Đề xuất gọi “tiền ảo” là “tài sản số” hay “tiền thuật toán”

Tại hội thảo “Xây dựng khung pháp lý về tiền ảo tại Việt Nam - Một số vấn đề đặt ra” vừa diễn ra, ông Nguyễn Thanh Tú - Vụ trưởng Vụ Pháp luật dân sự - kinh tế (Bộ Tư pháp) cho rằng tiền ảo (virtual currency) hay tiền mã hóa (cryptocurrency) không phải mới xuất hiện nhưng lại là hiện tượng đang gây sốt trên toàn thế giới. Tiền ảo được tạo ra từ việc giải các thuật toán mã hóa phức tạp dựa trên các phần mềm mã nguồn mở sử dụng công nghệ chuỗi khối (điển hình nhất là công nghệ blockchain).

Hiện nay trên thị trường có khoảng gần 1.600 loại tiền mã hóa hay còn gọi là tiền ảo, tổng giá trị vốn hóa thị trường các loại tiền ảo rơi vào khoảng trên 260 tỷ đô la mỹ với lưu lượng giao dịch mỗi ngày ước tính khoảng 11 tỷ đô la mỹ (tính đến ngày 30/3/2018).

Theo ông Tú, ngoài việc gắn liền với sự xuất hiện, ra đời của Bitcoin và rất nhiều loại tiền ảo khác, Blockchain là một công nghệ có rất nhiều tiềm năng ứng dụng vào mọi mặt đời sống kinh tế - xã hội như tài chính ngân hàng, quản lý dữ liệu, dân cư, hợp đồng thông minh...

Một số đại biểu cho rằng, trước khi ban hành những khung pháp lý mới để quản lý tiền ảo, các cơ quan nghiên cứu lập pháp nên tiến hành rà soát khung khổ pháp luật hiện hành như pháp luật công nghệ thông tin, pháp luật giao dịch điện tử, pháp luật về dân sự hay pháp luật về chứng khoán để làm rõ “tiền ảo” đã thuộc phạm vi điều chỉnh và là đối tượng áp dụng của các quy phạm pháp luật hiện hành hay chưa?

Trong khi đó, đại diện cho một doanh nghiệp lớn trong lĩnh vực công nghệ khẳng định, muốn quản lý được hiện tượng “tiền ảo” và các công nghệ kèm theo một cách hiệu quả cần phải xác định rõ mục đích của việc quản lý. Ví dụ như quản lý tiền ảo nhằm tăng thu cho ngân sách Nhà nước (thu thuế) hay quản lý để tạo môi trường phát triển khoa học, công nghệ?

Một số ý kiến đề xuất Bộ Tư pháp làm rõ bản chất, khái niệm của “tiền ảo”; các ứng dụng của công nghệ tạo nên tiền ảo; sàn giao dịch tiền ảo; sử dụng tiền ảo để gọi vốn thông qua hoạt động ICO…

Thậm chí, một số đại biểu băn khoăn về cách sử dụng khái niệm “tiền ảo” vì rất dễ nhầm lẫn với “tiền tệ” nên đề xuất gọi “tiền ảo” là “tài sản số” hay “tiền thuật toán”. Đối với các hoạt động huy động vốn bằng cách phát hành tiền ảo (ICO) thì việc quản lý khâu trung gian (các sàn giao dịch) là một phương án khả thi và cần thiết.

Hội thảo đã đi tới thống nhất cần ban hành khung pháp lý để quản lý các hoạt động mua bán, giao dịch tiền ảo tại Việt Nam. Cụ thể, phải có cơ chế pháp lý để quản lý khâu trung gian của hoạt động mua bán, trao đổi, giao dịch các loại “tiền ảo” là sàn giao dịch. Theo đó, Nhà nước nghiên cứu, ban hành khung pháp lý nhằm quy định rõ các điều kiện để có thể thành lập sàn; cũng như các điều kiện cụ thể dành cho các cá nhân, nhà đầu tư muốn giao dịch qua sàn. Các quy định nhằm bảo đảm giải quyết các rủi ro, các tranh chấp có thể xảy ra giữa sàn với các nhà đầu tư hoặc giữa các nhà đầu tư với nhau.

Mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã có ký Chỉ thị 10/CT-TTg yêu cầu tăng cường quản lý các hoạt động liên quan tới Bitcoin và các loại tiền ảo tương tự khác.

Chỉ thị nêu rõ, thời gian qua, các cơ quan quản lý đã đưa ra nhiều cảnh báo về rủi ro liên quan tới Bitcoin và các loại tiền ảo, cũng như nguy cơ sử dụng tiền ảo cho hoạt động tội phạm (rửa tiền, tài trợ khủng bố, chuyển tiền bất hợp pháp, trốn thuế, lừa đảo…); vì tiền ảo có tính ẩn danh, hoạt động phân tán, không chịu sự quản lý của bất kỳ cơ quan, tổ chức nào.

Để hạn chế những rủi ro, hệ lụy cho xã hội, kịp thời phát hiện, ngăn chặn, xử lý các hành vi vi phạm pháp luật, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chỉ đạo các tổ chức tín dụng, tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán không được thực hiện các giao dịch liên quan đến tiền ảo trái pháp luật.

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam phối hợp với Bộ Công an trong việc phát hiện, xử lý các hành vi sử dụng tiền ảo làm tiền tệ, phương tiện thanh toán trái pháp luật.

Bộ Công an chủ trì, phối hợp với Bộ Công Thương và các bộ, ngành liên quan tăng cường điều tra, phát hiện, ngăn chặn và xử lý kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật liên quan tới hoạt động huy động tài chính, kinh doanh theo phương thức đa cấp, lừa đảo trên mạng Internet thông qua tiền ảo, mạo danh đầu tư, kinh doanh tiền ảo để chiếm đoạt tài sản.

Kha Xuân Lộc