Tổng Bí thư: Tuyệt đối không để xảy ra lợi ích nhóm, tác động pháp luật

Phùng Minh

(Dân trí) - Tổng Bí thư Tô Lâm cho rằng dấu hiệu bị tác động, lợi ích nhóm trong quá trình xây dựng, thẩm định văn bản pháp luật là đáng lo ngại, gây ra thiệt hại, thậm chí tạo khúc quanh đối với phát triển.

Ngày 7/11, Tổng Bí thư Tô Lâm làm việc với Ban cán sự Đảng Bộ Tư pháp nhân Ngày Pháp luật Việt Nam (9/11).

Phát biểu tại đây, Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định gần 80 năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, đất nước giành được độc lập, thống nhất, tự do, dân chủ, ổn định và phát triển vì thực thi thành công Hiến pháp, pháp luật.

Việt Nam đã hình thành hệ thống pháp luật tương đối đồng bộ, công khai, dễ tiếp cận, cơ bản điều chỉnh tất cả lĩnh vực đời sống xã hội; tạo nền tảng pháp lý để phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và hội nhập quốc tế.

Tổng Bí thư: Tuyệt đối không để xảy ra lợi ích nhóm, tác động pháp luật - 1

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu tại buổi làm việc (Ảnh: TTXVN).

Dứt khoát từ bỏ tư duy "không quản được thì cấm"

Đánh giá cao những thành tích, kết quả mà ngành tư pháp đã đạt được trong những năm qua nhưng Tổng Bí thư Tô Lâm cũng thẳng thắn chỉ rõ những tồn tại, hạn chế của ngành và đề nghị lưu tâm, sớm có giải pháp khắc phục.

"Một số chủ trương, định hướng lớn của Đảng chưa được thể chế kịp thời, đầy đủ hoặc đã thể chế nhưng tính khả thi không cao. Chất lượng xây dựng, hoàn thiện pháp luật chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn, một số luật mới ban hành đã phải sửa đổi. Các quy định chưa thực sự đồng bộ, còn chồng chéo, nhiều quy định còn chưa rõ ràng, rườm rà, cản trở việc thực thi, gây thất thoát, lãng phí các nguồn lực", Tổng Bí thư chỉ rõ.

Theo ông, việc phân cấp, phân quyền phần lớn chỉ dừng ở chủ trương, chưa thể hiện nhiều trong các văn bản pháp luật, chưa triệt để, chưa rõ trách nhiệm và vẫn tập trung nhiều ở Trung ương. Trong khi đó, việc cắt giảm một số quy định, thủ tục hành chính còn hạn chế. Tổ chức thực thi pháp luật, chính sách vẫn là khâu yếu; chưa có cơ chế hữu hiệu để nhận diện và phản ứng chính sách kịp thời.

"Dấu hiệu bị tác động, lợi ích nhóm trong quá trình xây dựng, thẩm định các văn bản pháp luật là đáng lo ngại, gây ra thiệt hại, thậm chí tạo khúc quanh đối với phát triển", Tổng Bí thư Tô Lâm nói.

Để đất nước vững bước tiến vào kỷ nguyên mới, sớm hoàn thành thắng lợi các mục tiêu chiến lược mà Đảng đã đề ra, Tổng Bí thư khẳng định thực tiễn nóng bỏng đang đòi hỏi công tác xây dựng pháp luật ở tầm cao mới, thật sự tạo động lực mạnh mẽ cho phát triển.

Trong đó, Tổng Bí thư yêu cầu đổi mới mạnh mẽ công tác lập pháp theo chức năng, nhiệm vụ của Bộ Tư pháp.

"Tinh thần là dứt khoát từ bỏ tư duy "không quản được thì cấm", luật chỉ quy định những vấn đề thuộc thẩm quyền Quốc hội, tuyệt đối không luật hóa các quy định của nghị định và thông tư. Không quy định trong luật những nội dung về thủ tục hành chính, trình tự, hồ sơ", Tổng Bí thư nêu rõ.

Mục tiêu vươn tới của các điều luật, theo Tổng Bí thư, là bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân và tổ chức; duy trì và đảm bảo trật tự xã hội; thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội; đảm bảo công bằng và bình đẳng xã hội; minh bạch và dễ tiếp cận…

Chương trình xây dựng luật, pháp luật do Ban Cán sự Đảng bộ Tư pháp chỉ đạo đề xuất hằng năm phải trên cơ sở thực tiễn phát triển của Việt Nam, những điểm nghẽn, nút thắt có nguyên nhân từ quy định của pháp luật cần tháo gỡ; những chủ trương mới của Đảng chưa được thể chế hóa để xây dựng, đề xuất chương trình.

Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh phải thật sự sống động, thể chế hóa đầy đủ, đúng đắn, kịp thời chủ trương, đường lối của Đảng, phản ánh hơi thở thực tiễn. Phải tháo gỡ các "điểm nghẽn" pháp lý, khẩn trương đưa các nguồn lực xã hội bị đình trệ, lãng phí hoạt động trở lại; tạo cơ sở pháp lý hình thành các động lực tăng trưởng mới...

Tổng Bí thư nêu rõ phải tập trung xây dựng hành lang pháp lý cho những vấn đề mới, xu hướng mới (cách mạng 4.0, trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh…); hình thành cơ chế đột phá thu hút nhân tài trong và ngoài nước. Thực hiện cơ chế "sửa một luật, điều chỉnh nhiều luật" để khắc phục ngay tình trạng mâu thuẫn, chồng chéo của các luật.

Tuyệt đối không để xảy ra lợi ích nhóm, tác động pháp luật

Trong thẩm định pháp luật, xây dựng văn bản pháp luật, Tổng Bí thư yêu cầu tuyệt đối không để xảy ra lợi ích nhóm, tác động pháp luật, để lọt, đánh giá không toàn diện yếu tố an ninh gây tác động tiêu cực đến lợi ích chung, lợi ích quốc gia.

Đổi mới xây dựng pháp luật với 3 bảo đảm: Bảo đảm dân chủ, minh bạch, kịp thời, khả thi, hiệu quả, dễ áp dụng, tiết kiệm thời gian, chi phí, nâng cao "năng suất và chất lượng" xây dựng pháp luật; bảo đảm đánh giá tác động chính sách thực chất; thực hiện cơ chế tiếp thu, giải trình ý kiến góp ý của các đối tượng chịu tác động là người dân, doanh nghiệp, không để lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ.

Nghiên cứu xây dựng quy trình liên thông, gắn với trách nhiệm của chủ thể, nhất là người đứng đầu trong từng khâu của quá trình soạn thảo, thẩm định, trình, thẩm tra, ban hành văn bản pháp luật.

Ông nhấn mạnh phải coi việc lãnh đạo thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng thành pháp luật và lãnh đạo công tác thi hành pháp luật để bảo đảm thượng tôn Hiến pháp, pháp luật là nhiệm vụ trọng tâm, thường xuyên của các cấp ủy, tổ chức đảng, của mỗi đảng viên. 

Tổng Bí thư chỉ đạo đổi mới công tác phổ biến giáo dục pháp luật và tập trung xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật, trước hết là trong cán bộ, đảng viên và cán bộ, đảng viên ngành tư pháp. Thường xuyên đánh giá hiệu quả pháp luật sau ban hành; chủ động phát hiện và tháo gỡ nhanh nhất những điểm nghẽn có nguyên nhân từ các quy định của pháp luật.

Trong đó đề cao hơn nữa trách nhiệm của Bộ Tư pháp trong đổi mới hoạt động của hệ thống cơ quan thi hành án dân sự, hành chính theo hướng rút ngắn thời gian, giảm thiểu chi phí.

Phát triển nguồn nhân lực làm công tác tham mưu xây dựng pháp luật có bản lĩnh chính trị vững vàng, tư cách đạo đức tốt, thành thạo chuyên môn và kỹ năng nghề nghiệp theo tinh thần "dám nghĩ; dám nói; dám làm; dám chịu trách nhiệm; dám đổi mới, sáng tạo; dám đương đầu với khó khăn, thử thách và dám hành động vì lợi ích chung".

"Thường xuyên sàng lọc, thay thế, chuyển đổi vị trí công việc đối với những cán bộ tham mưu xây dựng pháp luật có biểu hiện động cơ không trong sáng, có dấu hiệu gây khó khăn, cản trở", Tổng Bí thư nêu rõ.

Tổng Bí thư nhất trí xem xét đưa vào chương trình làm việc của Bộ Chính trị, Ban Bí thư năm 2025 nội dung nghiên cứu xây dựng, trình Bộ Chính trị ban hành Chỉ thị về "Đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới".

"Tôi cũng nhất trí về chủ trương cần quan tâm, đầu tư thích đáng, có cơ chế tài chính và chế độ, chính sách đặc thù cho công tác pháp luật, cán bộ làm công tác pháp chế, xây dựng pháp luật và chuyển đổi số trong lĩnh vực này. Quan tâm đào tạo nguồn nhân lực pháp luật chất lượng cao và có cơ chế điều động, luân chuyển cán bộ của Bộ, ngành Tư pháp đi địa phương để bổ sung kinh nghiệm thực tiễn", ông nói.