Vì sao chỉ một vài nơi ở Hà Nội cảm nhận được động đất?

PGS.TS Nguyễn Ngọc Thủy, Viện trưởng Viện Vật lý Địa cầu, thuộc Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam cho biết như vậy về trận động đất xảy ra ở khu vực Bắc Lào ảnh hưởng tới Việt Nam vào chiều 16/5.

Thưa ông, lý do vì sao chỉ một vài khu vực ở Hà Nội cảm nhận được trận động đất còn những khu khác lại không?

Việc chỉ có một số khu vực ở Hà Nội cảm nhận được còn ở một số khu khác thì không, là do cấu tạo về nền địa chất ở các khu vực khác nhau. Trong trận động đất ở Bắc Lào này, một số khu vực do có nền đất xấu, nhiều cát bùn nên có thể cảm nhận được dư chấn. Còn những nơi có nền đất tốt thì không cảm nhận được. Bên cạnh đó, những khu vực như: Đông Anh, Thanh Trì, Xuân Đỉnh cũng là những nơi có thể cảm nhận được dư chấn.

Thường thì sau khi một trận động đất có thể xảy ra dư chấn ở ngay vùng tâm chấn kéo dài đến khoảng 5, 6 tháng sau mới hết. Khu vực xảy ra động đất ở Bắc Lào cũng sẽ có dư chấn như vậy. Dư chấn này cũng có thể ghi nhận được ở Việt Nam và ở Hà Nội tùy theo mức độ. Tuy nhiên nếu là dư chấn yếu ở Lào thì có thể ở Hà Nội không ghi nhận được.

PGS.TS Nguyễn Ngọc Thủy.

Vậy trước trận động đất ở Lào xảy ra hôm qua có dấu hiệu nào được ghi nhận trước không?

Trước khi trận động đất này xảy ra, vào lúc 14h35phút giờ GMT (tức 21h35 phút giờ Việt Nam) ngày 15/5, một trận động đất (dạng tiền chấn) với cường độ 4,5 độ Richter cũng đã xảy ra tại đúng khu vực xảy ra động đất ở Bắc Lào. Trận động đất này xảy ra ở 20,57 độ vĩ Bắc, 101,06 độ kinh Đông, tức là gần ngay tâm chấn của trận động đất ngày hôm nay. Tuy nhiên do đây là trận động đất nhẹ nên ở Việt Nam gần như không ghi nhận được xung chấn.

Hiện Việt Nam có bao nhiêu trạm địa chấn ghi nhận được động đất ở Việt Nam, thưa ông?

Hiện nay, Việt Nam có 26 trạm địa chấn. Phần lớn các trạm này đều nằm ở khu vực phía Bắc. Khu vực phía Nam chỉ có 3 trạm ở các vùng là Huế, Đà Lạt và Nha Trang. Dự kiến đến năm 2008 chúng tôi sẽ tiếp tục xây thêm 10 trạm nữa với sự tài trợ không hoàn lại của Nhật Bản. Khi dự án này hoàn thành chúng ta sẽ đủ khả năng để cảnh báo các trận động đất gây sóng thần ở các bờ biển của nước ta.

Việc xây dựng bản đồ về động đất ở Việt Nam hiện được tiến hành đến đâu rồi, thưa ông? 

Hiện chúng ta đã có một số bản đồ về phân vùng động đất ở các khu vực phía Bắc như: Hà Nội, Điện Biên Phủ, Mường La, Mường Lay (Lai Châu) và bản đồ phân vùng động đất thu nhỏ ở một số khu vực khác. TPHCM chúng tôi cũng đang làm bản đồ phân vùng.

Theo bản đồ này, nếu có động đất xảy ra ở Hà Nội thì mạnh nhất là ở cấp 7 cấp 8. Tuy nhiên theo ghi nhận của chúng tôi, Hà Nội những năm gần đây chưa có trận động đất mạnh nào xảy ra.

Ông có thể cho biết những vùng nào, khu vực nào của Việt Nam dễ xảy ra động đất nhất?

Ở nước ta, khu vực Tây Bắc là có nguy cơ dễ xảy ra động đất hơn cả. Bên cạnh đó, khu vực tây biển Đông, ngoài khơi Khánh Hoà, dọc bờ biển từ Phan Thiết đến Ninh Hải vào tháng 8, tháng 10 năm 2005 đã xảy ra một loạt động đất.

Cách đây một năm, ở TPHCM cũng đã liên tiếp xảy ra một loạt các trận động đất là do trận động đất ngoài khơi Vũng Tàu ảnh hưởng đến TPHCM, cũng như Hà Nội bị ảnh hưởng bởi động đất từ Lào.

Việt Nam có khả năng xảy ra những trận động đất mạnh đến hơn 7 độ Richter. Năm 1983 tại Tuần Giáo (Lai Châu) đã có động đất mạnh 6,7 độ Richter. Năm 2001 tại Điện Biên cũng có động đất làm hư hại hàng nghìn nóc nhà. Vụ động đất gần đây nhất xảy ra tại Đô Lương (Nghệ An) năm 2006.

Tại Hà Nội, trong vài thế kỷ gần đây không xảy ra động đất mà chỉ bị ảnh hưởng của động đất. Tuy nhiên, ở thế kỉ 12, Hà Nội từng xảy ra động đất làm vỡ đôi bia đá ở chùa Báo Thiên (khu vực Nhà Thờ Lớn của Hà Nội hiện nay), với chấn động đạt khoảng cấp 8.

Xin cảm ơn ông!

Hiền Linh
(Thực hiện)