“Săn” gà Sách đỏ “độc nhất” Việt Nam

Những ngày cuối tháng Chạp, có nhiều thương lái tìm về xã Tiên Phong, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam để “săn” gà Móng, loại gà nằm trong Sách đỏ của Việt Nam.

Gà Móng Sách đỏ là giống gà cổ thuần chủng, chân to, có thân hình giống gà Hồ (Bắc Giang), chất lượng thịt ngon như gà Đông Cảo (Hưng Yên). Gà Móng gắn liền với người dân xã Tiên Phong từ xa xưa. Sở dĩ loại gà này được đặt tên là gà Móng vì loài gà này là gà “bản địa” ngày xưa được phát hiện và nuôi rồi nhân giống từ thôn Móng (nay là xã Tiên Phong). Cũng từ đó gà Móng được gìn giữ và bảo tồn gen từ đời này sang đời khác cho đến bây giờ.

Vào năm 2003, đoàn cán bộ Sở NN&PTNT tỉnh Hà Nam về thôn An Mông, xã Tiên Phong khảo sát giống gà Móng này, thấy giống gà rất khác lạ, không giống với các giống gà ta bình thường, nên đoàn cán bộ đem gà lên Viện Chăn nuôi giám định. Kết quả cho thấy gà Móng thuộc loại gà quý hiếm. Lập tức nó trở thành giống gà nuôi duy nhất được ghi danh vào Sách đỏ Việt Nam.

Từ khi gà Móng được biết đến là loại gà quý hiếm, nằm trong Sách đỏ, nhiều người tìm về Tiên Phong với ý định nhân giống. Nhưng gà Móng là loại gà chỉ thích nghi với khí hậu, thổ nhưỡng của một vùng, nên duy nhất trong cả nước chỉ có xã Tiên Phong nuôi được loại gà này. Tiên Phong trở thành làng nuôi gà Sách đỏ “độc nhất” ở Việt Nam. Chính vì vậy mà cứ mỗi độ giáp Tết, giới thương lái khắp nơi lại đổ xô về đây để “săn” gà Móng.

Được liệt vào Sách đỏ nhưng loại gà này được người dân Tiên Phong nuôi phổ biến và duy nhất là loài vật không bị cấm nuôi, buôn bán, vận chuyển theo quy định về bảo tồn theo cách mới. Vì thế xã Tiên Phong nhiều năm trở lại đây ngày càng nhân rộng giống gà quý hiếm này.

Tìm đến hộ gia đình ông Trần Xuân Xưởng, thôn An Mông 1, là một trong những hộ gia đình nuôi nhiều gà Móng và kinh nghiệm nhất trong xã. Ông Xưởng cho biết: “Giống gà Móng có từ thời các cụ xưa để lại. Dân làng cứ để nuôi rồi nhân giống hết đời này qua đời khác. Cũng không ai biết gà này có từ đời nào”.

Theo ông Xưởng cho biết thì gà Móng này khá dễ nuôi, cũng chỉ ăn lúa, ngô, khoai, sắn nghiền như các loại gà khác. Cái đặc biệt của gà Móng là thịt chắc, thơm, da giòn nên rất được ưa thích, nhất là vào các dịp lễ Tết.

Địa thế của xã Tiên Phong được bao bọc bởi con sông Châu Giang, ở đây thôn An Mông được ví như một cái đảo hình móng ngựa nhô ra ngoài. Hơn nữa, các hộ nuôi gà ở đây đều quây và giữ gà khá chặt chẽ, vì vậy mà gà Móng ít bị lai tạp và giữ được độ thuần chủng tuyệt đối.

Được chọn làm trang trại triển khai dự án bảo tồn gen gà Móng do tỉnh Hà Nam hỗ trợ vào năm 2009, anh Nguyễn Văn Thắm chủ trang trại gà Móng cho biết: “Gà Móng con khi mới nở bao giờ màu lông cũng trắng mây, chân vàng. Gà trưởng thành chân rất to như tay trẻ em. Kẽ chân gà có các đường viền đỏ, vảy thẳng hàng. Đặc biệt, tiếng gáy của gà Móng trầm mà không bổng như các loài gà khác”.

Nói về gà Móng ông Đỗ Đức Diện, Chi cục trưởng chi cục chăn nuôi - thủy sản tỉnh Hà Nam cho biết: “Gà Móng chỉ duy nhất xã Tiên Phong là nuôi được. Chúng tôi đã tiến hành nuôi thí điểm một số nơi nhưng kết quả thu được lại không khả quan. Đặc biệt khả năng chống chọi bệnh tật loại gà này rất là cao, những năm gần đây mặc dù một số nơi có dịch cúm gia cầm, nhưng gà Móng vẫn không bị sao. Để đảm bảo nguồn gen quý này chúng tôi luôn quan tâm và đầu tư hỗ trợ đảm bảo”.

Những ngày giáp tết, vì nhu cầu của khách mua gà Móng nhiều, nên hầu như năm nào gà cũng “cháy hàng”. Chị Hoàng Thị Hoa cho biết: “Hầu hết những người mua gà họ đặt từ trước, những hộ nuôi nhỏ lẻ lác đác, lái buôn họ về đây cũng thu gom hết. Còn gia đình tôi năm nào cũng phần riêng một số để bán cho khách lẻ họ mua về nhà làm quà hoặc để cúng gia tiên”.

Theo thống kê của UBND xã Tiên Phong thì hiện nay xã có hơn 95% số hộ nuôi gà, với khoảng hơn 18 nghìn con gà mái đẻ. Hộ ít thì vài chục con, hộ nhiều thì hàng nghìn con theo mô hình trang trại. Trung bình 1kg gà Móng có giá bán từ 170 đến 200 nghìn 1kg, tùy thuộc vào chất lượng và dáng của gà. Trứng gà giống thì giá trên 10 nghìn đồng/quả, gà con có giá gần 20 nghìn/con.

Đức Văn - Duy Tuyên