Phòng chống dịch lở mồm long móng: Lúng túng như gà mắc tóc!

Nước đến chân... vẫn chưa nhẩy

Theo thống kê do Cục Thú y (Bộ NN&PTNN) vừa công bố, từ cuối năm 1992, sau 32 năm vắng mặt, bệnh LMLM đã tái xuất hiện ở miền Bắc và miền Trung. Năm 1999, dịch xảy ra ở Cao Bằng, sau đó lây lan xuống Bắc Ninh và Hà Nội. Đến đầu năm 2000, dịch đã lan ra 58 tỉnh, thành phố trong cả nước làm 297.808 trâu, bò và 36.530 lợn mắc bệnh, gây thiệt hại lớn về kinh tế và làm xáo trộn sinh hoạt xã hội.

Năm 2001, nhờ Chính phủ chỉ đạo quyết liệt các biện pháp hành chính và cấp 15 tỷ đồng cho các địa phương mua văcxin, nên khoảng 3 năm sau đó dịch có phần được khống chế. Tuy vậy, hầu hết các địa phương (kể cả các nơi đã xảy ra dịch) không chủ động tiêm văcxin phòng bệnh và thực hiện các biện pháp chống dịch quyết liệt, khiến cho từ đầu năm 2004 đến nay, bệnh LMLM lại xuất hiện.

Năm 2005, dịch đã xảy ra ở 408 xã/phường của 160 quận/huyện thuộc 37 tỉnh/thành phố. Theo con số mới nhất mà Cục Thú y cung cấp, hiện cả nước đã có gần 40 tỉnh, thành xuất hiện dịch LMLM ở gia súc. Trong những ngày gần đây, dịch vẫn tiếp tục lây lan. Một trong những nguyên nhân cơ bản dẫn đến tình trạng trên là do không có văcxin để tiêm phòng cho gia súc...

Ông Trương Văn Dung, Viện trưởng Viện Thú y cho biết, công việc quan trọng nhất hiện nay là lấy các mẫu để tiến hành phân lập type virus. Hiện virus ở nước ta được xác định có 3 type: A, O, Asia1. Việc phân lập được virus sẽ quyết định vùng nào sử dụng văcxin nào với số lượng bao nhiêu. Điều này sẽ tránh được lãng phí, tốn kém vì văcxin phải nhập từ nước ngoài. Tuy nhiên, theo ông Dung, việc này đang gặp khó khăn trong khâu lấy mẫu móng đạt tiêu chuẩn.

"Mỏi mắt" chờ... văcxin!

Mặc dù diễn biến của dịch LMLM ngày càng nóng bỏng, nhưng theo kế hoạch, trước mắt Bộ NN&PTNT cũng chỉ có thể nhập khẩn cấp được khoảng 1,35 triệu liều văcxin, chủ yếu là văcxin đơn giá (type O). Theo lịch trình, phải đến cuối tháng này, số văcxin nói trên mới được nhập về. Nếu tính cả thời gian phân phối và vận chuyển, nhanh nhất cũng phải đầu tháng 6, việc tiêm phòng văcxin mới được khởi động.

Bộ trưởng Cao Đức Phát cho biết, hiện đã có 48 tỉnh, thành phố đề nghị được cung ứng văcxin với tổng số 4.237 triệu liều. Tuy nhiên, số lượng trên có được đáp ứng hay không còn phải phụ thuộc vào tình hình đặt hàng từ các nước như Trung Quốc, Thái Lan, Hà Lan, Mỹ, thậm chí cả Nga.

Theo đánh giá của các nhà khoa học, dù có nhập được đầy đủ số văcxin trên, cộng với trên 4 triệu liều còn tồn của năm 2005, tỉ lệ tiêm phòng cho đàn gia súc cũng chỉ đạt khoảng trên 10%. Trong khi đó, để khống chế dịch, tỉ lệ tiêm phòng bình quân phải đạt khoảng 50% ở các vùng chưa có dịch và 80 - 100% ở các vùng đã có dịch. Như vậy, trên thực tế số lượng văcxin cần cung ứng có thể gấp nhiều lần so với lượng văcxin đang được Bộ NN&PTNT cho nhập về.

Một cán bộ của Cục Thú y nhận định, năm nào Chính phủ cũng đầu tư 7-8 tỷ đồng tiêm văcxin nhưng không hiệu quả. Chẳng hạn như ở các tỉnh phía Nam chỉ tiến hành tiêm 30% gia súc, 70% số văcxin còn lại được tuồn ra ngoài quay vòng. Thực trạng này đó đã hình thành nên một "thế giới ngầm" tiêu thụ văcxin. Một cán bộ thú y phía Nam thừa nhận, hiện nay tỉnh đang thiếu trầm trọng văcxin để tiêm cho gia súc nhưng các doanh nghiệp, hộ chăn nuôi lớn vẫn có thể tự mua văcxin về tiêm lấy. Giá cả có thể đắt gấp 2-3 lần so với giá cung ứng của nhà nước...

Phạm Thanh - Thu Trang