Hàng nghìn người dâng hương tưởng niệm công nhân xây đập Đồng Cam

Hàng năm vào ngày 8 tháng Giêng, lãnh đạo và nhân dân tỉnh Phú Yên dâng hương tưởng nhớ đến những công nhân đã tử nạn khi làm đập Đồng Cam

Đập Đồng Cam do các kỹ sư người Pháp xây dựng, hệ thống đập khánh thành năm 1929, gồm 1 đập dâng dài 688m, 2 cống lấy nước, 2 cống xả cát và 2 hệ thống kênh chính bắc, nam. Đây là đập có thiết kế đặc biệt, đưa nước sông Ba lên cao tưới cho cánh đồng lúa Tuy Hòa bằng hệ thống tự chảy.

Để hoàn thành, công trình phải đào, phá hơn 2,4 triệu mét khối đất, đá; đổ trên 20.000m³ bê tông, cùng hàng trăm mét khối gỗ và sắt thép. Đến tháng 11/1930 và tháng 11/1931 tại đây đã xảy ra 2 sự cố gây hư hỏng lớn nên công trình chính thức hoàn thiện vào năm 1932.

Công trình trải qua 20 đợt lũ lụt làm sập đổ nhiều phần, nhiều công nhân mắc bệnh nan y dẫn đến thiệt mạng. Mỗi ngày có khoảng 1.200 nhân công người Việt tham gia xây dựng công trình, lúc cao điểm lên đến 5.000 người làm việc cật lực từ năm 1924-1929, hoàn thành năm 1932, khai thác hoàn toàn năng lực tưới vào năm 1933. Sự cố lớn và xót xa nhất xảy ra vào ngày 1/9/1929, khi một chiếc thuyền chở công nhân đi làm bị đắm, khiến 52 người chết; 2 công nhân khác cũng bị tử nạn trong lúc đắp đê quai và bắn mìn phá đá.

Từ đó đến nay, ngày mùng 8 tháng Giêng âm lịch hằng năm trở thành ngày hội đập Đồng Cam, đông đảo bà con nhân dân và du khách gần xa về đây để thắp hương tưởng niệm những người đã mất và du xuân đầu năm mới.

Hệ thống Thủy nông Đồng Cam Đồng Cam là công trình có giá trị thẩm mỹ lẫn kỹ thuật cao, có ý nghĩa về mặt kinh tế, lịch sử với cảnh quan tươi đẹp, kiến trúc độc đáo. Đây là đập lớn nhất tỉnh Phú Yên, cung cấp nước tưới cho hơn 28.000ha lúa nước 2 vụ ở đồng bằng Tuy Hòa, vựa lúa lớn nhất miền Trung, đồng thời là điểm du lịch sinh thái thu hút đông đảo du khách thập phương.

Công trình có giá trị kinh tế, xã hội to lớn của tỉnh Phú Yên, đặc biệt là về nông nghiệp trong hơn 80 năm qua. Hiện nay, công trình có hơn 1.000km kênh mương, giúp nông dân vùng đồng bằng Tuy Hòa sản xuất ổn định trên 28.000ha lúa 2 vụ/năm, trở thành vựa lúa lớn của Miền Trung.  

                                                                                                N.Sơn – D.Công