Làng “Sóc” và câu chuyện kỳ thú về trái Loòng Boong

Cũng ngôi làng ấy, loại trái cây này trở thành như một niềm tự hào, và bao quanh là những câu chuyện cổ kỳ thú liên quan đến loại trái quý này.

Trái lòong boong - cổ tích thời hiện đại

Con đường mòn đầy bùn đất sình lầy chạy theo sườn núi từ Ái Nghĩa, Đại Lộc đến xã Cà Dâng, huyện Đông Giang vẻn vẹn 19 km, nhưng chúng tôi cũng phải đánh vật suốt hơn 3 tiếng đồng hồ mới tới đích. Ở đó, bao quanh núi đồi và mây trắng, ngôi làng Mèn (hay làng “sóc” - theo cách gọi của người dân nơi đây) nằm yên bình giữa một bên là dãy núi Bôichưphiêng, Reron, Bun Chăng, bên kia có dòng Vu Gia xuôi về biển Đông.

Đây là ngôi làng vẻn vẹn có 34 hộ dân, hơn 180 nhân khẩu, đồng bào chủ yếu làm rẫy, nuôi gia súc, gia cầm. Nhưng nhiều năm qua, bệnh tật phát sinh, đàn gia súc, gia cầm thưa dần đi. Thế nhưng, ở nơi đây, dân làng vẫn sống ổn định, có cái ăn, cái mặc đầy đủ. Theo trưởng thôn Tùng, mọi nguồn thu của dân làng đều phụ thuộc từ trái loòng boong. Thứ trái cây hàng năm chỉ đậu nhiều nhất vào 3 tháng cuối năm.

Không thống kê được chính xác tổng số gốc cây làng có nhưng trưởng thôn Tùng ước tính mỗi hộ gia đình đang quản lý khoảng 20-30 gốc, một vụ thu hái từ 2 - 2,5 tấn trái, bán được 10-12 triệu đồng. Số tiền này sẽ bao trọn cuộc sống mỗi hộ cũng như lo việc học hành cho 30 con cháu của họ cho đến mùa loòng boong kết trái năm sau.

Chuyện của Đhuâr không khác, nhờ có 20 gốc loòng boong mà gần 10 năm nay gia đình khá lên hẳn. “Năm con của mình học hết lớp 3, tưởng phải để nó chia tay thầy cô, bạn bè vì gia cảnh khó khăn, nhưng may nhờ được mùa loòng boong, nó lại tiếp tục được đến trường học cái chữ. Nay cháu cũng gần tốt nghiệp cấp 2 rồi. Nếu năm nào cũng được mùa, có thể tôi sẽ cho cháu theo học cái nghề gì đó trên huyện để sau này đỡ khổ” - Đhuâr mừng nói.

Đối với những người dân làng Mèn, trái loòng boong trở thành một thứ quả quí, đem lại những giá trị vật chất to lớn, đồng thời trong đời sống của họ mang một ý nghĩa tinh thần đặc trưng.

Làng nhanh như…sóc

Già làng Díu bảo, sở dĩ có cái tên là làng “sóc” là vì muôn đời nay người trong làng từ thiếu niên đến phụ nữ, thanh niên ai cũng leo cây loòng boong hái trái nhanh như… con sóc rừng.

Già làng Díu bảo rằng, người Mèn năm nào cũng cúng lễ mừng mùa. Đó là phong tục ai cũng phải làm theo - đi hái chùm loòng boong của những cây có niên đại cao nhất đặt dưới gốc cây hoặc trong hang đá, khi nào có sóc rừng đến ăn quả thì mọi người mới kéo nhau vào rừng hái trái. Ai làm trái, theo quan niệm sẽ gặp điềm dữ...  

Ô Châu