Tục thờ cá Ông và câu chuyện của ngư dân 2 lần được cá Ông cứu

Thứ bảy, 15/05/2010 - 14:34

(Dân trí) - Tục thờ cá Ông (cá voi) là một tín ngưỡng lâu đời của các ngư dân miền biển. Họ tin rằng, cá Ông chính là thần Nam Hải sẽ giúp đỡ và phù hộ cho ngư dân no ấm và an toàn trong mỗi chuyến ra khơi.

Tục thờ cá Ông và câu chuyện của ngư dân 2 lần được cá Ông cứu - 1

Tục chôn cất và thờ cá Ông là một tín ngưỡng lâu đời của ngư dân miền biển.

Trong vô vàn những câu chuyện có hơi hướng hoang đường về tín ngưỡng thờ cá Ông, có một câu chuyện cho tới nay vẫn không ai dám khẳng định đúng sai, song luôn được người dân xã Tam Tiến, huyện Núi Thành (Quảng Nam) truyền tai nhau như một truyền thuyết. Đó là câu chuyện của ông Đặng Châu, người suốt 50 năm nay vẫn thờ phụng bộ xương cá Ông tại nhà riêng và tin rằng nhờ đó mà ông đã hai lần được cá Ông cứu sống khi gặp nạn giữa trùng khơi.

Ông Châu kể, 50 năm trước, vào một ngày biển lặng trời xanh, thuyền ông dừng lại ở khu vực biển Kỳ Hà (Núi Thành) để câu và bất ngờ câu được con cá nhám trên 200 kg. Sau hơn 2 tiếng đồng hồ vật lộn, mọi người mới đưa được con cá lên thuyền. Khi bỏ cá xuống khoang thì bất ngờ nó quẫy mạnh và ói ra một bộ xương còn nguyên vẹn. Thấy lạ mọi người định ném bộ xương về biển nhưng ông Châu nhất quyết không cho và cho rằng đó là xương cá Ông, nên đem về nhà riêng thờ cúng và bảo quản từ đó cho đến bây giờ.

Tục thờ cá Ông và câu chuyện của ngư dân 2 lần được cá Ông cứu - 2

Gian thờ cá Ông tại nhà riêng của ông Đặng Châu.

Ông Châu kể tiếp: “Từ hồi đó, thuyền tôi làm ăn khấm khá hẳn lên, đời sống gia đình cũng ổn định. Đặc biệt, nhờ cá Ông mà tôi đã thoát nạn hai lần”.

Lần thứ nhất là cách đây khoảng 20 năm. Khi đó, thuyền ông đánh cá ở bờ biển Chu Lai (Núi Thành), lúc đó trời tối chưa câu được gì, ông cho bạn thả neo ở độ sâu khoảng 27 sải tay, đêm về khuya trời đột nhiên trở gió chướng, con thuyền chòng chành trên mặt biển. Bỗng nhiên có hai con cá Ông lớn lặng lẽ tựa hai bên mạn thuyền dìu thuyền ông vào bờ để tránh gió. Lúc thuyền vào bờ an toàn, trời cũng vừa hửng sáng.

Lần thứ 2 là sau đó 5 năm, khi thuyền ông đánh cá đến 10 giờ đêm thì đầy khoang nên quyết định quay vào bờ sớm hơn thường lệ. Con thuyền đang nhằm bờ thẳng tiến thì bất ngờ xuất hiện gió Tây Bắc thổi ngược lại, thuyền có nguy cơ bị lật úp do chở nặng. Lúc đó có con cá Ông cứ bơi trước thuyền khoảng hơn 10 mét để che chắn hướng gió cho thuyền vào bờ an toàn.

Tục thờ cá Ông và câu chuyện của ngư dân 2 lần được cá Ông cứu - 3

Ông tỉ mỉ mở hộp gỗ thờ cúng xương cá ông.

Câu chuyện lạ kỳ của ông Châu là điển hình cho lòng tin của những ngư dân vạn chài nhỏ bé trước biển khơi bao la “lành ít dữ nhiều”. Không rõ thực hư song từ lâu đời, tín ngưỡng thờ cá Ông đã trở thành một nét đẹp truyền thống của những ngư dân đi biển.

Hiện tại, riêng xã Tam Tiến đã chôn cất được 7 con cá Ông và xây riêng một đình thờ cá Ông ngay đầu thôn. Hàng năm vào ngày 10/9 âm lịch, người dân lại linh đình tổ chức lễ giỗ cá Ông tại đình làng.

Theo tục lệ, dân chài ai phát hiện được cá voi mắc cạn thì có bổn phận chôn cất và để tang như để tang chính cha mẹ mình. Xác cá được đem tắm bằng rượu rồi liệm bằng vải đỏ và mai táng trong đụn cát gần biển. Sau 3-4 năm sau thì phải cải táng, thường vào dịp xuân sang hè, rồi đem cốt cho nhập lăng và tế chung.

Đối với xương cá Ông to lớn thì dân làng sẽ chờ đủ 3 năm cho xương cốt rã ra rồi mới đem vào hòm để đưa về làng thờ. Với trường hợp cá nhỏ, người ta sẽ cho trực tiếp vào hòm và đem về thờ.

Khi tế cá thì dân làng cũng cúng các vong hồn ngư dân chết ngoài biển. Tế xong thì có các mục mua vui như hát "chèo ghe", đua thuyền thúng, kéo co, hát tuồng cùng các trò khác.

Công Bính