“Chưa cho thủy điện Sông Tranh 2 hoạt động khi còn nghi vấn”

UB Khoa học - Công nghệ & Môi trường của Quốc hội mới hoàn thành bản báo cáo giám sát về vấn đề động đất và an toàn thủy điện Sông Tranh 2 với nhiều quan ngại. Những đánh giá đưa ra về độ an toàn đập cũng có độ “vênh” so với những báo cáo trước đó của Chính phủ?

Thời gian vừa qua, sự việc về thủy điện Sông Tranh 2, Chính phủ đã giao cho các Bộ, Hội đồng nghiệm thu quốc gia và mời cả tư vấn quốc tế vào đánh giá. Hiện qua đánh giá có 2 việc.

Thứ nhất, vấn đề thấm nước ở thân đập đến nay đã xử lý cơ bản, đến 99,9%. Thứ hai, về độ ổn định đập, Bộ Xây dựng cũng đã thuê tư vấn quốc tế đánh giá. Để kiểm tra chất lượng đập, tư vấn nước ngoài đã khoan lấy mẫu ở đáy đập để đánh giá.

Nhưng cơ quan giám sát vẫn chưa an tâm, người dân ở khu vực càng hoang mang khi rõ ràng hiện tượng động đất tại thủy điện được xác định là không bình thường. Chính phủ có phương án gì trong tình huống này?

Hiện tượng động đất thời gian qua đã khẳng định là động đất kích thích và đang theo dõi xem phản ứng của động đất kích thích với sự xuất hiện của hồ chứa thế nào. Động đất kích thích thì đã có ở các công trình khác nhưng ở công trình này, động đất kích thích lại tương đối nhiều, phức tạp hơn thì mình phải theo dõi.

Chúng ta cũng giao cho Viện Vật lý địa cầu lắp các trạm địa chấn đầy đủ để theo dõi cho đủ các phương tiện quan trắc. Ngoài ra, viện này cũng được chỉ đạo tiếp tục mời chuyên gia nước ngoài tham gia khảo sát đánh giá những đứt gãy, nền địa chất.

Chúng ta đang làm hết sức cẩn trọng. Có ý kiến cho rằng công trình đã hoàn thiện mà không đưa vào sử dụng thì sẽ lãng phí nhưng ta vẫn xác định phải đặt sự an toàn lên trên hết. Khẳng định được sự an toàn sẽ đưa vào hoạt động còn tình hình vẫn đang có vấn đề nghi vấn (dù cho đến bây giờ các kết quả giám định của mình đều khẳng định là tốt, nhưng động đất vẫn đang xảy ra) thì vẫn cần tiếp tục theo dõi.

Với những vấn đề chưa được làm rõ, UB Khoa học - Công nghệ và Môi trường cảnh báo 5 vấn đề cần làm rõ để đảm bảo an toàn. Trong đó có yêu cầu tạm thời chưa tích nước?

Chính phủ đã nêu ra chỉ đạo này từ trước khi có phiên họp với UB Khoa học - Công nghệ & Môi trường. Những yêu cầu đó đã thực hiện hết rồi.

Theo thống kê của Viện Vật lý địa cầu, trước khi có dự án này, khu vực chỉ xảy ra 8 trận động đất trong thời gian rất dài, hàng trăm năm. Nhưng khoảng 1 năm khi công trình hoàn thành, bắt đầu tích nước, đã có tới 66 trận động đất lớn nhỏ. Có ý kiến cho rằng, công tác khảo sát ban đầu như vậy là chưa tròn trách nhiệm?

Trong tính toán không ai lường hết được, nhất là về động đất kích thích. Theo lý thuyết, một hồ chứa khi tích nước thì sẽ gây động đất kích thích nhưng không phải hồ nào cũng bị, việc đó còn phụ thuộc điều kiện địa chất khu vực đấy. Và về nguyên tắc, nếu là động đất kích thích thì thường không vượt qua mức động đất chỉ đạo và có xu hướng tắt dần theo thời gian. Vậy nên động đất kích thích hay không không phải là một yếu tố để loại công trình ra khỏi hệ thống.

Ngoài ra, nếu nói về địa chất khu vực, người ta cũng chưa thể dựa trên điều kiện này để nói nhất định là sẽ động đất kích thích hay không thể xảy ra động đất kích thích được. Nếu động đất kích thích vượt giá trị cực đại thì phải xem xét hết sức nghiêm chỉnh và công trình không thể đưa vào vận hành được.

Vậy nhưng với các phép thử nghiệm của các cơ quan kiểm chứng khẳng định công trình đảm bảo, cơ quan giám sát vẫn chỉ ra “cửa” rủi ro nếu động đất trong lòng hồ lớn hơn mức 5,5 độ richter hoặc trong trường hợp có lũ lớn bất thường?

P.Thảo (ghi)