Vì sao Triều Tiên thiếu lương thực trầm trọng?

Trong cuộc họp của đảng Lao động Triều Tiên gần đây, nhà lãnh đạo Kim Jong-un thừa nhận "tình hình lương thực của người dân đang trở nên căng thẳng khi ngành nông nghiệp không hoàn thành kế hoạch sản xuất ngũ cốc vì thiệt hại do bão vào năm ngoái".

Một trong những dấu hiệu rõ nhất cho thấy tình hình lương thực "đáng lo ngại" ở Triều Tiên là giá các loại thực phẩm cơ bản đều tăng vọt.

Theo dữ liệu từ Daily NK, trang web chuyên thu thập thông tin từ các nguồn bên trong Triều Tiên, giá 1 kg ngô đã tăng mạnh trong tháng 2, lên 3.137 won (khoảng 2,7 USD).

Theo Asia Press, giá ngô tại Triều Tiên tiếp tục tăng mạnh trở lại vào giữa tháng 6. Ở Triều Tiên, ngô là loại lương thực ít được ưa chuộng hơn gạo, nhưng lại được tiêu thụ nhiều hơn vì rẻ hơn.

Trong khi đó, giá 1 kg gạo ở thủ đô Bình Nhưỡng hiện ở mức cao nhất kể từ tháng 12/2020, nhưng giá gạo có xu hướng dao động.

Chuyên gia về Triều Tiên Benjamin Silberstein cho biết, việc theo dõi biến động giá cả thị trường đã cung cấp một số dữ liệu tốt nhất về hoạt động kinh tế, vì hầu hết người dân Triều Tiên mua lương thực và các nhu yếu phẩm khác thông qua giao dịch trực tiếp trên thị trường.

Theo BBC, lương thực do nhà nước cung cấp hầu như không đủ cho hầu hết các hộ gia đình, đặc biệt ở các thành phố lớn của Triều Tiên. Điều này đồng nghĩa với việc nhiều người phải tìm đến các khu chợ "không chính thống" để tìm nguồn lương thực bổ sung.

Thiên tai phá hoại mùa màng

Trong cảnh báo về tình trạng thiếu lương thực, nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un đã đề cập đến tác động của bão lũ đối với vụ mùa năm ngoái.

Theo tổ chức giám sát nông nghiệp GEOGLAM có trụ sở tại Paris, Pháp, từ tháng 4 đến tháng 9/2020 là một trong những giai đoạn mưa nhiều nhất ở Triều Tiên kể từ năm 1981.

Bán đảo Triều Tiên đã hứng chịu hàng loạt cơn bão, trong đó có 3 cơn bão đổ bộ trong khoảng hai tuần vào tháng 8 và tháng 9 năm ngoái, trùng với thời điểm bắt đầu thu hoạch lúa và ngô.

Lương thực có thể trở nên khan hiếm vào tháng 6 năm nay, do nguồn dự trữ lương thực của chính phủ từ mùa thu năm trước bắt đầu cạn kiệt, trong khi sản lượng vụ mùa năm nay giảm sút.

Bão Hagupit đã đổ bộ vào Triều Tiên hồi đầu tháng 8 năm ngoái và là một trong số ít cơn bão được truyền thông nhà nước Triều Tiên công bố báo cáo thiệt hại chi tiết. Cơn bão đã phá hủy 40.000 ha đất trồng trọt và 16.680 ngôi nhà tại Triều Tiên.

Tác động của bão lũ còn trở nên tồi tệ hơn do nạn phá rừng kéo dài suốt nhiều thập niên.

Cuộc khủng hoảng kinh tế những năm 1990 đã chứng kiến tình trạng chặt cây trên quy mô lớn để làm nhiên liệu. Bất chấp các chiến dịch trồng cây thường xuyên, nạn phá rừng vẫn tiếp diễn, khiến lũ lụt ngày càng trầm trọng hơn ở Triều Tiên.

Theo một báo cáo do tổ chức Global Forest Watch công bố vào tháng 3, 27.500 ha diện tích cây che phủ tại Triều Tiên đã bị mất trong năm 2019. Từ năm 2001 đến 2019, Triều Tiên mất tổng cộng khoảng 233.000 ha.

Theo trang web 38 North, mặc dù Triều Tiên đã cải thiện việc quản lý thiên tai, nhưng hiện vẫn còn nhiều bất cập.

Thiếu phân bón

Một trong những vấn đề ít được biết đến đối với ngành nông nghiệp của Triều Tiên là không có đủ phân bón để cải thiện năng suất cây trồng.

Trong một bức thư vào năm 2014, nhà lãnh đạo Kim Jong-un đã nhắc nhở các lãnh đạo ngành nông nghiệp phải tìm mọi nguồn phân bón để phục vụ sản xuất trồng trọt

Theo Nikkei Asia, Triều Tiên không tự chủ được sản xuất phân bón. Hồi tháng 2, một trong những nhà máy sản xuất phân bón chính của nước này đã phải đóng cửa do thiếu phụ tùng thay thế. Nguyên nhân được cho là do Triều Tiên đóng cửa biên giới với Trung Quốc - đối tác thương mại lớn nhất của Triều Tiên, từ tháng 1/2020, để kiểm soát đại dịch Covid-19.

Thương mại bị ảnh hưởng

Các lệnh trừng phạt quốc tế khiến hoạt động thương mại của Triều Tiên với các quốc gia khác trở nên vô cùng hạn chế.

Tổng kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc sang Triều Tiên dao động trong khoảng từ 2,5 tỷ USD đến 3,5 tỷ USD trong những năm gần đây. Nhưng vào năm ngoái, con số này giảm xuống chưa đầy 500 triệu USD, theo dữ liệu chính thức của hải quan Trung Quốc.

Hình ảnh vệ tinh ở cả hai bên biên giới, tại Sinuiju (Triều Tiên) và Đan Đông (Trung Quốc), cho thấy lưu lượng xe cộ giảm đáng kể so với năm 2019. Theo một báo cáo của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), đây là bằng chứng cho thấy hoạt động thương mại qua biên giới có thể đã bị đóng cửa.

Các nhà nghiên cứu đã thống kê được hơn 100 phương tiện tại khu vực hải quan của Triều Tiên vào tháng 9/2019, nhưng chỉ có 15 xe vào tháng 3/2021.

Tuy nhiên, nhiều toa tàu đã được nhìn thấy trong ảnh vệ tinh hồi tháng 3 so với hình ảnh chụp cùng địa điểm cách đây 2 năm. Điều này khiến các nhà quan sát tin rằng hoạt động giao dịch sẽ sớm được nối lại.

Tuy nhiên theo các nhà quan sát Triều Tiên, từ đó đến nay, chưa có dấu hiệu nào cho thấy biên giới Trung - Triều sẽ sớm mở cửa bình thường.

Viện trợ lương thực gặp khó khăn

Biên giới bị đóng cửa cũng khiến Triều Tiên gặp khó khăn trong việc nhận viện trợ lương thực - hoạt động vốn không bị áp lệnh trừng phạt.

Nhà tài trợ lớn nhất của Triều Tiên là Trung Quốc, nhưng xuất khẩu lương thực của nước này sang Triều Tiên đã giảm 80% kể từ khi đại dịch bắt đầu bùng phát.

Liên Hợp Quốc cho biết nguồn viện trợ từ các quốc gia khác vào Triều Tiên đã không đủ đáp ứng nhu cầu trong suốt thập niên qua.

Hầu hết các tổ chức viện trợ lương thực quốc tế hiện không thể hoạt động ở Triều Tiên. Những biện pháp hạn chế của dịch Covid-19 khiến hoạt động viện trợ gặp khó khăn hơn bình thường.

Chuyên gia Kun Li tại Chương trình Lương thực Thế giới (WFP) cho biết họ không thể tiến hành các cuộc khảo sát về nhu cầu thực phẩm tại Triều Tiên kể từ trước khi xảy ra đại dịch.

"Bất chấp mọi thách thức, vào năm 2020, WFP đã cung cấp viện trợ hạn chế và giúp gần 730.000 người tiếp cận nguồn hỗ trợ về thực phẩm và dinh dưỡng", bà Li cho biết.

Theo báo cáo của Tổ chức Nông lương Liên Hợp Quốc (FAO), Triều Tiên thiếu khoảng 860.000 tấn lương thực, tương đương khoảng 2 hoặc 3 tháng nguồn cung toàn quốc.

"Nếu sự thiếu hụt này không được bù đắp đầy đủ thông qua nhập khẩu thương mại và/hoặc viện trợ lương thực, các hộ gia đình có thể trải qua thời kỳ thiếu đói khắc nghiệt từ tháng 8 đến tháng 10 năm nay", FAO cảnh báo.