Hỗ trợ người nghèo bằng tạo việc làm, sinh kế, giảm cho không

Công tác xã hội hướng tới ngăn chặn tái nghèo

Tại hội thảo "Công tác xã hội với người nghèo" tổ chức hôm qua, 30/12, Cục trưởng Cục Bảo trợ xã hội, Bộ LĐ-TB&XH Tô Đức khẳng định, trong những năm qua, Đảng, Nhà nước và Chính phủ đã dành quan tâm, hết sức chăm lo tới đời sống của người dân, đặc biệt là người nghèo và các đối tượng yếu thế.

Những thành tựu của công tác giảm nghèo đã đem đến sự thay đổi rất lớn, đặc biệt là giúp nâng cao chất lượng đời sống vật chất và tinh thần cho người nghèo.

Lãnh đạo cục Bảo trợ xã hội nhấn mạnh, một trong những nội dung Chính phủ và các bộ, ngành hết sức quan tâm đó là làm thế nào để phát triển những dịch vụ hỗ trợ cho người nghèo, giúp người nghèo tiếp cận đầy đủ các dịch vụ xã hội cơ bản, giải quyết vấn đề thu nhập. Trong đó, Việt Nam đặc biệt chú trọng phát triển ngành nghề, hệ thống công tác xã hội.

Trong giai đoạn 2021 - 2025 và định hướng chiến lược về công tác giảm nghèo giai đoạn 2021 - 2030, Nhà nước đặt ra 3 mục tiêu về giảm nghèo đa chiều. Thứ nhất, giải quyết vấn đề thu nhập thấp dưới mức sống tối thiểu và hỗ trợ cho người nghèo tiếp cận đầy đủ các dịch vụ xã hội cơ bản. Thứ hai, giải quyết toàn diện những "chiều" thiếu hụt của người nghèo ở mọi nơi, mọi thời điểm. Thứ ba là giảm nghèo bền vững, hạn chế tối đa khả năng tái nghèo.

"Để giúp người nghèo giảm nghèo bền vững thì một trong những phương pháp khoa học để thực hiện chính là công tác xã hội. Tức là những nhân viên công tác xã hội sẽ làm việc với cá nhân, nhóm, cộng đồng.

Chỉ khi áp dụng công tác xã hội với người nghèo mới giải quyết được căn cơ tình trạng tái nghèo, giúp người nghèo thoát nghèo bền vững", Cục trưởng Cục Bảo trợ xã hội Tô Đức nhấn mạnh.

Theo tiêu chuẩn nghèo mới, hiện nay cả nước có khoảng 2,4 triệu hộ nghèo với 10 triệu người nghèo. Ông Đức cho rằng, 10 triệu người này rơi vào cảnh nghèo do thiếu vốn, thiếu kỹ năng, thiếu kiến thức hay thiếu kinh nghiệm tiếp cận với nguồn lực, để bù đắp thì phải có nhân viên công tác xã hội chuyên nghiệp phối hợp với cán bộ làm công tác giảm nghèo cơ sở để tiếp cận, làm việc với từng hộ gia đình nhằm đánh giá chính xác, làm rõ nguyên nhân nghèo.

Tạo việc làm, giảm hỗ trợ cho không

Nêu ý kiến về vấn đề này, Phó Chánh văn phòng Quốc gia về giảm nghèo Nguyễn Lê Bình đánh giá, thực tế kết quả giảm nghèo chưa thực sự bền vững, nguy cơ tái nghèo, phát sinh nghèo và tỷ lệ hộ nghèo ở đồng bào dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn còn cao. 

Một số cơ chế, chính sách, chương trình giảm nghèo hiện chưa hiệu quả, chưa phù hợp với đặc thù vùng, miền. Đặc biệt, nhà nước chưa có chính sách đặc thù đối với hộ nghèo không có khả năng lao động, một số địa phương còn để xảy ra tình trạng trục lợi chính sách.

"Hạn chế nữa là nguồn lực đầu tư cho công tác giảm nghèo chưa đáp ứng được nhu cầu thực tiễn. Việc bố trí ngân sách địa phương chưa được quan tâm. Hiệu quả đa dạng, huy động nguồn lực từ các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước còn thấp.

Chúng ta ưu tiên dành nguồn lực cho công tác giảm nghèo nhưng so với nhu cầu, số kinh phí có được vẫn còn khá khiêm tốn. Đơn cử, vùng trung du và miền núi phía Bắc có nhu cầu lớn về đường sá đi lại, còn vùng Tây Nguyên, nhu cầu về hạ tầng thủy lợi, hệ thống tưới tiêu cũng còn thiếu rất nhiều nhưng nhà nước chưa đủ nguồn lực để đầu tư, mới chỉ làm được từng bước, từng phần", ông Bình dẫn chứng.

Vị đại diện Văn phòng quốc gia về giảm nghèo cũng đưa ra nhận định công tác giảm nghèo thời gian tới sẽ còn gặp nhiều thách thức như tốc độ đô thị hóa, công nghiệp hóa, xu hướng già hóa dân số, làm gia tăng các vấn đề về di cư tự do, chênh lệch giàu nghèo, bất bình đẳng về mức sống và thu nhập.

"Thời gian tới, việc giảm nghèo tại vùng "lõi nghèo", những nơi đặc biệt khó khăn, vùng đồng bào dân tộc ít người sẽ rất cam go. Tình trạng nghèo từ tư tưởng còn là hiện tượng phổ biến do phong tục, tập quán, mặt bằng dân trí, trình độ sản xuất hạn chế.

Ngoài ra, điều kiện cơ sở hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng giao thông của miền núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới hải đảo còn rất khó khăn, đòi hỏi phải có nguồn lực lớn để đầu tư trong khi khả năng ngân sách còn hạn chế", ông Bình nói.

Trước bối cảnh đó, đại diện Văn phòng quốc gia về giảm nghèo khuyến cáo, cần đặt yêu cầu thực hiện mục tiêu giảm nghèo đa chiều, bao trùm, bền vững là trọng tâm trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, coi đây là nhiệm vụ thường xuyên và lâu dài.

Đặc biệt, cần đổi mới cách tiếp cận trong giảm nghèo bằng các chính sách hỗ trợ có điều kiện, phát triển tín dụng chính sách xã hội, giảm hỗ trợ cho không. Trong đó, cần tập trung hỗ trợ người nghèo trong đào tạo nghề, nâng cao năng lực sản xuất, có việc làm, sinh kế, đất sản xuất, nhà ở, nâng cao thu nhập và giải quyết các chiều thiếu hụt dịch vụ xã hội cơ bản…

Tại hội thảo, ông Đặng Đức Thắng - Giám đốc Ban tín dụng người nghèo, Ngân hàng Chính sách xã hội cho biết, tính đến cuối tháng 12/2022, tổng dư nợ tín dụng chính sách của hệ thống ước đạt 282.270 tỷ đồng, với hơn 6,5 triệu hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác đang còn dư nợ.

Trong đó, chương trình cho vay dành riêng cho các đối tượng hộ nghèo hướng tới mục tiêu giải quyết một phần nhu cầu thiết yếu về nhà ở, nước sạch, điện thắp sáng và học tập đối với hộ nghèo, đã giúp họ ổn định cuộc sống, có vốn để sản xuất kinh doanh, tăng thu nhập, góp phần thực hiện mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững, ổn định xã hội.

"Việc tiếp cận với nguồn vốn tín dụng ưu đãi của nhà nước cũng góp phần ngăn chặn tệ nạn cho vay nặng lãi ở nông thôn. Người nghèo dần làm quen với việc vay, trả nợ ngân hàng, thay đổi căn bản nhận thức sử dụng vốn có hiệu quả, góp phần cải thiện, nâng cao chất lượng cuộc sống", ông Thắng gợi mở định hướng chính sách cho thời gian tới.