“Dân ca ví, giặm Nghệ - Tĩnh là hai “thổ sản” độc đáo”

(LTS) - Xin trân trọng giới thiệu toàn văn nội dung bài phát biểu của Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam tại Lễ đón Bằng của UNESCO vinh danh Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, tối qua 31/1 tại TP Vinh - Nghệ An:

Kính thưa đồng chí Nguyễn Sinh Hùng, UVBCT, Chủ tịch Quốc Hội nước CHXHCN Việt Nam

Kính thưa các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước, MTTQ Việt Nam

Kính thưa các Mẹ Việt Nam Anh hùng, các đồng chí lão thành cách mạng,

Kính thưa Bà Katherine Muller Marin, Trưởng đại diện Văn phòng UNESCO Hà Nội, các vị khách quốc tế,

Kính thưa các nghệ sĩ, nghệ nhân cùng toàn thể đồng bào, đồng chí.

Hôm nay, trên quê hương Xô Viết Nghệ Tĩnh anh hùng, chúng ta long trọng tổ chức Lễ vinh danh Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Tôi xin nhiệt liệt chào mừng và xin được chia sẻ niềm vui, niềm tự hào với các nghệ sỹ, nghệ nhân, Đảng bộ, chính quyền, quân và dân Nghệ An, Hà Tĩnh cùng toàn thể các quý vị đại biểu, khách quý, đồng chí, đồng bào.

Dân tộc Việt Nam ta có nền văn hiến mấy ngàn năm, có lịch sử dựng nước và giữ nước như núi cao khí phách hào hùng, tựa biển lớn tấm lòng nhân nghĩa. Cha ông ta quen chịu khổ nhưng không bao giờ chịu đánh mất mình; trung trực can trường mà mưu lược, sáng tạo; trong khó khăn, trước thử thách vẫn luôn hào sảng, yêu đời.

Bằng phẩm giá ấy, bằng mồ hôi, nước mắt và cả máu xương, các thế hệ đi trước đã viết lên những trang sử rất đỗi tự hào, trao truyền cho chúng ta những di sản vô giá, mãi rực rỡ.

Sách Đại Nam nhất thống chí viết về xứ Nghệ là vùng “Đất xấu, dân nghèo, tập tục cần kiệm, nhà nông chăm chỉ ruộng nương, học trò ưa chuộng học hành… Đó cũng là vùng đất đã tác thành ra bao lớp hiền nhân, là cái nôi sản sinh cả một kho tàng văn hóa dân gian phong phú, trong đó dân ca ví, giặm Nghệ - Tĩnh là hai “thổ sản” độc đáo”.

Thứ “thổ sản độc đáo” ấy được kết tinh từ lao động, từ đấu tranh, từ tình yêu, trí tuệ tài hoa của các dân tộc anh em trên vùng đất của núi Hồng, sông Lam như biểu tượng của bản lĩnh hiên ngang, tinh thần hiếu học, trọng đạo lý, tôn thờ và luôn hướng tới cái đẹp. Ngôn ngữ, diễn xướng ví, giặm là sự kết tụ tuyệt vời của tiếng Việt với khẩu ngữ địa phương; của làn điệu Dân ca Việt Nam với nhịp sống, điệu thức của vùng quê nắng gió, nhọc nhằn, quả cảm.

Từ thuở nằm nôi, tâm hồn người xứ Nghệ đã được tắm chất thi ca trong những lời ru của bà, của mẹ. Lớn lên cùng những bài hát đồng dao rồi những điệu ví, câu giặm gắn với cuộc sống mưu sinh và tình yêu quê hương, đôi lứa. Mộc mạc mà ý nhị; dung dị mà mượt mà; lạc quan mà da diết, sôi nổi mà sâu lắng... “Hồng Sơn cao ngất mấy trùng. Lam Giang mấy trượng thì lòng bấy nhiêu”...

Vùng quê Nghệ Tĩnh vốn được biết đến như một mảnh đất nghèo khó, khắc khổ đang từng ngày thay da đổi thịt với những nhà máy, công trường mang tầm vóc của thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Nhưng ý chí, tâm hồn, cốt cách của người xứ Nghệ thì chẳng đổi thay. Trong nét văn hóa, cốt cách của người Nghệ Tĩnh kết tinh, phản chiếu văn hóa, cốt cách người Việt mà vẫn nguyên nét độc đáo, cao đẹp rất riêng có của mình.

Chúng ta cùng trân trọng bày tỏ lòng biết ơn và chúc mừng tất cả những tổ chức, cá nhân, đặc biệt là Nhân dân hai tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh đã sáng tạo, gìn giữ và phát huy giá trị độc đáo, quý báu của Dân ca Ví, Giặm bằng nhiều phong trào, hình thức sinh hoạt và giao lưu phong phú; đóng góp tích cực cho sự nghiệp bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa của Dân tộc và để những giá trị kết tinh từ tâm hồn Việt Nam trở thành một phần quý báu trong kho tàng di sản văn hóa của cả nhân loại.

Thay mặt Chính phủ nước CHXHCN Việt Nam tôi xin trân trọng cảm ơn UNESO, các tổ chức quốc tế và các quốc gia thành viên đã ủng hộ để Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh được vinh danh Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Tôi cũng xin chân thành cảm ơn Bà Katherine Muller Marin cùng cơ quan Đại diện UNESCO, các tổ chức quốc tế, các đoàn ngoại giao tại Việt Nam đã luôn hợp tác chặt chẽ, giúp đỡ hiệu quả trong công cuộc bảo tồn phát huy giá trị di sản nói riêng và trong sự nghiệp xây dựng đất nước nói chung của chúng tôi. Chúng tôi mong muốn và tin tưởng rằng sẽ tiếp tục nhận được sự hợp tác, giúp đỡ quý báu đó.

Kính thưa các đồng chí lãnh đạo,

Kính thưa các vị khách quý cùng đồng chí, đồng bào,

Trong giờ phút ý nghĩa này, chúng ta cùng nhớ lại trước lúc ra đi, Bác Hồ vô vàn kính yêu muốn nghe một câu hò xứ Nghệ. Bác muốn nghe câu ví, nhớ làng Sen từ thuở ấu thơ. Bác muốn nghe câu hát giặm quê nhà... để những bài ca đất nước theo Bác đến mênh mông, để non sông đinh ninh lời hẹn thề: "Rằng đã yêu tổ quốc mình, càng yêu tha thiết những khúc hát dân ca".

Chúng ta hãy nguyện cùng nhau bảo vệ và phát huy những di sản văn hóa vô giá của Dân tộc, trong đó có Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh, để những nguồn mạch thanh trong, ấm nồng hơi thở nguồn cội nuôi dưỡng và nâng cánh tâm hồn Việt; để văn hóa Việt hòa trong dòng chảy văn minh nhân loại; tạo nền tảng tinh thần và động lực xây dựng thành công và bảo vệ vững chắc Tổ Quốc Việt Nam XHCN Dân giàu, Nước mạnh, Dân chủ, Công bằng, Văn minh; để nền Văn Hiến Việt Nam truyền lưu muôn thuở.

Xin kính chúc các đồng chí lãnh đạo, các quý vị đại biểu, các vị khách quý, các nghệ nhân nghệ sỹ cùng toàn thể đồng bào, đồng chí sức khỏe, hạnh phúc và thành công.

Trân trọng cảm ơn./.