Đề nghị nghiên cứu “chỉ định nhân sự trong trường hợp đặc biệt” ở tỉnh mới

Chiều 13/6, Quốc hội thảo luận về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.

Việc chỉ định nhân sự lãnh đạo UBND và HĐND ở các địa phương thực hiện sắp xếp là vấn đề nhận được nhiều quan tâm của đại biểu Quốc hội.

Theo dự thảo nghị quyết, khi kiện toàn tổ chức bộ máy của các cơ quan sau khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính và kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện trong năm 2025 thì không tiến hành bầu các chức danh tại các tỉnh, thành phố hình thành sau sắp xếp.

Căn cứ thông báo của cấp ủy có thẩm quyền quản lý cán bộ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ chỉ định chủ tịch, phó chủ tịch HĐND, trưởng các ban của HĐND, trưởng đoàn, phó trưởng đoàn đại biểu Quốc hội ở các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương hình thành sau sắp xếp.

Trong khi đó, Thủ tướng Chính phủ sẽ chỉ định chủ tịch, phó chủ tịch UBND ở các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương hình thành sau sắp xếp.

Thường trực HĐND tỉnh, thành phố chỉ định ủy viên UBND cùng cấp và chỉ định chủ tịch, phó chủ tịch HĐND, trưởng các ban của HĐND, chủ tịch, phó chủ tịch UBND của đơn vị hành chính cấp dưới hình thành sau sắp xếp…

Thường trực HĐND ở đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố sắp xếp chỉ định ủy viên UBND cùng cấp.

“Trường hợp đặc biệt, cho phép chỉ định nhân sự không phải là đại biểu HĐND giữ các chức danh lãnh đạo HĐND ở đơn vị hành chính hình thành sau sắp xếp”, dự thảo quy định. 

Đại biểu Nguyễn Tuấn Thịnh (Hà Nội) đồng tình với các quy định về chỉ định nhân sự và cho rằng điều này sẽ góp phần thực hiện tốt chủ trương sắp xếp đơn vị hành chính.

Theo ông, việc chỉ định nhân sự giúp kiện toàn tổ chức, bộ máy chính quyền địa phương hai cấp khi thực hiện sắp xếp, đảm bảo bộ máy hoạt động thông suốt, không gián đoạn, theo tinh thần “vừa chạy vừa xếp hàng”.

“Việc cho phép chỉ định nhân sự không phải đại biểu HĐND giữ các chức danh lãnh đạo HĐND cấp tỉnh, cấp xã hình thành sau sắp xếp sẽ góp phần thực hiện tốt công tác nhân sự sau sắp xếp, để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn trong thời gian từ nay đến hết nhiệm kỳ”, ông Thịnh nêu quan điểm.

Ở góc nhìn khác, đại biểu Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị) lại băn khoăn với quy định này. Ông đề nghị cân nhắc kỹ việc chuyển sang chế độ chủ tịch UBND tỉnh do Thủ tướng phê chuẩn như hiện hành và trao thêm thẩm quyền cho thường trực HĐND trong chỉ định nhân sự ở cấp xã.

Ông Đồng lưu ý việc này cần bảo đảm tính dân chủ và tránh rút gọn quyền dân cử.

Đặc biệt, với trường hợp đặc biệt “chỉ định nhân sự không phải là đại biểu HĐND giữ các chức danh lãnh đạo HĐND ở đơn vị hành chính hình thành sau sắp xếp”, theo ông Đồng, cần giới hạn rõ ràng, chỉ áp dụng một lần duy nhất, và có cơ chế giám sát chứ không để chung chung.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng (Ủy viên Thường trực Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều Hiến pháp 2013) khi giải trình vấn đề này, cho biết có một số ý kiến đề xuất nghiên cứu chỉ định không chỉ trưởng ban mà cả phó ban của HĐND cấp tỉnh, cấp xã và kể cả việc chỉ định trong trường hợp đặc biệt, tức là chỉ định nhân sự không phải đại biểu HĐND giữ các chức danh lãnh đạo HĐND ở đơn vị hành chính hình thành sau sắp xếp.

Theo ông Tùng, Ủy ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp sẽ ghi nhận ý kiến của Quốc hội, báo cáo cấp thẩm quyền xem xét việc chủ tịch, phó chủ tịch HĐND có thực hiện chỉ định đối với chức danh các trưởng ban của HĐND hay không.

Sau khi đã chỉ định được chủ tịch, phó chủ tịch và trưởng các ban của HĐND, tức là đã hình thành được Thường trực HĐND, ông Tùng cho biết theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương sắp tới được thông qua, Thường trực HĐND sẽ có thẩm quyền phê chuẩn luôn đối với phó trưởng ban của HĐND, nên không đặt ra vấn đề phải chỉ định.

Riêng với chỉ định nhân sự trong trường hợp đặc biệt, ông Tùng nhấn mạnh đây là vấn đề lớn, Ủy ban sẽ ghi nhận để tiếp tục báo cáo và xem xét.

Theo lý giải của Ủy ban dự thảo sửa đổi Hiến pháp, sở dĩ cần áp dụng cơ chế chỉ định các chức danh lãnh đạo của HĐND, UBND ở các đơn vị hành chính thực hiện sắp xếp là do tính chất hết sức đặc biệt của “cuộc cách mạng” lần này.

Bởi trong điều kiện tổ chức bộ máy có sự thay đổi, biến động lớn như vậy, thời gian còn lại của nhiệm kỳ HĐND chỉ còn rất ngắn (khoảng 9 tháng), đại biểu HĐND ở các đơn vị hành chính hình thành sau sắp xếp được tập hợp từ nhiều đơn vị hành chính trước đó, sẽ khó có điều kiện nhận biết, đánh giá chính xác về năng lực của đội ngũ cán bộ để bầu chọn lãnh đạo ở các đơn vị hành chính mới hình thành.

Bên cạnh đó, chưa kể đến các tác động, ảnh hưởng có thể có của tâm lý cục bộ địa phương.

Ủy ban nhấn mạnh tuy hình thức là chỉ định nhưng công tác lựa chọn, giới thiệu nhân sự vẫn phải được tiến hành hết sức chặt chẽ và do cấp ủy có thẩm quyền quản lý cán bộ thực hiện theo đúng quy định của Đảng.

Hơn nữa, cơ chế này chỉ thực hiện từ nay đến hết nhiệm kỳ 2021-2026, sau đó sẽ tiếp tục thực hiện bầu nhân sự bình thường theo đúng quy định hiện hành, HĐND bầu các chức danh của HĐND và UBND.