Mưu sinh trên vùng đất chết

20 năm sống bám nghĩa trang

Trời nhá nhem tối, con đường Tân Kỳ Tân Quý mấp mô sỏi đá và phủ đầy khói bụi. Ở cổng khu nghĩa địa Chấn Hưng, một người phụ nữ lúi húi dọn hàng lên chiếc xe đẩy, chuẩn bị trở về nhà. Chị là Đinh Thị Ngọc, vốn được dân buôn bán ở đây gọi là cô Út “Việt kiều”. 

Cô Út năm nay 46 tuổi nhưng đã có thâm niên hơn 20 năm bán hàng nước ở khu nghĩa trang Bình Hưng Hoà. Cầm cuốn gia phả vẫn lem nhem con dấu, cô Út trầm tư kể: “Nhà Út gốc gác tận Campuchia. Năm 1970, khi cô lên 9 thì gia đình bắt đầu di cư. Mười mấy năm bôn ba sông nước, cuối cùng đến vùng đất Sài Gòn để neo đậu”.

19 tuổi, cô Út lấy chồng ở quận Bình Tân. Cuộc sống khốn khó, làm mãi vẫn được liệt vào dạng “đệ nhất nghèo”. Hai vợ chồng quyết định dựng một túp lều bên một khu đất hoang để buôn bán kiếm rau cháo qua ngày. Chỉ vào một nấm mồ, cô Út bảo: “Ngày tui đến đây, những ngôi mộ này chưa xuất hiện. Ngày ấy khu này cỏ cao hơn đầu, làm gì có điện đèn như bây giờ, ban ngày chờ đỏ mắt cũng chỉ có một vài chiếc xe gắn máy qua lại, đêm đến chỉ có vài ngọn đèn dầu  leo lét, đường sá thì vắng ngắt, nghe  tiếng quạ kêu mà lạnh cả người”.

Chỉ đến khi khu đất này được xây thành nghĩa trang, bộ mặt vùng đất này mới thay đổi. Dân kéo về đây mua đất, chiếm đất cất nhà, buôn bán làm ăn. Hiện cô Út đã làm chủ được “cơ ngơi” không đến nỗi tệ bên nghĩa trang; chồng cô chuyển hẳn sang nghề chăm sóc mồ mả cho… người dưng.

Hiện gia đình cô nhận coi sóc 100 mồ mả. Công quét dọn lau chùi, dọn dẹp, hương khói cho mỗi ngôi mộ được 50.000đ/tháng. Số tiền này cũng không cố định mà tùy tâm mỗi người. Lâu quá rồi mưu sinh bên nghĩa trang, cô Út đã trở thành “thổ địa” vùng này. Hễ nhìn mặt thân nhân đến nghĩa trang là cô biết họ đi thăm mộ nào, người nằm dưới vùng đất lạnh kia tên gì, quê quán ở đâu… 

Vùng đất “âm thịnh dương suy”

Vùng đất “âm thịnh dương suy” Bình Hưng Hòa hóa ra lại là nơi người dân tập trung buôn bán nhiều nhất khu vực. Nhẩm tính sơ sơ cũng có hơn 30 chục hàng quán đủ loại mọc lên san sát. Ở đây vẫn thường xảy ra những cuộc “đấu khẩu” để giành chỗ “đất đẹp” làm ăn.

Cô Út chặc lưỡi: “Tui vậy mà hên, cái quán cóc tuy nhỏ xíu nhưng là đất của riêng mình, còn những người buôn bán khu này làm gì có, họ phải buôn bán lề đường, thậm chí dựng lều buôn bán và chưng đồ đạc trên cả mồ mả í chứ”.

Lời cô Út “Việt kiều” quả không sai. Liếc sang hai bên, la liệt hàng quán rộn rịp ngay cạnh những ngôi mộ. Sang nhất là các quán hủ tiếu, cơm, phở có dù che và ghế ngồi đàng hoàng; kế tiếp là các quán giải khát ngồi bệt trên những thành mộ đã cũ mốc. Rồi các hàng bán đồ dạo, kẻ đứng người ngồi thấp thỏm, hàng hóa đủ loại, chủ yếu là dành cho… người sống: quần áo, khẩu trang, keo diệt chuột, lồng chim phóng sinh... và cả hàng đồng nát. 

Ghé vào một “shop” bên khu mộ công giáo, chưa kịp hỏi giá đã được bà chủ thông báo: “Cái áo sơ mi đó 10.000 đồng, hàng đẹp miễn trả giá”. Chị tên Phượng, quê Trà Vinh, bám trụ ở khu nghĩa trang này từ hơn 1 năm nay, làm ăn cũng tạm “nuôi đủ 3 con với 1 chồng”.

Chị Phượng cho biết đa số dân buôn bán ở đây đều là người ngoại tỉnh, đến từ khắp miền Bắc - Trung - Nam; còn khách thì chủ yếu là người lao động nghèo và dân ngụ cư sống ở quanh vùng này.

Những quầy hàng dành cho người đã khuất tuy “lép vế” về số lượng nhưng lại đắt khách hơn cả. Theo một người bán hàng tên Trung thì vào những ngày rằm, đầu tháng hoặc ngày lễ, hoa tươi, vàng hương,… bán rất chạy. Đặc biệt những ngày cận Tết này được coi là “mùa” làm ăn.

Không chỉ kinh doanh buôn bán nhỏ lẻ, xung quanh nghĩa trang rộng đến 60ha này còn có rất nhiều những dãy nhà trọ giá “mềm” chuyên phục vụ người dân lao động thu nhập thấp, những người ngày ngày bươn chải trên mảnh đất dành cho người đã khuất để nuôi sống gia đình.

Đức Nguyễn