Lý giải việc nhiều vụ kiện chủ tịch tỉnh ra tòa chưa được thi hành án

Bộ trưởng Tư pháp Lê Thành Long vừa có báo cáo gửi Quốc hội về việc thực hiện nghị quyết giám sát chuyên đề, chất vấn thuộc lĩnh vực tư pháp.

Trong lĩnh vực theo dõi thi hành án hành chính, Bộ trưởng Tư pháp cho biết từ 1/10/2023 đến hết tháng 3/2024, tòa án các cấp đã chuyển giao cho các cơ quan thi hành án dân sự 1.387 bản án, quyết định hành chính.

Nhận định về việc tham gia tố tụng của chủ tịch UBND hoặc người được chủ tịch UBND ủy quyền, Bộ trưởng Tư pháp đánh giá việc này "chưa nghiêm túc".

Ông cho biết nhiều vụ việc, người bị kiện là các cơ quan hành chính Nhà nước hoặc người có thẩm quyền trong các cơ quan hành chính Nhà nước chưa thực hiện nghiêm quy định về việc tham gia đối thoại, tham gia phiên tòa, cung cấp tài liệu, chứng cứ và bảo vệ quyền và lợi ích của Nhà nước trước tòa án.

Đáng lưu ý, còn nhiều bản án, quyết định của tòa án về vụ án hành chính đã có hiệu lực pháp luật nhưng chưa được thi hành xong, trong đó có không ít bản án người phải thi hành án là UBND, chủ tịch UBND cấp tỉnh. Bên cạnh đó cũng có những vụ đã tồn đọng nhiều năm nhưng chưa được tổ chức thi hành dứt điểm.

Nêu đích danh địa chỉ của những tồn tại này, Bộ trưởng Tư pháp đề cập đến các địa phương như TPHCM, Hà Nội, Đắk Lắk, Kiên Giang, Phú Yên, Bình Thuận, Thanh Hóa, Lâm Đồng, Bà Rịa - Vũng Tàu, Quảng Nam…

Cũng theo Bộ trưởng Lê Thành Long, nhiều vụ việc tòa án đã ra quyết định buộc thi hành án, viện kiểm sát kiến nghị, cơ quan thi hành án cũng đôn đốc, kiến nghị xem xét trách nhiệm, nhưng chưa có trường hợp nào người phải thi hành án là cơ quan Nhà nước hoặc người có thẩm quyền, bị xem xét, xử lý trách nhiệm do chậm thi hành án, không chấp hành, chấp hành không đúng hoặc không đầy đủ nội dung bản án, quyết định của tòa án.

Lý giải tồn tại này, ông Long cho rằng do việc chấp hành pháp luật tố tụng hành chính và thi hành án hành chính ở một số địa phương vẫn chưa nghiêm túc.

Đáng lưu ý, có những bản án thuộc trách nhiệm thi hành của UBND, chủ tịch UBND cấp tỉnh nhưng một số địa phương chưa tích cực, chủ động phối hợp với các bộ, ngành để tháo gỡ hoặc báo cáo, xin ý kiến chỉ đạo giải quyết của cấp có thẩm quyền.

Bên cạnh đó, việc tham gia tố tụng của chủ tịch UBND hoặc người được chủ tịch UBND ủy quyền chưa thực hiện nghiêm túc, một phần khác do khối lượng công việc quản lý Nhà nước tại một số địa phương rất lớn, dẫn đến khó khăn trong việc ủy quyền và sắp xếp công việc để tham gia tố tụng.

Nêu thống kê, Bộ trưởng Tư pháp cho hay, các bản án, quyết định của tòa án về vụ án hành chính chưa thi hành xong hầu hết liên quan đến lĩnh vực quản lý Nhà nước về đất đai.

Ông nhận định đây là lĩnh vực hết sức phức tạp, các vụ việc tranh chấp, khiếu kiện thường kéo dài nhiều năm, đã qua nhiều cấp, nhiều ngành giải quyết, hiện trạng quản lý, sử dụng đất đã có nhiều biến động; trong khi hệ thống các quy định của pháp luật đất đai cũng có nhiều thay đổi.

Chưa kể, các vụ án hành chính tòa án đưa ra xét xử thường có nội dung phức tạp, tại các buổi đối thoại hoặc phiên tòa, người bị kiện và người khởi kiện không thể hòa giải, đối thoại thành do nhiều nguyên nhân, từ đó dẫn đến quá trình tổ chức thi hành các bản án thuộc các vụ việc này cũng gặp nhiều khó khăn, vướng mắc.

Đề cập đến giải pháp, Bộ trưởng Lê Thành Long nhấn mạnh sẽ tham mưu làm việc và kiểm tra liên ngành về công tác chấp hành pháp luật tố tụng hành chính và thi hành án hành chính tại các địa phương có số lượng vụ việc thi hành án hành chính lớn, phức tạp, kéo dài.

Ông đề nghị làm rõ nguyên nhân, kiên quyết xử lý nghiêm trường hợp chậm thi hành hoặc không thi hành bản án, quyết định của tòa án.