Đường sắt cao tốc: Sẽ làm, hoàn thành chậm nhất vào 2050

Chiều 12/9, UB Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Đường sắt (sửa đổi). Chương quy định về đường sắt tốc độ cao (chương 8) nhận nhiều quan tâm, tranh luận của các uỷ viên UB Thường vụ Quốc hội.

Chương này bao gồm 5 điều quy định về chính sách phát triển, yêu cầu chung đối với đường sắt tốc độ cao, quản lý, bảo trì, quản lý an toàn và các yêu cầu chung khi đầu tư xây dựng đường sắt tốc độ cao.

Lý do đề xuất nội dung này được Chính phủ nêu rõ là theo Chiến lược, quy hoạch phát triển đường sắt Việt Nam đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt thì giai đoạn từ năm 2020 đến năm 2030 triển khai xây dựng mới tuyến đường sắt tốc độ cao. Trước mắt khai thác tốc độ chạy tàu từ 160 km/h đến dưới 200 km/h, đây là công tác chuẩn bị để hoàn thiện và chạy tàu tốc độ ≥ 200 km/h.

Tầm nhìn đến năm 2050 tại chiến lược là phấn đấu hoàn thành toàn tuyến đường sắt đôi tốc độ cao, khổ 1.435 milimét trên trục Bắc - Nam, sau năm 2050 triển khai tổ chức khai thác với tốc độ 350 km/h (tiêu chuẩn đường sắt cao tốc).

Từ những yêu cầu trên, dự thảo luật đề xuất bổ sung mới một mục về đường sắt tốc độ cao (tốc độ thiết kế ≥ 200 km/h) như đã nói trên.

Thẩm tra dự án luật, UB Khoa học, Công nghệ & Môi trường cơ bản nhất trí với các quy định về đường sắt đô thị, đường sắt tốc độ cao bảo đảm việc triển khai xây dựng trên thực tế các loại đường sắt này theo chiến lược, quy hoạch phát triển đường sắt Việt Nam.

Chủ nhiệm cơ quan thẩm tra Phan Xuân Dũng cho biết, ngoài các quy định tại dự thảo, có ý kiến đề nghị cần quy định loại hình công nghệ trong đường sắt đô thị, đường sắt tốc độ cao cho thuận tiện trong việc chuyển giao công nghệ, bảo trì, sửa chữa các loại đường sắt này.

Có ý kiến đề nghị bổ sung quy định về điều kiện, tiêu chuẩn, chức danh của nhân viên đường sắt; quy định về phương tiện giao thông đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị đáp ứng yêu cầu đặc thù của các loại đường này. Ý kiến tại cơ quan thẩm tra còn đề nghị cần làm rõ hơn về nguồn tài chính và lộ trình thực hiện; những biện pháp để bảo đảm tính khả thi về đường sắt tốc độ cao.

Quốc hội đã “bác” mà vẫn làm?

Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng đặt câu hỏi: “Quốc hội đã bác chủ trương xây dựng đường sắt tốc độ cao (tại kỳ họp cuối cùng của Quốc hội khoá XII - PV), nay làm luật thì có trái chủ trương hay không?”

Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Ngọc Đông giải trình, năm 2010 Quốc hội chưa thông qua chủ trương làm đường sắt cao tốc để yêu cầu làm rõ một số vấn đề, đặc biệt là hiệu quả dự án, lộ trình đầu tư, phương án huy động nguồn lực, làm rõ phần nào nhà nước đầu tư và phần nào tư nhân tham gia...

Thực hiện chỉ đạo của Quốc hội, Chính phủ đã giao Bộ GTVT cập nhật nghiên cứu tiền khả thi của dự án. Mới đây, Bộ có kiến nghị về lộ trình thực hiện, phấn đấu đến 2018 sẽ trình lại lên Chính phủ xem xét thẩm định, “qua” được thì dự án sẽ được trình Quốc hội quyết định chủ trương.

Quá trình nghiên cứu, phía Hàn Quốc đã hỗ trợ Việt Nam lập dự án thí điểm đường sắt tốc tộ cao trên 2 đoạn Vinh – Hà Nội, TPHCM – Nha Trang. Nhật Bản cũng giúp Việt Nam lập nghiên cứu tiền khả thi, Bộ GTVT đã tiếp thu để tiếp tục hoàn thiện đề án

Theo lộ trình dự kiến, đến 2050 sẽ cơ bản hoàn thành xong tuyến đường sắt cao tốc Bắc - Nam. Trước đó, Bộ GTVT xin xây dựng tuyến thí điểm Sài Gòn - Long Thành rồi tiếp đến 2 đoạn ưu tiên là Hà Nội – Vinh, TPHCM– Nha Trang sau đó nối tiếp đoạn Vinh – Đà Nẵng – Nha Trang.

Thứ trưởng Đông nhấn mạnh, dù các dự án giao thông đường hàng không, đường bộ (nhất là tuyến đường bộ cao tốc Bắc – Nam quy mô 6 làn xe) được hoàn thành thì với nhu cầu vận tải của những năm tới, vẫn cần phải có tuyến đường sắt mới hướng tới tốc độ cao, kết nối Bắc - Nam. Những quy định đặc thù cho đường sắt tốc độ cao, theo đó, Thứ trưởng GTVT nhấn mạnh, cần đưa vào luật.

Vẫn chưa hết băn khoăn sau lời giải thích của Thứ trưởng Đông, Phó Chủ tịch Tòng Thị Phóng vẫn lưu ý, cần phải báo cáo rõ hơn khi thuyết phục Quốc hội, bởi mức đầu tư cho đường sắt tốc độ cao là rất lớn.

P.Thảo