Vì sao miền Bắc mưa lớn kéo dài, ngập lụt nhiều nơi?

Chiều 10/6, mưa bắt đầu giảm dần ở miền Bắc sau hai ngày khu vực ở trong đợt mưa lớn trên diện rộng. Mưa cực đoan kéo dài đã khiến nhiều nơi hứng chịu ngập lụt nghiêm trọng, tập trung ở Hải Phòng, Quảng Ninh, Điện Biên, Hà Giang... khiến giao thông bị đình trệ, ảnh hưởng lớn đến sản xuất và sinh hoạt của người dân.

Thực tế, kể từ đầu tháng 5 đến nay, miền Bắc hứng chịu các đợt mưa dông liên tục mặc dù đã vào giai đoạn đầu mùa hè. Trong vòng một tháng, khu vực chỉ đón duy nhất một đợt nắng nóng (26-30/5), còn lại duy trì thời tiết nhiều mây, nền nhiệt thấp dưới 34 độ C và mưa nhiều. 

Trao đổi với phóng viên Dân trí, một chuyên gia khí tượng lý giải mùa mưa ở miền Bắc thường bắt đầu từ khoảng tháng 4-5 đến tháng 9-10, nên việc mưa dông xuất hiện ở khu vực trong thời gian qua là theo quy luật.

Dù vậy, tình trạng mưa kéo dài suốt cả tháng 5 và đầu tháng 6 ở miền Bắc là do trên khu vực tồn tại rãnh áp thấp ở vùng núi, kết hợp hội tụ gió tây nam nóng ẩm. 

Cùng với đó, hệ thống áp cao từ phía bắc nén xuống hình thành các rãnh áp thấp ở khu vực phía nam Trung Quốc, sát với biên giới và dịch xuống khu vực vùng núi phía Bắc nước ta. Một số điểm mưa lớn cực đoan do địa hình lòng chảo, thung lũng.  

Tổ hợp các yếu tố trên là nguyên nhân chính khiến miền Bắc mưa kéo dài suốt tháng 5, tập trung ở vùng núi và trung du. Thống kê cho thấy tổng lượng mưa trong tháng 5 ở Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ cao hơn 30-60% so với trung bình nhiều năm, có nơi cao hơn 80-100%, tức gấp đôi so với cùng kỳ. 

Trái ngược, Tây Nguyên và Tây Nam Bộ lại có lượng mưa thiếu hụt 15-30%, có nơi thấp hơn 50% so với trung bình. 

Mưa lớn sẽ trở lại miền Bắc cuối tuần này

Lý giải thêm, ông Nguyễn Văn Hưởng, Trưởng phòng Dự báo Thời tiết (Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia), cho biết mưa lớn xuất hiện ở miền Bắc thời gian này không phải bất thường. Do đang ở giai đoạn chuyển mùa, khu vực chịu tác động của các đợt sóng lạnh yếu gây mưa dông. 

Theo chuyên gia, từ đêm 8/6 đến ngày 10/6, miền Bắc đã xuất hiện mưa lớn với hai tâm mưa. Ở Đông Bắc Bộ, tâm mưa nằm tại Quảng Ninh, Hải Phòng với vũ lượng lên tới 200-300mm, có nơi như huyện Quảng Hà và TP Móng Cái xấp xỉ 400mm.

Còn ở Tây Bắc Bộ, tâm mưa nằm tại khu vực Hà Giang với lượng phổ biến 100-200 mm, cá biệt có điểm mưa ở huyện Vị Xuyên trên 400mm.

"Đây đều là lượng mưa lớn trong tháng 6, là nguyên nhân gây ngập lụt nhiều nơi ở Quảng Ninh, Hải Phòng, Hà Giang và một số nơi ở vùng núi phía Bắc", ông Hưởng nhận định. 

Riêng ở TP Hà Giang và huyện Vị Xuyên (tỉnh Hà Giang), khu vực này có địa hình lòng chảo, được bao quanh bởi các rãnh núi cao nên khi lũ lên, lượng nước dồn về quá nhanh, gây ngập lụt diện rộng. 

Theo cơ quan khí tượng, từ chiều 10/6, mưa ở Bắc Bộ có xu hướng giảm. Những vùng tâm mưa như Quảng Ninh, Hải Phòng, Hà Giang cũng giảm mưa nhưng đề phòng vẫn có điểm mưa cục bộ lên đến 100mm.

Do vậy, người dân các tỉnh vùng núi và trung du Bắc Bộ tiếp tục đề phòng với hiện tượng lũ quét, trượt lở đất do mưa lớn cục bộ với cường suất lớn.

Từ ngày 11/6, miền Bắc giảm mưa và tăng nhiệt, có nơi lên ngưỡng nắng nóng trên 35 độ C. Tuy nhiên đến khoảng ngày 14-16/6, khu vực khả năng hứng thêm đợt mưa mới.