Cần làm gì khi trẻ em dành 5 - 7 giờ mỗi ngày dùng mạng xã hội?

Ngày 24/8 tại Hà Nội, Cục Báo chí, Bộ Thông tin & Truyền thông tổ chức tập huấn cung cấp thông tin về hiện trạng vấn đề bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng và các xu hướng công nghệ nhằm đẩy mạnh tuyên truyền để bảo vệ, hỗ trợ trẻ em.

Theo thống kê của Cục Báo chí, từ ngày 1/1/2022 đến nay, các cơ quan báo chí đã có 145.130 tin bài phản ánh liên quan đến trẻ em. Số lượng này rất lớn, ngày nhiều nhất lên tới 1.186 tin bài (ngày 1/6/2022).

Để nhiệm vụ này được thực hiện hiệu quả, không vi phạm các quyền của trẻ em, những người làm báo cần được trang bị nhiều hơn nữa về kiến thức và chia sẻ các giá trị đạo đức cụ thể trong truyền thông nhằm nâng cao nhận thức cho cộng đồng để bảo vệ, hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng.

Thông tin về hiện trạng vấn đề bảo vệ trẻ em trên không gian mạng, bà Nguyễn Thị Nga, Phó Cục trưởng Cục Trẻ em, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cho biết, qua khảo sát mới đây, việc trẻ em sử dụng mạng internet ngày càng nhiều.

"Kết quả khảo sát cho thấy, trong 3 tháng, có 89% trẻ em truy cập và sử dụng internet, trong số này, 87% sử dụng internet hàng ngày. Ngoài thời gian dành cho việc học, trung bình trẻ em sử dụng từ 5 - 7 tiếng/ngày vào mạng xã hội.

Internet và mạng xã hội đã đem lại cho trẻ em nhiều giá trị tích cực, giúp trẻ có thể tìm hiểu thế giới một cách dễ dàng, gặp gỡ, giao lưu được với nhiều người, chia sẻ tình cảm, thông tin...

Tuy nhiên, ngoài những mặt tích cực, mạng xã hội đem theo nhiều mối nguy hiểm đến cho trẻ em như tiếp cận với thông tin giả, truy cập vào những nội dung xấu độc; nghiện sử dụng mạng xã hội. Nguy hiểm hơn, khi các em chưa ý thức được hết những nguy hiểm rình rập", bà Nga cho biết.

Trong khi đó, kết quả khảo sát cho thấy, chỉ 36% trẻ em (hầu hết là trẻ lớn hơn, độ tuổi 16-17) đã được dạy về việc đảm bảo an toàn trên mạng.

Thống kê từ Tổng đài Bảo vệ trẻ em 111, các cuộc gọi tư vấn, hỗ trợ liên quan đến không gian mạng tăng trong thời gian gần đây. Cụ thể năm 2021 có 422 cuộc gọi, trong 7 tháng năm 2022 có 268 cuộc gọi với 3 nhóm vấn đề lớn liên quan đến tư vấn về xâm hại tình dục trẻ em trên môi trường mạng (chiếm 31%); nhóm vấn đề về cách sử dụng internet an toàn (chiếm 31,3%); nhóm vấn đề tư vấn khi trẻ em bị dụ dỗ, gạ gẫm (chiếm trên 7%)".

Trước thực tế trẻ em sử dụng internet hiện nay rất cao, bà Nga cho rằng, việc cấm đoán trẻ em không dùng internet không còn phù hợp với bối cảnh hiện nay mà việc sử dụng cần có sự đồng hành của cha mẹ, nhà trường và cộng đồng trong bảo vệ trẻ em trên không gian mạng. Nâng cao kỹ năng khi dùng internet được ví như là "vaccine số" giúp bảo vệ trẻ em khi tham gia môi trường mạng.

Để bảo vệ trẻ em trên không gian mạng, bà Nga cho rằng, trong thời gian tới, cần tăng cường vai trò của gia đình, cha mẹ và trường học trong việc huấn luyện, giám sát, hướng dẫn trẻ em sử dụng mạng an toàn, biết cách nên và không nên khi sử dụng các tiện ích, ứng dụng nào trên mạng cũng như cách nhận biết các thông tin, video clip độc hại, không phù hợp, cách kiểm soát thông tin cá nhân để chủ động bảo vệ trẻ em.

"Cha mẹ giống như những người "gác cổng", nên áp dụng các biện pháp để chủ động bảo vệ trẻ em, thu hút sự tham gia của trẻ em tìm hiểu những kiến thức, kỹ năng bổ ích trên môi trường mạng…", Phó Cục trưởng Cục trẻ em nhấn mạnh.

Chia sẻ thêm về vấn đề này, bà Đinh Thị Như Hoa, Trưởng phòng Kiểm định, Trung tâm Ứng cứu khẩn cấp không gian mạng Việt Nam (Cục An toàn thông tin, Bộ TT&TT) cho rằng, trẻ em rất dễ bị rơi vào "bẫy" của người lạ trên môi trường mạng mà không biết, không có kỹ năng để đề phòng.

Khi bị xâm hại, hầu hết trẻ bị ảnh hưởng không tiết lộ ai là thủ phạm. Trong số những trẻ tiết lộ thì hầu hết các em nói rằng thủ phạm là người lạ. Một số trẻ cho biết đó là bạn trưởng thành hoặc bạn cùng trang lứa với các em. Việc trẻ không muốn nói ra thủ phạm là ai nhiều khả năng là do sợ tiết lộ hoặc sợ hậu quả.

"Trẻ em rất dễ bị lôi cuốn vào các cuộc trò chuyện trên mạng với người lạ. Ở đó trẻ dễ gặp những câu hỏi như: Em đi học có vui không? Hôm nay em mặc quần áo gì, đồng phục gì?

Hoặc khi trẻ chụp lại quần áo, một người lạ vào khen đẹp thế, chân dài thế, điều này khiến trẻ bị dẫn dắt vào việc vô tình tiết lộ thông tin như chụp ảnh phía trước, phía sau, dần dần đến những hình ảnh nhạy cảm...

Một lúc nào đó, những người này sẽ dọa nạt nếu không tiếp tục câu chuyện sẽ đưa những hình ảnh đó lên mạng khiến trẻ lo sợ.

Ngoài ra, khi đăng ký tài khoản trên mạng xã hội, nhiều trẻ vô tình công khai danh tính, quan hệ gia đình có thể là nguy cơ để người xấu lợi dụng. Nếu bố mẹ không đồng cảm, chia sẻ, không biết cách giúp đỡ, hỗ trợ trẻ mà uy hiếp bằng những câu hỏi tại sao làm thế này, tại sao làm thế kia... thì trẻ lại càng sợ và giấu giếm", Trưởng phòng Kiểm định, Trung tâm Ứng cứu khẩn cấp không gian mạng Việt Nam cảnh báo.