Vợ chồng cựu binh nghèo và những đứa trẻ suýt bị chôn theo mẹ

Mưa triền miên như trút nước cả tháng nay càng làm những vết thương chiến tranh của ông Ayun Hới (SN 1928, trú làng Vêl, Ia Ko, Chư Sê, Gia Lai) đau nhức nhối. Đôi chân vượt rừng Trường Sơn của người bộ đội cụ Hồ mấy tháng nay đã không thể đứng thẳng để đi được nữa. Tuổi già và vết thương cũ do đạn bom đã khiến đôi chân ông co rút lại. 

Ông mới nằm viện về nhưng đầu óc vẫn còn rất minh mẫn. Ông kể, ông là người Ê Đê, quê ở xã Chư Păng (Krông Púk, Đắk Lắk). Tháng 3/1946 ông thoát li và được tập kết ra Bắc. Tháng 8/1950 ông nhập ngũ. Năm 1960, ông được phiên chế vào Trung đoàn 120, Sư đoàn 304 và trực tiếp tham gia các chiến trường như: Cánh đồng Chum (Lào), Khe Sanh (Quảng Trị), Đắk Tô- Tân Cảnh và những trận đánh ác liệt ở Ngã ba Đông Dương…

Trong khi tham gia các trận đánh, ông đã bị thương ở chân, tay… và bị một mảnh đạn cướp đi vĩnh viễn mắt phải. Do bị thương nhiều lần, năm 1969 ông được chuyển về Quân khu 5, làm trợ lý Dân vận Trung đoàn 101, Sư 304 và phụ trách anh, em các dân tộc Tây Nguyên. Tại đây, ông gặp sơn nữ J’Rai- Siu My (SN 1943). Năm 1973, lễ cưới của ông bà đã được đơn vị đứng ra tổ chức.

Trong chiến trường ác liệt, bà My đã 2 lần sinh con nhưng cả 2 người con của ông bà đều chết sau khi chào đời không lâu. Sau giải phóng, bà trở về quê ở xã Ia Ko (Chư Sê) sinh sống và sinh được một người con trai, còn ông Hới được điều động về Trung đoàn 95B, Tỉnh đội Gia Lai, đóng quân ở căn cứ Dân Chủ (huyện Kbang). Năm 1989, ông nghỉ hưu và về Ia Ko sống với vợ con theo phong tục ở rể của người J’Rai.

Lúc này, cuộc sống của ông bà đầy rẫy khó khăn, bà con trong vùng không chỉ đói mà còn tồn tại rất nhiều hủ tục lạc hậu, nhiều đứa trẻ luôn đói khóc và có nguy cơ chết đói. Là người từng mất đi những “núm ruột” thân yêu của mình nên ông bà hiểu hơn ai hết nỗi đau mất đi những đứa con là như thế nào. Dù không có tiền bạc hay lúa gạo nhiều nhưng vườn nhà ông bà rất nhiều chuối và sắn, nên ông bà đã đón hàng chục đứa trẻ về nuôi.

“Mình chỉ cứu chúng lúc đói, cha mẹ nó không nuôi được nên đã nhờ mình nuôi. Có đứa mình nuôi vài ba tháng, khi nào cha mẹ nó hết đói làm ăn được là về đón đi, có đứa nuôi đến lớn rồi chúng đi lấy chồng, lấy vợ. Mình nuôi con người J’Rai cũng có, con người Kinh cũng có”, ông Hới kể.

Không chỉ làm việc thiện khi nuôi những đứa trẻ mồ côi, đói khổ mà ông bà còn dám đứng lên chống lại luật tục hà khắc, lạc hậu tồn tại hàng trăm năm của người J’Rai. Đó là khi người mẹ chết, đứa trẻ mới sinh ra dù khỏe mạnh nhưng phải chôn theo mẹ. Và trong một lần ông được mời đến đám tang ở làng Đăk Pớt (xã Ia Hlốp), khi ông nhìn xuống gầm nhà sàn thì thấy một đứa trẻ đỏ hỏn đang nằm thoi thóp bên xác người mẹ. Trong lúc mọi người không để ý, ông vội vàng chạy đến nhẹ nhàng bế đứa trẻ lên tay, cởi vội chiếc áo trên người quấn cho đứa bé tội nghiệp. Thấy vậy, những người trong đám tang đưa mắt nhìn ông và bố đứa bé yêu cầu ông phải để con mình theo mẹ nó về với Atâu (tổ tiên).

Ông đã cố gắng giải thích, nếu để đứa bé chết theo mẹ nó là vi phạm pháp luật. Không ai dám nuôi bé thì để tôi nuôi… Sau một hồi nghe ông giải thích, nhiều người trong đám ma đã xuôi lòng. Ông ẵm đứa bé chạy một mạch về nhà. Thấy đứa bé tội nghiệp đang đói khóc, bà My vội vàng nấu cơm lấy nước cho em bé uống… Khi đứa thấy đứa trẻ đã thoát khỏi tử thần thì ông bà mới thở phào nhẹ nhõm.

Và trong gần 50 đứa con nuôi, đứa con gái nuôi mà được ông Hới thương nhất là chị Siu Soéc. Mẹ chết, cha Sóec đi theo vợ mới và không chịu nuôi con mình. Trong lúc đi làm rẫy, ông nghe thấy tiếng Sóec khóc vì đói và sợ do bị bỏ rơi ở bên một con suối nên đã mang về nuôi. Cách đây vài năm, ông đã tổ chức đám cưới cho Sóec với một thanh niên trong làng. Và bây giờ Sóec đang sống hạnh phúc cùng chồng và 2 con, hàng ngày người con gái nuôi vẫn về thăm cha mẹ nuôi.

Đến giờ ông đã 86 tuổi đời, gần 60 năm tuổi Đảng, là thương binh 3/4. Bà 72 năm tuổi đời và hơn 40 năm tuổi Đảng. Tuổi đã cao, sức yếu nhưng bà vẫn chăm chỉ lao động phát triển kinh tế. Bà vẫn là cán bộ phụ nữ giúp những người dân trong làng còn khó khăn và tuyên truyền kiến thức cho người dân, giúp họ xóa bỏ những hủ tục lạc hậu. Cuộc sống chỉ cho ông bà 1 đứa con đẻ và 5 đứa cháu nội, nhưng với sự bao dung và luôn thương người của mình, ông bà đã có được tình thương, sự tôn kính của tất cả người dân trong vùng.

Anh Trần Xuân Cảnh- Chủ tịch xã Ia Ko - cho biết, vợ chồng ông Hới đều là cán bộ lão thành gương mẫu. Ông bà làm rất nhiều việc thiện giúp bà con trong vùng và trước đây từng cứu giúp nhiều đứa trẻ thoát khỏi cái đói và cái chết.

Thiên Thư