Luật phòng, chống tác hại thuốc lá: Phạt ai? Ai phạt?

Điều 11, Chương 2, Luật phòng, chống tác hại thuốc lá quy định rõ về địa điểm cấm hút thuốc lá hoàn toàn. Trong đó, cơ sở y tế là nơi đầu tiên được nhắc tới trong điều luật này. Cụ thể, khu vực cấm hút thuốc lá hoàn toàn ở các cơ sở y tế sẽ bao gồm trong nhà và trong phạm vi khuôn viên. Nhưng tại một số cơ sở y tế ở Nghệ An mà chúng tôi có dịp khảo sát vào chiều ngày 2/5, dường như quy định này không tồn tại.

Tại khuôn viên Bệnh viện Hữu nghị Đa khoa Nghệ An, hàng trăm người tập trung ở trước chiếc cổng sắt ngăn cách giữa khuôn viên và khu điều trị để đợi đến giờ vào thăm bệnh nhân. Kẻ đứng, người ngồi la liệt, khói thuốc lá vẫn tuôn như khói quạt lò than, bất chấp ánh mắt khó chịu của nhiều người khác. Người hút thuốc nhiều nhất vẫn là đàn ông trung niên và thanh niên.

Đi sâu vào khu vực hành lang bệnh viện, người nhà bệnh nhân và cả bệnh nhân vẫn hồn nhiên hút thuốc. Thậm chí, lực lượng bảo vệ bệnh viện cũng không phải là trường hợp ngoại lệ. Theo quan sát của chúng tôi, không có bất kỳ một thông tin nào về Luật phòng, chống tác hại thuốc lá được đăng tải để thông báo cho người dân.

Tại Bệnh viện Nhi Nghệ An, tình trạng hút thuốc cũng diễn ra tương tự. Ngay khu vực chờ chiếu chụp, bên cạnh các cháu nhỏ đang chờ đến lượt khám, một người đàn ông vô tư ngồi hút thuốc và nhả khói mù mịt. Gần đấy, một người ngồi trong cabin chiếc xe cấp cứu của bệnh viện miệng vẫn phì phèo thuốc lá. Hành lang của khu Hồi sức, cấp cứu chúng tôi quan sát được 3 người đàn ông ngồi ở bậc thang và nhả khói.

Việc hút thuốc diễn ra vô tư mà không thấy lực lượng bảo vệ của bệnh viện nhắc nhở hay có bất kỳ một động thái nào. Thậm chí, khi biết phóng viên đang chụp ảnh, một nhân viên bảo vệ còn mang cả bao thuốc và rút một điếu đưa lên môi để… tạo dáng. Khi được hỏi về những quy định của Luật phòng, chống tác hại thuốc lá, một bảo vệ khác hồn nhiên: “Chúng tôi không biết, chưa thấy các “sếp” nói chi cả”.

Trong Luật phòng, chống tác hại thuốc lá, một quy định khiến không ít người băn khoăn về tính khả thi là quy định mua, bán thuốc đối với người dưới 18 tuổi. Chương 1, điều 9 “Các hành vi bị nghiêm cấm” quy định rõ tại điểm 4, 5, 6: Người chưa đủ 18 tuổi sử dụng, mua, bán thuốc lá; Sử dụng người chưa đủ 18 tuổi mua, bán thuốc lá; Bán, cung cấp thuốc lá cho người chưa đủ 18 tuổi. Nếu vi phạm quy định này, mức xử phạt hành chính sẽ từ 500.000 đồng đến 2 triệu đồng.

Bà Oanh - một người bán nước trên đường Ngư Hải (Tp Vinh) - cho biết: “Tuổi già rồi, sắm cái quán nước nho nhỏ để kiếm đồng ra đồng vào. Bán nước mà không bán thuốc thì ít khách lắm. Mà nói thật, khách uống nước chè rồi mua thuốc đều còn rất trẻ, mình làm sao mà biết chúng nó dưới 18 hay trên 18 tuổi. Không lẽ bắt chúng nó trình chứng minh thư rồi mới bán?”.

Điểm bán lẻ thuốc lá không phải là ít, hầu hết, các khu vực tập trung người qua lại đều có 1 đến 4, 5 quán nước có bán kèm thuốc lá. Trong khi đó, lực lượng chức năng lại mỏng, khó có thể quản lý, kiểm tra hay xử phạt hết được những vi phạm. Thượng tá Mai Chiến Thắng - Phó trưởng Công an Tp Vinh cũng thừa nhận, việc quản lý, kiểm tra và xử phạt đối với hành vi mua, bán thuốc lá cho người dưới 18 tuổi không hề dễ và không thể thực hiện trong một sớm một chiều. Tuy nhiên, thượng tá Thắng cũng cho rằng việc giao trách nhiệm cụ thể cho công an địa bàn trực tiếp thực hiện sẽ khả thi hơn.

Trong Luật phòng chống tác hại thuốc lá, UBND cấp phường, xã là đơn vị trực tiếp thực hiện các quy định của Luật trên địa bàn của mình. Ông Dương Minh Hà - Chủ tịch UBND phường Hồng Sơn (Tp Vinh) - chia sẻ: “Cán bộ, viên chức, đảng viên thì việc cấm hút thuốc lá hay xử phạt khi vi phạm sẽ không khó. Nhưng để quản lý trong dân, đặc biệt là đối với người dưới 18 tuổi thì hoàn toàn không dễ bởi vì chỉ có thể dựa vào lực lượng trật tự đô thị, mà lực lượng này rất mỏng, trong khi địa bàn rộng, dân đông”.

Trong khi các cơ quan chức năng chưa tìm được phương án tối ưu để đưa các quy định của Luật phòng, chống tác hại thuốc lá vào cuộc sống thì xem ra, việc hút thuốc lá vẫn là thói quen khó bỏ. Luật đã có hiệu lực nhưng nhiều người vẫn phân vân không biết áp dụng thực tế thế nào? Phạt ai? Ai phạt?

Hoàng Lam