Trèo cây hứng… rượu đãi khách

Rượu tà vạt là thứ rượu thiên nhiên đặc sản ở miền tây Quảng Nam. Cây tà vạt giống như cây dừa nên người Kinh đặt tên là “dừa núi”, hay còn gọi là cây Đoác; có tên khoa học là Arrenga sacchariferasp.

Tà vạt là loại cây thân to, nhiều đốt dày, lá thưa, rễ chùm và sống ở gần khe, hố để hút nước nuôi cây. Lá cây tà vạt dùng để lợp nhà, và thứ hấp dẫn nhất của cây là rượu tà vạt - chất dịch thơm ngọt từ buồng trái của cây tà vạt rồi cho lên men. Món đặc sản của đất trời này người Cơ Tu thường chỉ dùng đãi khách quý.

Hứng rượu từ thân cây (Ảnh: SGGP)

Rượu tà vạt có vị ngọt, đắng nhẹ, cay cay làm tê tê đầu lưỡi, là món “khai vị” không thể thiếu trong các cuộc vui của đồng bào dân tộc Cơ Tu.

Người ở làng bảo rằng phải chờ đến tháng tư, khi ấy trời nắng nóng, lượng nước trong cây tà vạt bốc hơi nhiều, chỉ còn lại chất ngọt tự nhiên trong cây tiết ra, lúc ấy lấy làm rượu thì mới có loại rượu hảo hạng của núi rừng.

Cũng chẳng phải ai cũng biết chế biến rượu tà vạt, chỉ những người có kinh nghiệm, phải biết chọn những cây tà vạt to, khỏe, mập mạp sống gần khe suối, sau đó phát quang quanh gốc. Cây tà vạt thường có từ 5-6 buồng, nhưng chỉ chọn những buồng tà vạt quả to từ cỡ ngón tay cái trở lên, bởi những quả đó mới đạt nước và có chất lượng tốt nhất. Rồi cứ 3 ngày một lần, dùng cây gỗ nhỏ đập nhẹ xung quanh cuống của buồng trái độ một vài giờ. Sau 4 hoặc 5 lần đập, cắt ngang cuống buồng trái, dùng cọng cây môn nước giã dập và bịt ngay đầu mới cắt, bên ngoài bọc bằng lá rừng và buộc lại. Khi thấy mặt vết cắt nhỏ giọt nhanh, nước trong thì có thể lấy được.

Chất nước này lúc vừa chảy ra thì hơi trong, thơm và ngọt, hấp dẫn các loại côn trùng như kiến, ong… nên phải đậy kín. Để dung dịch này lên men, người Cơ Tu dùng vỏ cây chuồn (một loại cây chắc, nặng) đập cho mềm rồi bỏ vào hũ rượu. Tùy theo khẩu vị mà đưa vỏ cây chuồn vào hũ nhiều hay ít. Muốn rượu có nồng độ cao hơn, vị đắng, thì cho vỏ chuồn nhiều và ngược lại. Khi rượu đã lên men thì nước có màu đục, trắng.

Nhiều du khách khi đến với miền tây xứ Quảng, trong đó có không ít du khách nước ngoài, tỏ ra vô cùng thích thú với loại rượu đặc biệt này. Chính vì thế, trong nhiều tour du lịch bản làng, người dân bản địa nơi đây đã khéo léo giữ chân du khách bằng loại rượu đặc biệt này, mà nhiều già làng gọi đó là “rượu của Yang”. Và mỗi du khách khi đến đây cũng đều có những ấn tượng rất tốt đẹp bởi sự hiếu khách và thứ rượu đặc biệt của người Cơ Tu.

Bùi Hữu Cường