Tê giác Java tại Việt Nam đã thực sự tuyệt chủng

Đại diện WWF (Tổ chức phi chính phủ về bảo tồn) cho biết, kết quả phân tích gen của 22 mẫu phân do nhóm khảo sát của WWF và Vườn Quốc gia Cát Tiên thu thập từ năm 2009 đến năm 2010 cho thấy tất cả các mẫu phân này đều thuộc về xác cá thể tê giác được tìm thấy tại Vườn vào tháng 4, năm 2010. Xác cá thể này, cùng với một viên đạn tìm thấy ở chân và sừng đã bị lấy đi, đã được tìm thấy ngay sau khi cuộc khảo sát kết thúc. Kết luận này được công bố trong một báo cáo mới nhất của WWF, trong đó nêu rõ săn bắn trộm có thể là nguyên nhân gây ra cái chết của cá thể này.

WWF cũng cho rằng mất sinh cảnh sống là yếu tố then chốt dẫn đến sự tuyệt chủng của tê giác Java (Rhinoceros sondaicus annamiticus) tại Việt Nam. Tổ chức bảo vệ động vật hoang dã thế giới đồng thời cảnh báo việc thực thi pháp luật không thỏa đáng, quản lý thiếu hiệu quả, xâm lấn đất và xây dựng cơ sở hạ tầng bên trong và gần các khu vực được bảo vệ chỉ làm tăng thêm áp lực cho các quần thể loài vốn đã dễ bị tổn thương trong các khu vực này.

“Cá thể tê giác Java cuối cùng tại Việt Nam đã chết. Chúng ta đã đánh mất vĩnh viễn một phần di sản của thiên nhiên, một biểu trưng của giá trị đa dạng sinh học tại Việt Nam.” - bà Trần Minh Hiền, Giám đốc WWF Việt Nam khẳng định. 

Tuy nhiên báo cáo của WWF nhấn mạnh, công tác bảo vệ thiếu hiệu quả tại VQG chính là một trong những nguyên nhân dẫn tới sự tuyệt chủng. WWF cho biết đây là một vấn đề phổ biến của hầu hết các khu bảo tồn tại Việt Nam và là nguyên nhân đe dọa sự sống còn của rất nhiều loài khác.

Săn bắt động thực vật hoang dã trái phép nhằm cung cấp cho các đường dây buôn bán và tiêu thụ trong nước và khu vực đã khiến cho nhiều quần thể loài tại Việt Nam bị suy giảm và cô lập. Hổ, voi châu Á và các loài đặc hữu như Sao la, voọc mũi hếch và cá sấu Xiêm đang cũng đang trên bờ tuyệt chủng.

Ông Nick Cox, Quản lý Chương trình Loài của WWF-Greater Mekong cho rằng, vấn đề bảo vệ môi trường sống tự nhiên và ngăn chặn nạn săn bắn và buôn bán động vật hoang dã trái phép là yếu tố quan trọng nhất để bảo vệ các loài này khỏi sự tuyệt. Và nếu tình trạng này không được cải thiện, nhiều loài nữa tại Việt Nam sẽ bị tuyệt chủng là điều không thể tránh khỏi. Do đó, các khu bảo tồn tại Việt Nam cần phải có nhiều kiểm lâm hơn, họ cần được đào tạo và giám sát tốt hơn nữa, đồng thời chịu trách nhiệm giải trình cao hơn.

Ông Christy Williams, điều phối viên Chương trình Voi và Tê giác châu Á của WWF cho biết: “Đưa tê giác trở lại Việt Nam là một việc làm tốn kém và không khả thi. Loài này đã vĩnh viễn mất khỏi Việt Nam”.

Hiện nay, chỉ còn lại một quần thể tê giác Java duy nhất tại một vườn quốc gia nhỏ của In-đô-nê-xi-a với số lượng chưa đến 50 cá thể. Loài này đang bị đe dọa nghiêm trọng, trong khi nhu cầu đối với sừng tê giác dùng cho các loại thuốc cổ truyền ở châu Á gia tăng mỗi năm khiến cho hoạt động bảo vệ và mở rộng quần thể tê giác tại In-đô-nê-xi-a trở thành một trong những ưu tiên hàng đầu.

 P. Thanh