Ly kỳ những cái chân người treo gác bếp ở Hà Giang

Có một câu chuyện rợn tóc gáy ở cao nguyên đá Hà Giang, ấy là chuyện đồng bào nơi đây có tục treo bộ phận lên gác bếp để sấy khô.

Trong quá trình tìm hiểu về tình trạng bom mìn sót lại, gây sát thương người và súc vật ở vùng biên ải Hà Giang, tôi được một đồng chí cán bộ biên phòng kể một câu chuyện rất lạ, ấy là đồng bào H’Mông ở vùng biên giới có tục sấy bộ phận cơ thể bị cắt bỏ bằng cách treo trên gác bếp.

Đồng nghiệp của tôi từng lặn lội trong rừng sâu ở Indonesia, thăm bộ tộc ít người vẫn sống như thời thời nguyên thủy, được tận mắt chuyện người ta đem xác ông tộc trưởng sấy trên gác bếp. Những cái xác ấy đã có tuổi vài trăm năm. Thi thoảng con cháu lại lôi từ gác bếp xuống chiêm ngưỡng tộc trưởng!

Chuyện ấy có lẽ chỉ có ở một vùng đất nào đó, quá xa xôi, quá lạc hậu, quá nguyên sơ, chứ tôi chẳng thể nghĩ rằng, ở đất nước mình lại có câu chuyện quá kỳ lạ như thế.

Chuyện đồng bào làm món thịt treo gác bếp, rồi thịt hun khói làm đồ ăn đã thành đặc sản thì không nói làm gì, nhưng sử dụng cách đó để giữ lại một phần cơ thể, thì lịch sử nước ta cũng chưa thấy nhắc đến.

Vậy nên, ngay khi nghe chuyện lạ lùng ấy, tôi đã nhằm bản Mã Hoàng Phìn mà đi, cho dù chưa biết người làm cái việc kỳ cục ấy là ai. Đứng ở ngã ba xã Minh Tân (Thanh Thủy) hỏi đường vào Mã Hoàng Phìn, anh chàng người Mông bảo: “Ừm, đi vào đó khó lắm, xa lắm”.

Đoạn đường leo núi đá hộc dốc ngược chỉ cỡ 40km, mà phải vật vã với chiếc xe máy, vừa đi vừa đẩy từ sớm đến đầu giờ chiều mới tới nơi. Đứng trên dãy Răng Cưa (đứng ở thành phố Hà Giang nhìn dãy núi như hình răng cưa) nhìn xuống đếm đủ 30 nóc nhà đồng bào Mông. Ngay chân núi, chỉ 15 phút cuốc bộ đã là bản làng của Trung Quốc.

Nhận được điện thoại của lãnh đạo Đồn biên phòng Thanh Thủy, ông Phào Sào Chỉn, Bí thư bản Mã Hoàng Phìn ngồi ở hội trường bản đợi nhà báo. Hỏi chuyện bom mìn vùng biên ải, bí thư Chỉn kéo tôi ra hiên hội trường, chỉ tay từng nóc nhà một rồi thống kê: “Nhà kia có thằng bị mìn nổ banh xác, nhà kia có thằng cụt chân, thằng kia bị múc mắt, thằng kia cụt tay... Nhiều lắm nhà báo à. Trâu bò vẫn bị mìn cưa cụt chân, dân bản làm thịt ăn suốt ấy mà!”.

Hỏi chuyện có một anh chàng của bản bị mìn cưa đứt chân, hiện đang sấy chân gác bếp, như lời cán bộ biên phòng kể, bí thư Chỉn gõ cốc cốc vào đầu nhưng nghĩ mãi không ra.

Bí thư Chỉn mới được tăng cường từ xã vào thôn để giải quyết tình trạng phá rừng nghiến bán sang Trung Quốc rất phức tạp, nên chưa nắm được cụ thể những chuyện xảy ra từ trước. Mà trung tâm xã, nơi bí thư Chỉn sống và làm việc, đến Mã Hoàng Phìn hơn 1 ngày cuốc bộ, nên chả mấy khi vào bản. Đường vào Mã Hoàng Phìn mới được mở năm nay, nhưng trời đẹp đi xe máy cũng mất nửa buổi. Mã Hoàng Phìn nằm giữa rừng nghiến, như một thế giới khác.