cắt bỏ các thủ tục không cần thiết, trong đó có thủ tục cấp phép xây dựng, nhiều người dân bày tỏ sự vui mừng, ủng hộ chủ trương đúng đắn này. Đây không chỉ là một tín hiệu tích cực về cải cách hành chính mà còn thể hiện quyết tâm thực chất trong việc gỡ bỏ những rào cản hành chính đang gây tốn kém thời gian, chi phí và niềm tin của người dân.

Tôi rất vui khi đọc tin Bộ Xây dựng đang đề xuất bỏ giấy phép xây dựng đối với nhà ở riêng lẻ tại đô thị, hướng tới cải cách hành chính mạnh mẽ, giúp người dân và doanh nghiệp giảm bớt gánh nặng thủ tục. Đọc tin này, tôi bồi hồi nhớ lại hai lần xây nhà của gia đình mình - cả hai đều là những trải nghiệm đầy vất vả chỉ vì… xin giấy phép.

Năm 2007, gia đình tôi xây căn nhà cấp 4 trên mảnh đất tự mua ở quận Hà Đông. Dù là nhà cấp 4, không cao tầng, không liên quan đến quy hoạch lớn, nhưng tôi vẫn phải hoàn tất thủ tục xin giấy phép xây dựng. Đến năm 2011, gia đình tôi xây lại nhà, lần này là nhà 4 tầng 1 tum. Tưởng có kinh nghiệm rồi sẽ nhanh hơn, nhưng không ngờ thủ tục còn phức tạp hơn trước.

Giấy phép xây dựng vẫn là một “cửa ải” lớn. Khi ấy, tôi chỉ ước có một cơ chế minh bạch, đơn giản hơn cho người dân. Chúng tôi đâu muốn làm sai luật, chỉ muốn xây một mái nhà để an cư lạc nghiệp.

Theo quy định tại điểm e khoản 1 Điều 102 Luật Xây dựng năm 2014, kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ, cơ quan có thẩm quyền cấp giấy phép xây dựng phải xem xét hồ sơ để cấp giấy phép trong thời gian 15 ngày. Trường hợp đến thời hạn cấp giấy phép nhưng cần phải xem xét thêm thì cơ quan cấp giấy phép xây dựng phải thông báo bằng văn bản cho chủ đầu tư biết lý do, đồng thời báo cáo cấp có thẩm quyền quản lý trực tiếp xem xét và chỉ đạo thực hiện, nhưng không được quá 10 ngày kể từ ngày hết hạn theo quy định tại khoản này.

Như vậy, tổng thời gian có thể lên đến 25 ngày. Thời gian này chưa kể các khâu nộp hồ sơ nhiều lần, bổ sung bản vẽ, giấy tờ, phải “chạy vạy” nhiều cơ quan. Không ít trường hợp phát sinh thêm chi phí không chính thức.

Với doanh nghiệp, đặc biệt là các nhà đầu tư bất động sản, việc chậm trễ cấp phép xây dựng không chỉ ảnh hưởng đến tiến độ dự án mà còn đội chi phí, khiến giá nhà bị đẩy lên cao, người mua nhà là đối tượng cuối cùng phải gánh chịu. Nghịch lý là: nhiều khu đô thị đã có quy hoạch chi tiết 1/500, có thiết kế mẫu, có hệ thống hạ tầng, nhưng người dân vẫn phải đi xin phép xây dựng. Việc này không khác gì “xin lại” một thứ đã được phê duyệt từ trước.

Nhiều người lo ngại rằng nếu bỏ giấy phép xây dựng thì sẽ dẫn đến tình trạng xây nhà tùy tiện, phá vỡ quy hoạch đô thị. Tuy nhiên, theo tôi, việc bỏ giấy phép không đồng nghĩa với buông lỏng quản lý.

Nhà nước sẽ kiểm soát từ khâu quy hoạch, thiết kế đô thị, và cấp chỉ giới xây dựng. Khi người dân xin cấp sổ đỏ, tra cứu quy hoạch… đã biết được mình được xây gì, mấy tầng, mật độ bao nhiêu. Nếu chính quyền địa phương làm tốt khâu quy hoạch và công khai đầy đủ thông tin, người dân hoàn toàn có thể tự xây đúng mà không cần phải “xin - cho”.

Lợi ích của chính sách

Tiết kiệm thời gian, chi phí cho người dân, doanh nghiệp. Người dân không phải chạy thủ tục, chờ đợi hàng tháng trời mới được xây nhà trên đất của chính mình.

Chống tiêu cực, nhũng nhiễu khi không còn khâu “xin - cho”, cũng không còn “cửa” cho công chức vòi vĩnh, gây khó dễ.

Thúc đẩy cải cách hành chính thực chất. Đây là một bước đi cụ thể, rõ ràng trong cải cách thủ tục hành chính, tăng mức độ hài lòng của người dân đối với bộ máy công quyền.

Phù hợp với xu hướng quản lý hiện đại. Nhiều nước tiên tiến không còn duy trì thủ tục cấp phép xây dựng kiểu cũ, mà kiểm soát bằng công cụ quy hoạch, kiểm tra hiện trường và chế tài rõ ràng.

Nay nghe tin Nhà nước xem xét bỏ giấy phép xây dựng cho nhà ở riêng lẻ trong khu vực đã có quy hoạch chi tiết, tôi vui mừng và ủng hộ hết lòng. Bởi thực tế cho thấy: Nếu khu dân cư đã có quy hoạch, đã xác định chỉ giới, tầng cao, mật độ, thì người dân chỉ cần làm theo đúng quy định là đủ.

Việc “xin phép” không còn cần thiết, mà nên chuyển sang “tự xây theo đúng chuẩn” vừa đơn giản, vừa tiết kiệm thời gian, chi phí. Người dân sẽ tránh được những bức xúc, tình huống tiêu cực nảy sinh từ quy trình “xin - cho”. Doanh nghiệp xây dựng cũng được hưởng lợi lớn vì không bị chậm tiến độ chỉ vì giấy phép.

Tôi cho rằng, đây là một đề xuất hợp lòng dân, vì người dân, thể hiện tư duy quản lý hiện đại và lòng tin của Nhà nước đối với người dân. Chúng tôi - những người từng đi qua hành trình vất vả để xin được giấy phép, càng thấm thía hơn giá trị của sự cải cách này.

Tôi thực sự biết ơn Đảng, Chính phủ và Bộ Xây dựng đã lắng nghe tiếng nói từ thực tiễn, đã đặt lợi ích của người dân lên hàng đầu. Những thay đổi dù nhỏ nhưng sát sườn, thiết thực như thế này là minh chứng rõ ràng cho một nền hành chính đang chuyển mình từ “quản lý” sang “phục vụ”.

Việc bỏ giấy phép xây dựng không phải là “buông” mà là “cởi trói” - cởi trói cho người dân được thực hiện quyền sử dụng đất, quyền xây dựng nhà ở của mình một cách hợp pháp, minh bạch và thuận tiện hơn. Để chính sách đi vào cuộc sống, điều quan trọng là quy hoạch phải rõ ràng, công khai và cập nhật; chế tài xử lý vi phạm phải nghiêm minh.

Người dân và doanh nghiệp đang rất kỳ vọng đây không chỉ là một đề xuất mà sẽ sớm trở thành hiện thực, góp phần xây dựng một nền hành chính phục vụ, một môi trường sống văn minh, hiện đại hơn. Hy vọng đề xuất này sớm được triển khai trên toàn quốc. Để mỗi người dân khi xây nhà dù lớn hay nhỏ đều cảm thấy yên tâm, thuận tiện, không còn nặng gánh thủ tục nữa.

        TS. Vũ Thị Minh Huyền