Chủ tịch Quốc hội: Cần rà soát lại mức đóng bảo hiểm thất nghiệp

Gói hỗ trợ thiết thực cho doanh nghiệp và người lao động

Chiều 22/10, thảo luận tại tổ tình hình thực hiện chính sách, chế độ bảo hiểm xã hội, quản lý và sử dụng Quỹ Bảo hiểm xã hội (BHXH) năm 2020, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đánh giá các báo cáo được làm rất tốt. "Chắc chắn sau kỳ họp này công tác quản lý BHXH đi vào nề nếp hơn", Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Theo Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, một trong những nhu cầu quan trọng nhất hiện nay là phải khẩn trương xây dựng và trình Quốc hội ban hành Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi, kèm theo đó là Luật Việc làm.

Việc sửa đổi sớm sẽ quản lý tốt hơn số lượng người hưởng BHXH một lần. Vì hiện nay, chúng ta quy định 20 năm đóng mới được hưởng chế độ hưu trí, trong khi Nghị quyết 28 của Trung ương yêu cầu phải rút ngắn thời gian này lại. Hướng lộ trình đầu tiên có thể xuống 15 năm, thậm chí có thể tiến tới 10 năm. "Nếu người lao động đóng BHXH mà chỉ chờ từ 10 đến 15 năm thì người ta còn theo đuổi tiền lương hưu về già, cái này rất tốt", ông Vương Đình Huệ nói.

Điểm đáng lưu ý khác, một số lĩnh vực bảo hiểm ngắn hạn hiện số dư còn khá lớn. Chẳng hạn, do số kết dư Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp trên 90.000 tỷ đồng nên Chính phủ và Ủy ban Thường vụ Quốc hội mới xem xét và ban hành Nghị quyết. Qua đó, dành 1/3 số đó (30.000 tỷ đồng) chi hỗ trợ với 6 mức khác nhau cho khoảng 13 triệu người lao động. Ngoài ra cũng giảm đóng cho doanh nghiệp khoảng 8.000 tỷ đồng. "Gói hỗ trợ này rất thiết thực cho doanh nghiệp và người lao động", ông Huệ đánh giá.

Cũng từ quỹ kết dư lớn, theo Chủ tịch Quốc hội, cần rà soát lại mức đóng cho phù hợp khả năng chi trả của ngân sách và khả năng của người dân. "Chúng ta chưa khẳng định mức đóng hiện cao hay thấp, nhưng rà lại cả hai nội dung này để mức kết dư hàng năm phù hợp hơn", Chủ tịch Quốc hội lưu ý.

Cơ hội thay đổi nhận thức về BHXH

Phát biểu tại đây, Bộ Trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung cho biết, đây là lần đầu tiên chúng ta bàn tổng thể về BHXH tại nghị trường. Theo Bộ trưởng, đây là cơ hội để chúng ta thay đổi nhận thức, trách nhiệm, cũng như cách ứng xử về BHXH. Bộ trưởng Đào Ngọc Dung đưa ra ví dụ nhiệm kỳ trước, chúng ta đưa vấn đề bình đẳng giới ra thảo luận tại hội trường và sau khi Quốc hội ban hành Nghị quyết thì vấn đề này có nhiều thay đổi. 

Về vấn đề BHXH, Bộ trưởng cho biết, hiện nay, trên thế giới có 9 loại hình bảo hiểm, còn ở Việt Nam chỉ có 8 (trừ bảo hiểm gia đình). Theo ông Dung, những năm trước đây, câu cửa miệng nhiều người hay nhắc tới là "vỡ quỹ" BHXH. Tuy nhiên, với sự cố gắng từ việc xây dựng thể chế, chủ trương chính sách, quản lý nhà nước và công tác điều hành nên kết dư của quỹ BHXH tương đối tốt. Chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm hưu trí, tử tuất, tai nạn… đảm bảo chi đúng mục tiêu, đúng mục đích. 

Theo Bộ trưởng Đào Ngọc Dung, hai trụ cột căn bản của chính sách an sinh đó là BHXH và BHYT. Thời gian qua hai chính sách này có những kết quả rất đáng phấn khởi. Cụ thể, với BHXH tự nguyện có sự phát triển vượt bậc. Từ năm 2008, khi bắt đầu thực hiện chính sách BHXH tự nguyện đến tháng 5/2018 (khi có Nghị quyết 28) có 250.000 người tham gia. Nhưng từ 2018 đến nay, có gần 1,3 triệu người tham gia BHXH tự nguyện.

Tuy nhiên, điều Bộ trưởng Đào Ngọc Dung còn băn khoăn đó là còn hàng trăm nghìn doanh nghiệp trốn, chậm, nợ đóng BHXH. Tỷ lệ chây ì khó thu hồi trên 3.000 tỷ đồng, tỷ lệ nợ do doanh nghiệp gặp khó khăn và cũng có khả năng khó đòi là 8.000 tỷ đồng.

Phát biểu tại đoàn, một số đại biểu băn khoăn về việc thời gian vừa qua chúng ta có chủ trương như khởi kiện doanh nghiệp nợ BHXH, thậm chí có thể khởi tố doanh nghiệp nợ BHXH. Nhưng những chính sách này vẫn chưa được thực hiện có hiệu quả. Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, theo quy định công đoàn được người lao động ủy quyền thực hiện những vấn đề này, nhưng chỉ một vài người trong doanh nghiệp không ủng hộ là không làm được.

"Cũng phải nói thẳng, đa phần cán bộ công đoàn cơ sở đang ăn lương của công chủ, chẳng lẽ họ đi kiện ngược lại ông chủ. Hay việc được ủy quyền nhưng công đoàn không nắm được cơ sở dữ liệu nên cũng không có căn cứ để đi kiện", Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nói và cho biết vừa rồi ở TPHCM cũng làm một số vụ nhưng cũng "không ăn thua". 

Để giải quyết vấn đề trên tháng 8/2019, Hội đồng Thẩm phán (TAND Tối cao) ban hành Nghị quyết 05 hướng dẫn áp dụng điều 214 (Bộ Luật hình sự) về tội gian lận BHXH, bảo hiểm thất nghiệp. Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cũng đặt kỳ vọng giải quyết được vấn đề trên khi Nghị quyết 05 ra đời. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là không thể xử lý hình sự được pháp nhân. Hơn nữa, do không thể phân biệt được giữa hành vi chậm đóng và trốn đóng BHXN nên khó có giải pháp chính đáng.

Thực tế, theo Bộ trưởng Đào Ngọc Dung ở nhiều tỉnh phát triển BHXH rất tốt. Kinh nghiệm đúc rút từ những tỉnh thành này là tuyên truyền để người dân thấy được ý nghĩa thiết thực của BHXH; giao chỉ tiêu cho địa phương, đưa vào chỉ tiêu thống kê. "Nơi nào lãnh đạo quan tâm chỉ đạo, thì việc số người đóng BHXH tự nguyện rất khả quan. Tỉnh nào có khu công nghiệp, khu chế xuất, FDI phát triển thì phát triển lực lượng rất nhanh" - Bộ trưởng Dung nói.