Cây chết, nước “biến chất” vì nhà máy nhiệt điện

Cây chết, đất úng, nước nhiễm mặn

Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bình Thuận công bố nguyên nhân cây chết, nước giếng nhiễm mặn, đất bị ngập úng và nhiễm mặn tại khu vực xung quanh bãi xỉ của Nhà máy Nhiệt điện Vĩnh Tân (thôn Vĩnh Phúc, xã Vĩnh Tân, huyện Tuy Phong, Bình Thuận).

Theo đó, từ tháng 2 vừa qua, một số hộ dân sinh sống tại khu vực phía Tây Nam bãi thải xỉ này có phản ánh về tình trạng cây trồng lâu năm và hoa màu bị chết, nước giếng nhiễm mặn làm ảnh hưởng đến đời sống.

Sau đó, các ngành chức năng của tỉnh đã tiến hành khảo sát thực tế, lấy mẫu và phân tích mẫu nước, đất tại khu vực các hộ dân phản ánh. Đồng thời, Tổ công tác đã lấy mẫu tro xỉ, mẫu nước tưới trong bãi xỉ để phân tích, đánh giá.

Kết quả phân tích các mẫu cho thấy hàm lượng Clorua trong nước ngầm của 3/4 hộ dân vượt từ 1,2 lần đến 1,8 lần; hàm lượng Clorua trong 4/5 hồ nước để phục vụ nhu cầu tưới tro, xỉ vượt từ 1,05 lần đến 1,8 lần, đất bị mặn.

Để xác định rõ hơn, UBND tỉnh đã chọn đơn vị độc lập là Viện Môi trường và Tài nguyên thực hiện nhiệm vụ xác định nguyên nhân cây chết, nước giếng nhiễm mặn, đất bị ngập úng và nhiễm mặn, phạm vi ảnh hưởng, mức độ thiệt hại của các hộ dân sinh sống tại đây...

Kết quả khảo sát thực tế của Viện Môi trường và Tài nguyên đã xác định được khu vực bị ngập úng cục bộ có diện tích khoảng 13,2ha. Trong khu vực này, nước thường tồn đọng lại thành từng cụm nhỏ trên bề mặt, mực nước trong các giếng đào đã dâng lên xấp xỉ gần bằng với mặt đất tự nhiên và phần lớn diện tích cây chết đều nằm trong vùng này.

Ngoài ra, Viện cũng đã xác định được phạm vi diện tích 12,4 ha mà trong đó nước ngầm bị lợ với hàm lượng clorua từ 250 mg/l đến 721 mg/l, vượt chuẩn nhiều lần (tiêu chuẩn nước dùng ăn uống là 250mg/l).

Nguyên nhân vì xây dựng nhà máy nhiệt điện

Theo Viện Môi trường và Tài nguyên, nguồn nước ngầm ở khu vực xung quanh bãi xỉ nhiệt điện Vĩnh Tân trước đây dùng được cho ăn uống, tức là không bị nhiễm mặn. Ngoài ra, khu vực này có độ cao từ 12m trở lên so với mực nước biển, các nhánh suối nhỏ trong vùng không bị ảnh hưởng của thủy triều nên khả năng xâm nhập mặn từ biển vào khu vực này là hoàn toàn không có mà do tác động của con người là chính.

Kết quả điều tra thực tế cho thấy, dọc theo các tuyến đường mòn phía Tây và phía Bắc bãi xỉ có những đống đất cát có lẫn san hô. Hiện tượng đổ đất ở đây được ghi nhận từ năm 2016 do quá trình thi công các dự án tại Trung tâm Điện lực Vĩnh Tân.

Các đống đất này có nguồn gốc từ phía ven biển đưa lên (trong thành phần có một số mảnh san hô) mang theo một hàm lượng muối nhất định trong đó. Theo thời gian, khi gặp mưa, độ mặn trong đất bị rửa trôi theo nước mưa, một phần chảy tràn trên bề mặt xuống khu vực trũng thấp phía Tây bãi xỉ, một phần thấm xuống đất đi vào tầng nước ngầm mạch nông, từ đó góp phần gây nhiễm mặn cho khu vực xung quanh.

Về nồng độ clorua trong nước tăng cao, kết quả phân tích cho thấy có sự suy giảm rõ rệt nồng độ clorua trong nước ngầm từ khu vực cách bãi xỉ 37m ra khu vực xung quanh, càng xa bãi xỉ thì nồng độ clorua càng thấp dần.

Viện Môi trường và Tài nguyên cũng xác định: Nguyên nhân chính dẫn đến hiện tượng cây chết ở đây là do bị ngập úng (dấu hiệu phổ biến là rễ cây bị hư thối).

Nguyên nhân gây ngập úng cục bộ ở khu vực này ngoài lý do khách quan là trong năm 2016 lượng mưa tại khu vực này gia tăng đột biến thì còn rất nhiều nguyên nhân chủ quan như: Phía Bắc bãi xỉ chưa có tuyến kênh thoát lũ nên nước mưa không có đường tiêu thoát, bị thấm hết xuống đất làm gia tăng dòng chảy ngầm và mực nước ngầm tầng nông; Sự hình thành bãi thải xỉ làm thay đổi địa hình tự nhiên, thay đổi chế độ dòng chảy bề mặt và dòng chảy ngầm ngang qua khu bãi xỉ, dẫn đến sự dồn đọng nước tập trung về khu vực trũng thấp phía Tây bãi xỉ và gây ra ngập úng...

Sau khi công bố kết quả khảo sát này, Sở Tài nguyên và Môi trường Bình Thuận tiếp tục báo cáo, kiến nghị UBND tỉnh chỉ đạo các sở, ngành, địa phương và đề nghị Tổng Công ty Phát điện 3 thực hiện các giải pháp để hạn chế tình trạng ngập úng, ngăn ngừa việc nhiễm mặn nước dưới đất, nước mặt trong khu vực; triển khai thực hiện kiểm kê, xác định mức độ thiệt hại của người dân trong khu vực bị ảnh hưởng và đề xuất biện pháp hỗ trợ...

Nguyễn Luân