Máy bay vấp "ổ gà" - lý do hành khách nên thắt dây an toàn mọi lúc

Sau vụ máy bay của Singapore Airlines gặp nhiễu động khiến một hành khách thiệt mạng và hàng chục người bị thương, lãnh đạo Phòng Tiêu chuẩn an toàn bay (Cục Hàng không) cho biết lịch sử hàng không dân dụng Việt Nam "may mắn" chưa xảy ra tai nạn chết người do nguyên nhân tương tự.

Tuy nhiên, vụ tai nạn của hãng bay Singapore cho thấy số lượng thương vong trầm trọng hơn do một nhóm hành khách không thắt dây an toàn - điều cũng đang tồn tại trong một bộ phận hành khách Việt Nam.

Bài viết dưới đây giải thích các loại nhiễu động ảnh hưởng đến chuyến bay và lý do hành khách nên thắt dây an toàn trong suốt hành trình.

"Ổ gà" trên không

Chia sẻ với phóng viên Dân trí, Cơ trưởng Nguyễn Nam Liên, nguyên Hiệu trưởng Trường Phi công Bay Việt, cho biết nhiễu động không khí là yếu tố đe dọa trực tiếp đến an toàn của hành khách trên mỗi chuyến bay.

Từ buồng lái, phi công có thể quan sát được các khối mây dông thông qua hệ thống radar thời tiết, sau đó căn cứ từng mức độ của mây dông để cân nhắc bay xuyên qua hoặc chuyển hướng để tránh.

Theo vị phi công dày dặn kinh nghiệm, chính việc căng mắt quan sát các "ổ gà" trên trời này là lý do khiến phi công không bao giờ được nhàn hạ, ngay cả khi có hệ thống lái tự động.

Trong tình huống phi công chấp nhận bay qua các khối mây nhiễu động, hành khách sẽ cảm nhận được máy bay rung lắc, đèn hiệu cài dây an toàn bật sáng và không ai được rời khỏi vị trí.

"Nhiều trường hợp nhiễu động mạnh, tổ bay phải lập tức đình chỉ việc cung cấp đồ ăn uống cho hành khách. Khi bạn nghe thấy cơ trưởng phát thanh Cockpit speaking, Turbulence! Cabin crew & pasengers be seated , fastened, tình huống thực sự nghiêm trọng. Tất cả phải trở về vị trí ngồi và cài chặt dây an toàn", cơ trưởng Nam Liên chia sẻ.

Nếu nhiễu động do mây dông có thể lường trước nhờ radar và kỹ năng xử lý của phi công, "nhiễu động trời trong" (Clear air turbulence) lại nguy hiểm hơn nhiều. Mắt thường và radar thời tiết đều không thể phát hiện được. 

Vì không thể lường trước, nhiễu động trời trong có thể tạo ra những đợt rung lắc đột ngột hoặc giảm độ cao bất ngờ khi tổ bay còn chưa kịp nhắc hành khách cài dây an toàn. Trên thế giới, loại nhiễu động này đã gây ra rất nhiều chấn thương cho hành khách. 

Ngoài nhiễu động mây dông và nhiễu động trời trong, còn một loại nhiễu động khác hiếm gặp hơn là nhiễu động khi một máy bay nhỏ bay gần máy bay lớn. Dòng khí lưu do máy bay lớn tạo ra có thể khiến máy bay nhỏ bị rung lắc, thậm chí mất khả năng điều khiển.

Cần thắt dây an toàn suốt chuyến bay

Trong một chuyến bay, hành khách bắt buộc phải thắt dây an toàn khi máy bay cất cánh, hạ cánh và khi gặp nhiễu động. Ngoài 3 tình huống này, đèn hiệu cài dây an toàn sẽ tắt và hành khách được phép đứng dậy, đi vệ sinh...

Theo lãnh đạo Phòng Tiêu chuẩn an toàn bay, quy định hiện hành không bắt buộc hành khách phải thắt dây an toàn trong suốt chuyến bay. Tuy nhiên, các hãng bay Việt Nam đều thống nhất khuyến cáo hành khách luôn thắt dây an toàn nếu không có việc rời khỏi ghế.

"Thưa quý khách, hiện máy bay đã ổn định độ cao, nếu không có việc rời khỏi chỗ ngồi, quý khách vui lòng vẫn cài dây an toàn trong suốt chuyến bay", nguyên văn khẩu lệnh của tiếp viên Vietnam Airlines.

Đây không phải lời đề nghị "cho vui". Theo phi công Nguyễn Nam Liên, nó thực sự cứu mạng hành khách trong tình huống gặp nhiễu động trời trong, hoặc tệ hơn là khi máy bay xuất hiện lỗ thủng hút mọi thứ ra ngoài (mất áp suất).

"Bạn có thể đi vệ sinh khi thực sự cần thiết. Ngoài ra thì đừng bao giờ tháo dây an toàn khi đang bay. Thấy khó chịu thì có thể nới lỏng, nhưng đừng tháo hẳn. Dây an toàn là sự khác biệt giữa sống và chết", phi công có gần 45 năm lái máy bay chia sẻ.

Theo các nhân chứng trên chuyến bay của Singapore Airlines, nhiều hành khách không thắt dây an toàn đã bị hất tung lên trần sau khi máy bay gặp nhiễu động.  Một số người đập đầu vào khoang hành lý và bị chấn thương.