Lạ lùng lễ chém trâu hội đền Chín Gian

Lễ hội độc đáo và lạ lùng trên diễn ra từ ngày 14 - 16 tháng Hai âm lịch hàng năm, tại ngôi đền Chín Gian hơn 600 năm tuổi linh thiêng, tọa trên ngọn Pu Quái thuộc bản Piếng Chào, xã Châu Kim, huyện Quế Phong, Nghệ An. Đây là một lễ hội nhằm tưởng nhớ công ơn của những người có công khai bản dựng nên vùng đất "Chín mường mười bản".

Nghi lễ lạ lùng và có phần... rùng rợn nhất trong lễ hội là Lễ Phắn Quái (tiếng Mường), nghĩa là lễ chém trâu, mang đậm yếu tố tâm linh. Bắt đầu từ bến Tà Tạo dưới chân núi Pu Quái, con trâu mộng được phủ lên mình tấm khăn choàng dệt bằng sợi bông thô do ông Mo chủ lễ thực hiện; sau đó trâu hiến tế được ăn ngọn mía non cuối cùng. Tiếp đến là lễ phóng sinh cá trên bến Tà Tạo và lễ tắm trâu do những chức sắc đứng đầu huyện thực hiện.

Trâu sau khi được tắm sạch được rước về sân hành lễ trên sân Đền Chín Gian, được ràng néo chắc chắn vào một cột gỗ chôn sâu xuống sân đền. Kết thúc là nghi lễ chém trâu do chính ông Mo thực hiện bằng chiếc rìu sắc bổ thẳng xuống đốt sống cổ thứ hai - nơi tiếp giáp với đầu trâu.

Từ xưa đến nay, người Mường ở đây vẫn tin rằng để thực hiện nghi lễ này, trước ngày hành lễ, người thực hiện nhát rìu cũng phải kiêng khem và tắm rửa sạch sẽ. Ông Mo sẽ chỉ được bổ một nhát rìu duy nhất. Sau nhát rìu ấy, nếu con trâu gục chết trong tiếng reo hò của người dân nghĩa là báo hiệu một năm mưa thuận gió hoà, mùa màng bội thu... Còn nếu con trâu không gục chết, xem như năm đó có “điềm xấu”.

Con trâu sau khi được hiến tế sẽ được mổ và chia thành 9 phần dâng lên 9 gian thờ trong ngôi đền thiêng; sau đó được chia đều cho các bếp của các đơn vị tham gia dự lễ thụ lộc. Theo quan niệm dân gian, thịt con trâu hiến tế này là lộc, người có may mắn thụ hưởng sẽ được hưởng những điều tốt đẹp trong năm.

Sẽ là may mắn cho bất cứ ai được một lần chứng kiến nghi lễ “Phắn Quái” vô cùng độc đáo này ở Lễ hội Đền Chín Gian, giữa tiếng cồng chiêng, tiếng trống tưng bừng sắc màu văn hóa bản mường vùng tây bắc Nghệ An.

Nghi thức tắm trâu hiến tế

Lễ phóng sinh cá tại bến Tà Tạo

Để lên vị trí hành lễ, đoàn rước phải leo cả trăm bậc đá từ chân núi Pu Quái.

Sau ba vòng làm nghi lễ quanh trâu hiến tế. Ông Mo chủ dùng chiếc rìu sắc bổ mạnh, chính xác. Nếu trâu chết gục ngay sau nhát rìu đầu tiên, dân bản sẽ có một năm nhiều may mắn.