Mỗi dịp Tết đến, lại thêm một mùa xuân con vắng nội và nhớ nội vô cùng

Nội rời "cõi tạm" vào một ngày cuối đông, khi mùa xuân bắt đầu về gõ cửa. Khi nhà nhà đang tất bật những việc cuối năm để đón chào năm mới, khi nhà nhà đón người thân trở về thì nhà tôi lại tiễn nội đi xa.

Ông bà ngoại mất sớm khi tôi còn chưa kịp bi bô. Vậy nên, suốt tuổi thơ tôi chỉ in bóng dáng của ông bà nội. Nhà nội tôi có một mảnh sân rộng, quanh sân trồng đầy rau bồ ngót. Mỗi sáng, tôi đều đi theo bà gẩy từng con sâu bám đầy những chiếc lá non. Nội dạy tôi cầm chổi rơm quét sân. Nội dạy tôi nấu cơm, băm bèo, cắt cỏ.

Trước đây, hầu như nhà ai cũng còn nghèo khó. Nhà có củ khoai luộc, nội cũng cắt ra làm 4-5 khoanh cho mỗi đứa cháu một khoanh. Có quả chuối nội cho cũng chừng ấy phần cho cháu. Nhà có món chi ngon, có chút quà ai biếu, ai cho, nội đều nói: "Người già không cần ăn nhiều, nhưng con nít phải ăn nhiều để lớn".

Hồi đó, ông nội tôi nổi tiếng là khó tính nhất làng. Cái gì ông nói là người khác phải nghe, ông bảo cái gì là phải đúng. Nhiều lần, tôi thấy ông mắng nhiếc bà vì những chuyện không đâu.

Tôi thắc mắc sao bà không cãi? Bà bảo tôi: "Ông bà sống với nhau bao nhiêu năm nên hiểu tính nhau rồi. Đàn ông lúc nào cũng nóng như lửa, đàn bà lúc cơm sôi phải biết bớt lửa, cũng chẳng thiệt đi đâu".

Sau khi ông mất, bố mẹ tôi đón bà về nhà tôi ở. Tôi ở tuổi dậy thì bận bịu với những nỗi buồn, niềm vui của tuổi mới lớn. Chỉ những khi nào có chuyện gì buồn chán mới lại lẳng lặng ngồi xuống bên nội, chải hộ nội mái tóc bạc lưa thưa, giã hộ nội cối trầu, ngồi lắng nghe những chuyện xưa nội kể.

Nhà tôi có giàn mướp sai quả suốt mùa. Hôm nào đi chợ, nội cũng dặn tôi: "Đi chợ đừng mua thịt cá gì nhiều cháu nhé. Bà thích nhất là canh mướp, có thể ăn cả tháng không chán." Sau này, tôi mới biết, nội thích mướp vì mướp nấu canh mềm, chỉ nuốt không cần nhai. Tôi nào biết đâu rằng, nội đã yếu đến nhường ấy.

Ngày tôi xa nhà vào đại học, nội đưa bàn tay gân guốc, nhăn nheo của mình nắm lấy tay tôi, miệng móm mém cười khoe hàm răng đen nhánh. Nội dặn tôi học cho giỏi để có công việc tốt, yêu đương phải sáng suốt để đừng chọn nhầm người. Miệng nội cười mà đôi mắt nhăn nheo rưng rưng khiến tôi bịn rịn.

Vào một chiều cuối đông đổ mưa, anh trai tôi ghé phòng trọ bảo: "Chuẩn bị hành lý về quê với anh, bà nội mất rồi".

Quãng đường gần 500km về nhà chưa bao giờ xa xôi đến thế. Tôi đã hứa với nội Tết về sẽ tặng nội tấm áo nhung mới. Tôi đã hứa nếu tôi có bạn trai, người đầu tiên tôi kể sẽ là nội. Tết chưa kịp đến, nội đã đi rồi.

Tôi về không kịp đưa tang, chỉ biết ngồi khóc như một đứa trẻ cạnh những phiến cỏ vừa đắp lên trên nấm mộ kín những vòng hoa giấy. Nội đã dắt tay tôi đi qua suốt tuổi thơ với những phiên chợ mỏi rã chân, với những chiều theo nội đi cắt cỏ, đi nhặt lá khô, đi mót khoai, mót lúa.

Nội đã cõng tôi khi bàn chân non nớt của tôi không quen với đường mưa đầy đất bùn và những ngày trời nắng bỏng. Vậy mà khi chân tôi đã cứng cáp, lại không thể tiễn nội một đoạn đường cuối cõi nhân gian.

Mỗi lần về nhà, ngồi ở vạt thềm nhìn giàn mướp trổ hoa, tôi lại nhớ nội đến da diết. Tôi nhớ mỗi sáng, nội hay ngồi ở cửa nhìn ra khoảng sân đầy nắng, vừa bỏm bẻm nhai trầu, vừa chải mái tóc bạc đã lưa thưa trộn với vành khăn quấn gọn lại trên đầu.

Thỉnh thoảng, nội kể tôi nghe vài câu chuyện xưa xa lắc xa lơ, ngâm vài câu Kiều giọng run run đứt quãng. Nội thường mặc những tấm áo cũ sờn và để dành áo mới như trẻ con để dành quà. Nội mất rồi, bao nhiêu chiếc áo mới tinh vẫn còn nằm trong tủ.

Xuân này, tròn 20 năm nội đi xa. 20 năm đủ để cô thiếu nữ khi xưa nay trở thành một người phụ nữ nhiều lo toan và hay hoài niệm. 20 năm tưởng như đủ dài để xóa mờ đi rất nhiều ký ức. Nhưng lạ thay, mỗi dịp Tết đến, tôi lại luôn nhớ những mùa xuân có nội.

Nhớ những Tết tuổi thơ được nội dẫn đi chợ mua cho manh áo mới, được nội gói riêng cho một cặp bánh chưng con. Nhớ những chiều cuối năm chạy nhảy nơi mảnh sân nhà nội, nghe mùi hương trầm tỏa ra thơm ngát. Nhớ dáng nội ngồi nơi chiếc giường nhỏ để lũ cháu chúng tôi tíu tít chúc nội thêm mạnh khỏe khi sang tuổi mới.

Mỗi khi năm hết, nhìn gốc đào trong vườn bắt đầu chúm chím nụ, tôi như nghe tiếng nội nói với mình: "Lá già rụng là để lá non đâm chồi, để đơm hoa, để kết trái. Vậy thì có gì mà phải buồn, vậy sao lại không vui lên?".

Nội ơi, một mùa xuân nữa lại về, lại thêm một mùa xuân vắng nội...