Đề xuất bỏ hiệp thương lần 1 để rút ngắn quy trình, bầu cử Quốc hội sớm

Sáng 18/4, Ủy ban Dân nguyện và Giám sát tổ chức phiên họp thường trực Ủy ban mở rộng để thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bầu cử Quốc hội và HĐND. Đây là dự án luật sẽ được Quốc hội xem xét thông qua tại kỳ họp thứ 9 tới đây, để chuẩn bị cho việc bầu cử Quốc hội khóa XVI sớm vào tháng 3/2026.

Đề xuất rút ngắn quy trình bầu cử

Dự án luật lần này điều chỉnh giảm thời gian thực hiện quy trình, thủ tục bầu cử, theo báo cáo của Phó Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Tạ Thị Yên.

Dự kiến, quy trình bầu cử được rút ngắn, giảm 70 ngày xuống 42 ngày (giảm 28 ngày), kể từ thời điểm cuối cùng nộp hồ sơ ứng cử (sau ngày bế mạc Đại hội Đảng toàn quốc) đến ngày diễn ra bầu cử.

Về việc tổ chức hiệp thương bầu cử Quốc hội, cơ quan soạn thảo đề xuất sửa đổi theo hướng giao Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam tổ chức các hội nghị hiệp thương lần 1 (thỏa thuận cơ cấu, thành phần, số lượng đại biểu Quốc hội) và lần 2 (lập danh sách sơ bộ người ứng cử đại biểu Quốc hội).

Đến hội nghị hiệp thương lần thứ 3 chốt danh sách chính thức người ứng cử mới giao Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam.

Nhưng theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Hoàng Anh Công, đa số các ý kiến cho rằng chỉ nên giao Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam chủ trì hiệp thương lần 1, còn lần 2 và lần 3 "rất quan trọng" để thông qua danh sách ứng cử chính thức, nên phải giao cho Đoàn Chủ tịch.

Lý giải rõ hơn, ông Công cho biết Ban Thường trực MTTQ hiện chỉ có 5 người, gồm chủ tịch và các phó chủ tịch chuyên trách của MTTQ, trong khi đó Đoàn Chủ tịch gồm nhiều thành phần khác nhau, sẽ đảm bảo tính dân chủ hơn.

Nhấn mạnh tầm quan trọng của các hội nghị hiệp thương, đại biểu Quốc hội Hoàng Đức Thắng (Phó Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội chuyên trách tỉnh Quảng Trị), cũng cho rằng Ban Thường trực MTTQ chỉ có 5 người mà giao để quyết định danh sách sơ bộ, thì chưa đảm bảo tính dân chủ.

Việc triệu tập 67 người của Đoàn Chủ tịch cho hội nghị hiệp thương, theo đại biểu Thắng, cũng không có vấn đề gì. Vì vậy, ông đề nghị giữ nguyên như phương án hiện hành, là giao cho Đoàn Chủ tịch chủ trì cả 3 hội nghị hiệp thương.

Đơn giản hóa quy trình để kịp bầu cử sớm

Chia sẻ góc nhìn khác, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Phương Thủy nêu quan điểm nên đơn giản hóa, rút ngắn quy trình hiệp thương của MTTQ đối với công tác bầu cử.

Dẫn chứng câu chuyện Singapore tuyên bố giải tán Quốc hội ngày 15/4 nhưng đến 3/5 sẽ tổ chức bầu cử Quốc hội mới, bà Thủy nói khoảng thời gian này chỉ hơn nửa tháng. Trong khi chúng ta dù đã rút ngắn các quy trình, từ lúc nộp hồ sơ ứng cử cho tới bầu cử cũng mất tối thiểu 42 ngày.

Bà Thủy đề xuất không tổ chức hội nghị hiệp thương lần thứ nhất vì cơ cấu, số lượng, thành phần đã được Bộ Chính trị cho ý kiến và Ủy ban Thường vụ Quốc hội xác định nên không cần thiết đưa ra MTTQ hiệp thương xác định cơ cấu, thành phần, số lượng.

Theo bà, nếu muốn MTTQ tham gia thì có thể tham gia khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định.

Với lần hiệp thương thứ 2 để chốt danh sách sơ bộ, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cho rằng bước này chỉ đơn giản là chuyển hồ sơ để lấy ý kiến cử tri nơi cư trú, làm việc, Ban Thường trực MTTQ có thể làm được để chốt danh sách sơ bộ người ứng cử, không cần đến Đoàn Chủ tịch.

Bà Thủy đề xuất MTTQ chỉ nên tập trung vào lần hiệp thương thứ 3 để chốt danh sách chính thức. Như vậy sẽ đơn giản hóa, rút ngắn hơn rất nhiều để có thể tiến hành cho đợt bầu cử sớm sắp tới.

Nêu quan điểm, Trưởng ban Dân chủ, Giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Nguyễn Quỳnh Liên cho rằng việc MTTQ hiệp thương bầu cử Quốc hội thể hiện quyền dân chủ trực tiếp của nhân dân.

Bà tán thành với cơ quan thẩm tra khi đưa ra phương án hiệp thương lần 1 có thể giao cho Ban Thường trực, còn hiệp thương lần 2 và lần 3 giao Đoàn Chủ tịch thực hiện.

Theo bà Liên, từ 1/7, MTTQ sẽ có cơ cấu tổ chức mới, Ban Thường trực ngoài chủ tịch và các phó chủ tịch như hiện nay sẽ gồm các trưởng tổ chức chính trị - xã hội, dự kiến có 11 người. Vì thế, hiệp thương lần 1 xác định cơ cấu, thành phần có thể giao cho Ban Thường trực.

"Nếu chuẩn bị danh sách ứng cử tốt thì hiệp thương thông qua nhanh, còn làm không đúng cơ cấu, chắc chắn Mặt trận sẽ có ý kiến", bà Liên nói và cho biết kỳ bầu cử vừa qua, MTTQ có ý kiến rất quyết liệt với nhiều trường hợp, nên không thể phủ nhận vai trò hiệp thương của MTTQ trong bầu cử Quốc hội.