Vì sao Nga tung hàng nghìn quân, vây ép thành trì chiến lược của Ukraine?

Khi Mỹ mất nhiều tháng để phê duyệt gói viện trợ quân sự tiếp theo cho Kiev, Nga đã tận dụng thời điểm này để đẩy mạnh các hoạt động tấn công ở Ukraine. Sau khi giành được quyền kiểm soát thành phố Avdiivka và nhiều ngôi làng ở phía đông Ukraine, Nga đang để mắt tới mục tiêu chính tiếp theo là thành phố Chasiv Yar.

Trong bối cảnh bị Nga áp đảo cả về hỏa lực và quân số, quân đội Ukraine đang chiến đấu chống lại hơn 20.000 quân Nga được triển khai để bảo vệ thành phố có tầm quan trọng chiến lược.

Quân đội Nga đã tiến đến vùng ngoại ô phía đông của Chasiv Yar. Theo các quan chức Ukraine, các lực lượng Nga dự kiến sẽ tăng gấp đôi các cuộc tấn công vào Chasiv Yar để giành được thành phố này trước ngày 9/5, nhân kỷ niệm chiến thắng của Liên Xô trước phát xít Đức trong Thế chiến hai.

Việc kiểm soát Chasiv Yar sẽ giúp Nga dễ dàng phát động một cuộc tấn công quy mô lớn hơn ở tỉnh Donetsk, miền Đông Ukraine, khu vực từng là nơi chứng kiến các cuộc giao tranh nặng nề nhất kể từ năm 2014. Khoảng một nửa tỉnh Donetsk, bao gồm cả thủ phủ của khu vực, đang nằm dưới sự kiểm soát của Nga.

Chasiv Yar nằm trong khu công nghiệp Donbass, bao gồm các tỉnh Donetsk và Lugansk. Thành phố này nằm trên những ngọn đồi đóng vai trò là công trình phòng thủ tự nhiên.

Chasiv Yar là nơi có điểm cao nhất trong khu vực và bị chia cắt ở phía đông bởi kênh Siverskyi Donets-Donbas, tạo ra một rào cản giữa tiểu khu Kanal và phần còn lại của thành phố.

Vị trí và địa hình thuận lợi của Chasiv Yar đã lý giải việc Ukraine biến khu vực này thành một trong những thành trì của Kiev trong cuộc xung đột ở Donbass từ năm 2014. Thành phố này có một bệnh viện quân y quan trọng, sau đó đóng vai trò là trụ sở của Lực lượng tác chiến chung (trước đây là Lực lượng chống khủng bố).

Bất chấp việc Nga kiểm soát thành phố Bakhmut trong thời gian ngắn, nơi cách chưa đầy 10km về phía đông, Chasiv Yar hầu như không bị tổn hại cho đến khi Nga bắt đầu chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine.

"Các khu vực có địa hình tương tự rất hiếm ở hướng này. Việc giữ chân Nga ở Chasiv Yar giúp Ukraine hạn chế thiệt hại cho nhiều thành phố khác", Emil Kastehelmi, chuyên gia lịch sử quân sự, nói với Kyiv Independent.

Mục tiêu chiến lược của Nga

Khi Nga bắt đầu cuộc chiến tổng lực ở Ukraine vào tháng 2/2022, Chasiv Yar thường xuyên trở thành mục tiêu của các cuộc tấn công khốc liệt.

Serhii Chaus, người đứng đầu chính quyền quân sự Chasiv Yar, nói với BBC Ukraine rằng mối nguy hiểm liên tục và việc phá hủy cơ sở hạ tầng dân sự đã buộc hầu hết người dân địa phương phải rời đi, khiến dân số của thành phố giảm từ khoảng 12.000 người xuống gần 700 người vào đầu tháng 4.

Khi tình hình trở nên tồi tệ hơn, tất cả trẻ em còn lại trong thành phố đã được chính quyền Ukraine sơ tán khỏi Chasiv Yar vào năm ngoái, để lại chủ yếu là người lớn tuổi, không muốn hoặc không thể rời đi.

Theo ông Chaus, những người ở lại thành phố phải sống trong điều kiện khắc nghiệt không có điện, nước hoặc khí đốt. Họ phải đối mặt với pháo kích liên tục, khiến 80% tòa nhà bị hư hại nghiêm trọng.

Quân đội Ukraine đã sử dụng Chasiv Yar làm trung tâm tập hợp và căn cứ hỗ trợ hỏa lực. Thành phố này đóng vai trò đặc biệt quan trọng để hỗ trợ quân đội Ukraine ở Bakhmut, thành phố mà Nga đã tuyên bố kiểm soát vào tháng 5/2023 sau trận chiến kéo dài 10 tháng đẫm máu nhất trong cuộc xung đột ở Ukraine.

Tính đến ngày 26/4, Ukraine được cho là vẫn kiểm soát Chasiv Yar, nhưng tình hình tại khu vực này ngày càng khó khăn. Trong một bản cập nhật gần đây, Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) có trụ sở tại Mỹ cho biết, Nga đã tăng cường các cuộc tấn công ở phía đông Chasiv Yar "nhằm tận dụng khoảng thời gian hạn chế trước khi viện trợ quân sự của Mỹ đến Ukraine".

Sau nhiều tháng bế tắc, Quốc hội Mỹ cuối cùng đã thông qua gói viện trợ nước ngoài quan trọng, trong đó có gần 61 tỷ USD cho Ukraine. Sau khi Tổng thống Joe Biden ký thông qua dự luật vào ngày 24/4, Lầu Năm Góc đã nhanh chóng công bố gói vũ khí tiếp theo từ kho dự trữ của Mỹ.

Nga được cho là đã bắn nhiều đạn pháo hơn Ukraine gấp 10 lần và sử dụng ưu thế trên không để san phẳng các vị trí của Ukraine bằng bom lượn. Ngoài tình trạng khan hiếm nguồn cung đạn dược, các vấn đề ở tiền tuyến của Ukraine bao gồm sự chậm trễ trong việc xây dựng công sự và thiếu nhân lực do việc huy động quân bị trì hoãn.

Theo các nhà phân tích, một chiến dịch tấn công nhằm chiếm giữ Chasiv Yar sẽ mở ra triển vọng trước mắt cho quân đội Nga đạt được bước tiến đáng kể về mặt tác chiến. Việc kiểm soát thành phố này có thể sẽ cho phép Nga tiến hành các hoạt động tấn công tiếp theo một cách hiệu quả, nhằm vào các thành phố tạo thành một vành đai phòng thủ quan trọng của Ukraine ở khu vực Donetsk.

Nỗ lực kiểm soát Chasiv Yar có ý nghĩa quan trọng đối với chiến dịch tấn công quy mô lớn hơn của Nga ở miền Đông Ukraine, dự kiến diễn ra vào tháng 5 hoặc tháng 6. Nga sẽ triển khai lực lượng không quân tinh nhuệ trong khu vực, nhấn mạnh tầm quan trọng của Chasiv Yar đối với các mục tiêu chiến lược của Moscow.

"Họ có thể bắt đầu tập trung số lượng lớn lực lượng yểm trợ tầm gần và pháo binh trong khu vực, nỗ lực triển khai nhiều trang thiết bị và nhân lực hơn với hy vọng đạt được thành công, đồng thời họ cũng có thể tìm cách tiến hành các hoạt động tập kích bên sườn thành phố. Tuy nhiên, các công sự, địa hình và kênh đào của Ukraine đã hạn chế cách triển khai các đơn vị cơ giới", chuyên gia Kastehelmi nhận định.

Theo Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang Ukraine Oleksandr Syrskyi, Nga muốn xuyên thủng hệ thống phòng thủ của Ukraine ở phía tây Bakhmut, tiến tới kênh Siverskyi Donets-Donbas, kiểm soát Chasiv Yar và sau đó tiến xa hơn về phía Kramatorsk. Tướng Syrskyi nói, các lữ đoàn của Ukraine đang nỗ lực đẩy lùi các cuộc tấn công của Nga, song thừa nhận mối đe dọa vẫn còn.

Nếu giành được Chasiv Yar, Moscow sẽ giành được quyền kiểm soát hỏa lực đối với các tuyến đường tiếp viện quan trọng của Ukraine trong khu vực. Điều này có thể gây nguy hiểm đáng kể cho các thành phố Kostiantynivka, Druzhkivka, Kramatorsk và Sloviansk, những thành trì cuối cùng của Ukraine ở tỉnh Donetsk, một phát ngôn viên quân đội Ukraine nói với Politico hôm 16/4.

"Những diễn biến như vậy cũng sẽ thách thức các mục tiêu được Ukraine tuyên bố công khai là giành lại tất cả các vùng lãnh thổ bị kiểm soát", chuyên gia Kastehelmi cho biết thêm.