Những nhà văn nổi tiếng từng là giáo viên ở Lào Cai
(Dân trí) - Các nhà văn - nhà báo Nguyễn Công Hoan, Ma Văn Kháng, Bùi Nguyên Khiết và Mã A Lềnh không chỉ nổi tiếng ở địa bàn tỉnh miền núi Lào Cai mà còn được nhiều bạn đọc, bạn đồng nghiệp cả nước biết tới .
Ông là hiệu trưởng đầu tiên của trường cấp 2-3 thị xã Lào Cai và là tiền thân của Trường trung học phổ thông số 1 thành phố Lào Cai hiện nay.
Khi còn rất trẻ là giáo viên văn học và có tác phẩm đăng trên một số báo Trung ương nên ông được Tỉnh ủy Lào Cai điều động từ ngành giáo dục sang văn phòng Tỉnh ủy làm Thư ký riêng cho ông Hoàng Trường Minh, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy - Chủ tịch Ủy ban hành chính tỉnh Lào Cai .
Sau đó ông chuyển sang làm phóng viên Báo Lào Cai đổi mới và vài năm sau là Phó tổng biên tập Báo Lao Cai đổi mới cho tới năm 1976 khi chuyển về Thủ đô Hà Nội làm Phó giám đốc - Tổng biên tập Nhà xuất bản Lao Động (Tổng liên đoàn lao động Việt Nam ). Ông từng liên tiếp 2 khóa được bầu vào Ban chấp hành Hội nhà văn Việt Nam và được giao giữ chức Tổng biên tập Tạp chí Văn học nước ngoài (Hội nhà văn Việt Nam ).
Nhà văn Ma Văn Kháng xuất bản 20 cuốn tiểu thuyết, 200 truyện ngắn,trong đó có các cuốn tiểu thuyết nổi tiếng như " Xa Phủ", "Đồng bạc trắng hoa xòe", "Đám cưới không giấy giá thú", "Mùa lá rụng trong vườn"...,có những tác phẩm được dịch ra tiếng tiếng ngoài và chuyển thể thành phim truyền hình nhiều tập được người xem đánh giá cao. Ông có vinh dự đã đươc trao tặng nhiều giải thưởng văn học cao quý trong nước và quốc tế, đáng kể nhất là Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật (năm 2001), Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật (năm 2012), Giải thưởng văn học ASEAN ( 1998), giải thưởng văn học nghệ thuật trao tặng đợt đầu tiên của tỉnh Lào Cai mang tên Fansipan của Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai tặng thưởng…
Kể về kỷ niệm được chọn làm thư ký riêng của Bí thư Tỉnh ủy - Chủ tịch Ủy ban hành chính tỉnh Lào Cai, nhà văn - nhà báo - nhà giáo Ma Văn Kháng đã viết trong cuốn hồi ký Năm tháng nhọc nhằn, năm tháng nhớ thương.
Nhà báo - nhà văn - liệt sĩ Bùi Nguyên Khiết đã anh dũng ngã xuống tại một điểm cao trên biên giới xã Tả Ngải Chồ ngày 17/2/1979 khi đang trực tiếp cầm súng cùng bộ đội địa phương dũng cảm chặn đánh quân địch.
Năm 2004, nhà văn Bùi Nguyên Khiết là tác giả đầu tiên được Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai truy tặng Giải thưởng Phan Si Păng là Giải thưởng văn học - nghệ thuật cao nhất của tỉnh Lào Cai xét tặng 5 năm một lần cho các tác phẩm xuất sắc nhất của các văn nghệ sỹ sáng tác về về con người và vùng đất tỉnh Lào Cai.
Đặc biệt, nhân Kỷ niệm ngày báo chí cách mạng Việt Nam 21/6/2014, UBND thành phố Lào Cai phối hợp với Hội nhà báo VN tỉnh Lào Cai tổ chức gắn biển đường phố mang tên nhà báo - nhà văn - liệt sĩ Bùi Nguyên Khiết tại phường Bình Minh, thành phố Lào Cai do Hội đồng nhân dân tỉnh Lào Cai phê chuẩn cuối năm 20113.
Đây là niềm tự hào của giới báo chí và văn nghệ sỹ tỉnh Lào Cai cũng như gia đình liệt sỹ Bùi Nguyên Khiết.
Nhà văn - nhà báo Mã A Lềnh: là nhà văn người dân tộc Mông đầu tiên của tỉnh Lào Cai được kết nạp vào Hội nhà văn Việt Nam năm 1982 và quê ông ở xã Trung Chải, thị xã Sa Pa. Trước khi trở thành nhà văn - nhà báo chuyên nghiệp, ông là giáo viên ở quê nhà huyện Sa Pa và sau đó được điều động về công tác ở Ty Giáo dục tỉnh Lào Cai làm việc cùng nhà giáo - nhà nghiên cứu dân tộc Doãn Thanh là người có công sưu tầm, biên dịch và giới thiệu dân ca Mông cho bạn đọc cả nước cùng đọc.
Nhà văn Mã A Lềnh là sinh viên đầu tiên của Trường đại học viết văn Nguyễn Du và là nhà văn duy nhất của tỉnh Lào Cai được du học dài hạn tại Học viện văn học Goóc ky (Nga ). Ông đã từng công tác và giữ cương vị cán bộ chủ chốt tại Hội văn học nghệ thuật Hoàng Liên Sơn, Đài Phát thanh truyền hình tỉnh Lào Cai, Hội văn học nghệ thuật tỉnh Lào Cai. Hiện nay nhà văn Mã A Lềnh đang nghỉ hưu và tiếp tục sáng tác văn học, nghiên cứu văn hóa dân tộc thiểu số tại thành phố Lào Cai.
Nhà văn Mã A Lềnh đã được trao nhiều giải thưởng cho các tác phẩm xuất sắc của mình,trong đó có 2 giải thưởng của Uỷ ban toàn quốc Liên hiệp Hội VHNT Việt Nam, Giải A cuộc thi sáng tác văn học thiếu nhi năm 1994-1995 do Nhà xuất bản Kim Đồng tổ chức, Giải thưởng văn học nghệ thuật mang tên Fansipan của Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai xét tặng thưởng 5 năm một lần vào đợt đầu tiên trao thưởng năm 2002...
Các tác phẩm của nhà văn Mã A Lềnh đã xuất bản: Nhọc nhoài với ký (2000);Chuyện bây giờ mới kể (1996); Cao nguyên trắng; Bên suối Nậm Mơ (1995); Có một con đường (1996); Thằng bé củ mài (2000); Rong ruổi vùng cao (2003); Cột mốc giữa lòng sông (1984); Chộn rộn đường xuân (2005). Chuyện xưa ở Mường Tiên (2001). Dấu chân trên đường (1996); Mã A Lềnh Thơ (2002). Rừng xanh (1997); Nàng Gua và chàng Sóc (2001)....
Đặc biệt năm 2016 Nhà xuất bản Đại học Thái Nguyên đã xuất bản và phát hành cuốn sách "Tuyển tập Mã A Lềnh" dày hơn 1.000 trang giới thiệu những tác phẩm xuất sắc nhất của ông và có một số nghiên cứu sinh làm luận văn thạc sỹ, tiến sỹ về tác phẩm của nhà văn Mã A Lềnh.
Phạm Ngọc Triển