Quà Tết đang biến tướng thành hối lộ

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Giáo dục thanh, thiếu niên và nhi đồng của Quốc hội, ông Nguyễn Viết Chức, thể hiện quan điểm về vấn đề quà Tết.

Tặng quà là một truyền thống đẹp của người Việt. Ông có bình luận gì xung quanh văn hóa tặng quà Tết xưa và nay?

Với truyền thống văn hoá của người phương Đông thì việc tặng quà rất có ý nghĩa. Tuy nhiên hiện nay, tập quán tốt đẹp này đang bị biến tướng đi do hoàn cảnh.

Theo truyền thống món quà tuy nhỏ thôi, nhưng ý nghĩa vô cùng, chứa đựng trong đó lòng hiếu kính, còn quà là để tượng trưng. Còn ngày nay món quà được cân đong đo đếm bằng trọng lượng, bằng giá trị vật chất.

Có quá lời không, thưa ông, khi có nhiều ý kiến cho rằng giờ đây cứ mỗi độ Tết đến, xuân về thì cũng là dịp “tận thu” của quan chức?

Cách tặng quà bây giờ đã biến tướng rất tinh vi. Không còn là phong bao, phong bì dễ lộ nữa, mà thay vào đó là cổ phần, cổ phiếu, là những chuyến tài trợ du lịch nước ngoài.

Tất cả cái đó là sự biến tướng được đo bằng giá trị vật chất. Nếu giá trị càng cao thì được coi là càng tốt và tình cảm càng giả đối. Đó không phải là quà nữa (mà cũng không nên gọi đó là quà). Cần phải gọi đúng tên đó là hối lộ, tham ô, trục lợi.

Những bức xúc này, theo ông phần nào đó có phải do người nhận quà chưa có cách ứng xử hợp lý?

Đúng là phụ thuộc vào cách ứng xử của người nhận quà. Với những món quà khả nghi động cơ không lành mạnh, tốt nhất là nên trả lại trực tiếp người tặng quà.

Theo ông khi nhận những món quà bất thường, người nhận nên có thái độ ứng xử như thế nào. Có nên cứ nhận rồi sau đó nộp lên cấp trên?

Việc một ai đó nhận quà rồi không trả ngay cho người mang đến, mà lại mang nộp lên cấp trên cũng khó để đánh giá hành vi đó là tốt hay xấu. Nếu nộp để tô vẽ cho mình, chứng tỏ mình trong sạch thì không nên. Do vậy nếu coi đó là hành vi tốt thì cũng chưa chắc đúng.

Nếu trong tình huống này, mình xử lý đàng hoàng thì chẳng có gì mà phải ngại. Quan trọng là phải chân thành và có thái độ rõ ràng với những món quà lớn mà chưa rõ lý do.

Trước những biến tướng của văn hóa tặng quà, theo ông liệu có nên tính đến chuyện quy định giới hạn định mức món quà không?

Đã gọi là quà thì không nên lượng hóa. Và càng không được nhầm lẫn giữa quà và hối lộ. Việc dân bức xúc liên quan đến tặng quà theo tôi chỉ tập trung vào những phi vụ lợi dụng văn hóa tặng quà để hối lộ, mua quan bán chức...

Ông có đồng tình với việc cứ mỗi dịp Tết đến, xuân về là chúng ta lại phải ra chỉ thị cấm triệt để tặng quà lãnh đạo?

Khổ thế đấy! Đây là nét văn hoá rất đẹp của người Việt ta, nhưng vì biến tướng quá lớn nên xem ra cấm cũng có lý. 

Vậy, ông có tán thành cách làm của Trung Quốc, đó là họ vẫn cứ nhận quà tặng, quà biếu, nhưng sau mỗi dịp tết, các món quà này sẽ được tập hợp lại bán đấu giá để lấy tiền giúp đỡ cho người nghèo?

Tôi chẳng tán thành cách làm đó. Dù gì thì việc nhận như vậy cũng sẽ tạo ra tiền lệ cho người đến biếu nhiều hơn để tạo cho uy cho các quan chức của họ.

Mặt khác vị quan đó lấy tiền biếu xén để làm từ thiện thì hay ho gì! Mà người nghèo họ cũng chẳng muốn nhận sự giúp đỡ kiểu đó đâu. Với lại có ai biết và kiểm tra được ông quan đó có thực sự đem hết những món quà đã nhận được ra để đấu giá không. Không nên xuất phát từ việc sai để dẫn đến một hệ quả tốt.

Ông có cho rằng việc chấm dứt những món quà Tết bất bình thường cần làm triệt để và phải xuất phát từ các cấp cao nhất?

Về lý thuyết thì đúng là như vậy. Nhưng cũng không nên cứng nhắc quá, cần phân biệt được đâu là quà biếu và đâu là mua bán. Việc này không ai kiểm chứng được,  có chăng chỉ là bản thân người biếu và người nhận.

Hơn nữa, bản thân những người lợi dụng văn hóa này cho các phi vụ mua bán đã áp dụng rất tinh vi cho nên đây là cuộc đấu tranh lâu dài. Tôi cho rằng sẽ cực kỳ khó khăn và phức tạp.

Người lãnh đạo cần phải tỉnh táo, phẩm chất đạo đức và tư cách của họ sẽ kiểm chứng thông qua những món quà.

Xin cảm ơn ông.

Theo Duy Tuấn - Thu Hà

VTCNews