Ukraine đang "chơi canh bạc nguy hiểm", Nga sắp ra đòn quyết định?

Những dấu hiệu chậm lại của chiến dịch phản công do Ukraine phát động tại miền Đông, sự rạn nứt trong quan hệ đồng minh giữa Kiev với phương Tây, cũng như sự án binh bất động của Nga trên chiến trường khiến xung đột rơi vào bế tắc.

Điều này càng thấy rõ khi những cơn mưa đầu tiên của mùa Thu tại Ukraine đã xuất hiện báo hiệu cho vài tháng hưu chiến sắp tới. Đây có thể là "khoảng lặng trước cơn bão", khi Nga dường như đã lên kế hoạch tổ chức phản công lớn vào đầu năm 2024, thời điểm các điều kiện đã chín muồi.

Ukraine có lý khi không nghe lời NATO "tất tay"

"Lúc khó khăn mới biết ai là bạn, khi hoạn nạn mới hiểu bạn là ai!", câu thành ngữ này có vẻ rất đúng với tình cảnh của Ukraine hiện tại.

Những thành công vang dội của chiến dịch phản công chớp nhoáng mùa thu 2022 đã khiến Kiev nhận được sự tán thưởng từ Mỹ - Phương Tây như một người xung kích nhiệt thành trong xung đột với Nga kèm theo các gói viện trợ liên tiếp hàng trăm tỷ USD cùng những lời hứa hẹn nếu Ukraine tiếp tục thành công.

Thế nhưng, mọi tính toán dường như đã đảo lộn kể từ khi Ukraine tổ chức phản công lớn từ đầu tháng 6, tuy nhiên các nỗ lực của họ chưa đạt bất cứ bước tiến đáng kể nào, thậm chí dường như đã xuất hiện những dấu hiệu thất bại.

Việc Ukraine liên tiếp thay đổi chiến thuật mà vẫn thiệt hại lớn về người cùng trang bị, trong đó có nhiều "thánh khí" của Mỹ - Phương Tây, đã khiến quan hệ giữa Kiev với đồng minh ngày một rạn nứt.

Từ những yêu cầu liên tục, thậm chí có phần như đòi hỏi của Tổng thống Volodymir Zelensky trong các chuyến công du để xin tăng cường viện trợ hay việc một số đồng minh từ chối viện trợ hoặc phê phán thẳng thừng cách thức cũng như tiến độ phản công cho thấy sức ép ngày càng đè nặng lên vai Ukraine.

Cùng với đó, những thất bại liên tiếp trên chiến trường đã khiến Kiev và phương Tây đổ lỗi lẫn nhau. Và đỉnh điểm nhất, giới chức quân sự NATO đã lên tiếng chỉ trích việc Bộ Quốc phòng Ukraine không thực hiện theo kế hoạch tác chiến đã được hai bên thống nhất.

Politico đưa tin, trong khi các chuyên gia NATO khuyến nghị Kiev nên tập trung hầu hết lực lượng vào trọng điểm như Zapozizhia thì phía Ukraine lại cố gắng phân tán lực lượng ra toàn bộ miền Đông.

Các chuyên gia quốc phòng Mỹ đánh giá, chính hành động sai lầm trên đã làm giảm hiệu quả tác chiến phản công của Quân đội Ukraine trong thời gian qua.

Ukraine có lý do để thực hiện chiến thuật chiến đấu của riêng mình.

Thứ nhất, con số thương vong quá lớn khiến Kiev không chỉ mất đi nguồn dự bị chiến lược tinh nhuệ quý giá, mà còn làm tinh thần chiến đấu suy giảm đáng kể. Trong khi đó, thông tin về việc Nga chuẩn bị phản công lớn ngày một rõ hơn, Ukraine cần phân tán binh lực để giữ nguồn dự bị cần thiết để đối phó nếu Nga sớm tổ chức phản công.

Sky News đưa tin, Tổng thống Nga Vladimir Putin, tuyên bố chiến dịch phản công của Ukraine diễn ra "không có kết quả". Ông cũng tuyên bố, Ukraine đã chịu "thương vong nặng nề".

Tổng thống Nga khẳng định, ông tin rằng một khi Kiev sắp cạn kiệt nguồn tài nguyên thì có thể "muốn bắt đầu các vòng đàm phán hòa bình".

TASS đưa tin, tại Diễn đàn kinh tế phương Đông ngày 12/9, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã công bố tổn thất của Ukraine kể từ khi bắt đầu phản công lên tới 71.500 người và không có kết quả.

"Ukraine đang tiến hành phản công. Tất nhiên không có kết quả. Kể từ khi bắt đầu chiến dịch phản công này, đã có 71.500 người thiệt mạng", ông Putin nói.

Theo ông, Kiev đã mất 543 xe tăng cùng gần 18.000 xe bọc thép các loại.

Thứ hai, điều quan trọng khác, khả năng tự sản xuất vũ khí trang bị của công nghiệp quốc phòng Ukraine còn hạn chế, để duy trì sức chiến đấu của lực lượng vũ trang, họ phụ thuộc gần như hoàn toàn vào nguồn viện trợ.

Thứ ba, điều kiện thời tiết - địa hình Ukraine vào mùa Thu không thuận lợi để tác chiến quy mô lớn do bùn đất đen lầy lội, thời gian khô ráo còn lại rất ít. Kiev có thể tiếp tục tiến công ở quy mô nhất định nhưng chủ yếu nhằm câu giờ đến khi chiến sự đóng băng, đặc biệt trong mùa đông.

Tôi đã nói ngay từ đầu khi xung đột nổ ra, rằng chiến sự sẽ kéo dài, chậm chạp, khó khăn và gây ra nhiều thương vong, chính xác như vậy.

Đây cũng là "thời gian vàng" kéo dài vài tháng để Ukraine nhận thêm các gói viện trợ vũ khí mới như xe tăng M1 Abrams, máy bay chiến đấu F-16 Fighting Falcon, quan trọng nhất, giúp bổ sung đạn dược vốn đang cạn kiệt trong quá trình phản công kéo dài nhiều tháng qua.

Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng liên quân Mỹ Mark Milley ngày 10/9 nhận định, Ukraine có thể có khoảng 30 đến 45 ngày để phản công trước khi thời tiết trên thực địa xấu đi.

Tướng Milley nói, trong chiến dịch phản công mùa hè, chứng kiến Ukraine giành lại khoảng chục ngôi làng ở các vùng Zaporizhia và Donetsk dù đang diễn ra chậm so với dự kiến, nhưng ông nói thêm rằng Ukraine vẫn "tiến bộ với tốc độ rất ổn định vượt qua chiến tuyến của Nga".

Ông Milley nói trong chương trình Chủ nhật của BBC: "Vẫn còn một khoảng thời gian hợp lý, có lẽ thời tiết thích hợp để giao tranh còn lại khoảng 30 đến 45 ngày, vì vậy Ukraine vẫn chưa dừng lại".

Ông nói thêm: "Tôi đã nói ngay từ đầu khi xung đột nổ ra, rằng chiến sự sẽ kéo dài, chậm chạp, khó khăn và gây ra nhiều thương vong, chính xác như vậy".

Hơn 3 tháng sau khi Kiev phát động phản công dữ dội ở Zaporizhia cũng như trên hai trục ở Donetsk - Bakhmut hay Velyka Novosilka, sự hoài nghi của phương Tây ngày càng tăng về việc liệu Ukraine có đạt được các mục tiêu đặt ra trong chiến dịch mang tính đánh cược cao hay không.

Bị cản trở bởi những bãi mìn dày đặc, pháo kích liên tục, binh lính Ukraine trên thực địa nói rằng mọi thứ được thực hiện từ từ để giảm thiểu thương vong.

Kiev đang "chơi canh bạc nguy hiểm"

New York Post đánh giá, những bất đồng phát sinh trong quá trình phản công của Ukraine đã được các quốc gia châu Âu ghi nhận, tùy vào tình hình chiến trường để quyết định hỗ trợ.

Chỉ khi Ukraine phản công sớm có tiến triển, Kiev mới có hy vọng nhận được các gói viện trợ quân sự mới, nhưng có một điều chắc chắn rằng thắng lợi này phải diễn ra trước mùa đông.

Sau gần 2 năm xung đột Ukraine, châu Âu dường như bắt đầu thấm đòn khi buộc phải "xa rời" nguồn khí đốt cùng nguyên liệu thô giá rẻ từ Nga, kinh tế các quốc gia EU đình trệ, thậm chí tăng trưởng âm. Điều này càng trở nên nặng nề vào mùa đông.

Kinh tế khó khăn, giá cả tăng vọt và các vấn đề nội bộ trong nước tạo ra quan tâm mới, được ưu tiên hơn cuộc xung đột đang đình trệ ở Ukraine. Điều này càng trở nên rõ ràng khi BRICS kết nạp thêm 6 thành viên mới, khiến khối này như "hổ mọc thêm cánh" với 3 cường quốc dầu mỏ.

Ông Gustavo de Carvalho, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Quan hệ Quốc tế Nam Phi, đánh giá việc kết nạp các quốc gia giàu dầu mỏ như Saudi Arabia, các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) hay Iran phù hợp với ý tưởng sử dụng đồng nội tệ.

"Việc kết nạp 3 quốc gia xuất khẩu mạnh các sản phẩm dầu mỏ và năng lượng sẽ mang lại khả năng thanh khoản tiềm năng đối với các thành viên BRICS", ông De Carvalho nói, đồng thời nhấn mạnh hiện tại, các quốc gia này đang chuyển hướng xuất khẩu dầu sang Đông Á - Ấn Độ vì Mỹ không còn là khách hàng tiềm năng nữa.

Việc kết nạp 3 quốc gia xuất khẩu mạnh các sản phẩm dầu mỏ và năng lượng sẽ mang lại khả năng thanh khoản tiềm năng đối với các thành viên BRICS.

Theo đánh giá của Washington Post, vấn đề Ukraine đang dần mất đi sự quan tâm của chính giới Mỹ, khi bầu cử Tổng thống năm 2024 đang đến gần. Khi mất đi sự quan tâm thì đồng nghĩa với những gói viện trợ từ Mỹ cũng giảm dần.

Nhà báo người Mỹ Robert Farley của 19FortyFive đánh giá, những thất bại trên thực địa dường như thúc đẩy hành động leo thang của Kiev khi tấn công vào cơ sở hạ tầng dân sự của Nga có thể khiến Kiev mất đi sự hậu thuẫn cả về chính trị và viện trợ từ Mỹ - Phương Tây.

Về phía Ukraine, theo RIA Novosti, Kiev cơ bản đã tung 90% lực lượng dự bị chiến lược tham chiến với tổn thất khoảng 71.000 binh sĩ, cùng hàng trăm phương tiện chiến đấu không thể thay thế từ Mỹ - Phương Tây. Những đơn vị thiện chiến nhất của Ukraine đã được tung vào tham chiến như Lữ đoàn tấn công đường không số 82, Lữ đoàn thủy quân lục chiến số 37 đang bị bào mòn dần tại tiền tuyến.

Dù có ban bố lệnh tổng động viên, nhưng tân binh mới khó có thể bù đắp được con số tổn hao đáng kể của các lữ đoàn tinh nhuệ được phương Tây đào tạo, trang bị.

Theo RT, ngày 4/9, Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố, Ukraine phản công không chỉ "bị đình trệ" mà đã thất bại.

Cuộc phản công của Ukraine "không bị đình trệ, mà là thất bại. Ít nhất thì hôm nay nó trông như thế. Hãy xem điều gì xảy ra tiếp theo. Tôi hy vọng điều này tiếp tục như vậy", ông Putin nói với báo chí sau hội đàm với người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan, tại thành phố Sochi.

"Gấu xám" Nga sắp thức dậy sau mùa đông?

Kể từ sau thất bại mùa Thu 2022, Quân đội Nga cơ bản luôn ở thế thủ. Người Nga đã biết tận dụng những ưu thế về hỏa lực, không quân và dựa vào công sự vững chắc để chặn mọi đòn tấn công của Ukraine dù Moscow có nguồn lực mạnh hơn. Tại sao họ lại lựa chọn như vậy? Ai cũng biết, muốn giành chiến thắng trong chiến tranh thì không chỉ cần biết phòng thủ, mà cần phải biết tấn công?

Thực tế, trong suốt thời gian qua, Quân đội Nga đang chuẩn bị nguồn lực để chờ đợi cơ hội ra đòn tấn công quyết định.

Theo các nguồn tin, Quân đội Nga hiện đã chuẩn bị được khoảng 550.000 binh sĩ từ nguồn tổng động viên một phần và binh sĩ hợp đồng. Họ đang được huấn luyện không dưới 6 tháng để sẵn sàng tham gia các hoạt động quân sự mang tính quyết định trong tương lai.

Hiện thông tin về các hoạt động của Nga, đặc biệt ở hướng Kupyansk, đang trở nên khó tìm. Nga không gọi các hoạt động của họ là "cuộc tấn công", nhưng theo các thông tin chưa được xác nhận, họ đã âm thầm tích lũy 100.000 quân dọc tiền tuyến phía bắc.

Cụ thể, ông Serhii Cherevatyi, người phát ngôn nhóm quân phía đông của Các lực lượng vũ trang Ukraine, nói Nga đã tập trung khoảng 100.000 quân ở trục Lyman - Kupyansk, cũng như 900 xe tăng, 555 hệ thống pháo và 370 bệ phóng rocket.

Hôm 12/9, Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố rằng hàng trăm nghìn tình nguyện viên đang đổ xô gia nhập quân đội Nga, sẵng sàng chiến đấu ở Ukraine.

Ông Putin miêu tả: "Như các vị đã biết, chúng tôi đã tiến hành động viên cục bộ, tuyển 300.000 quân. Hiện tại, trong 6 đến 7 tháng qua, 270.000 người đã tự nguyện ký hợp đồng phục vụ tại các lực lượng vũ trang cũng như các đơn vị tình nguyện".

Ngoài ra, sau khi các lãnh đạo chủ chốt thiệt mạng, có thể phần lớn các đơn vị của Tập đoàn quân sự tư nhân Wagner ký hợp đồng với Bộ Quốc phòng Nga. Wagner được đánh giá có hàng chục nghìn tay súng tinh nhuệ đã được tôi luyện trên chiến trường.

Nếu chỉ để phòng thủ thì Quân đội Nga không cần nhiều lính tới vậy?

Mặt khác, trong thời gian qua, nền công nghiệp quốc phòng Nga cũng hoạt động hết công suất để xuất xưởng những phương tiện chiến đấu mới được sửa đổi dựa trên kinh nghiệm thực tế tại "chảo lửa" Ukraine, trong đó có UAV tấn công và tác chiến điện tử.

Vậy mặt trận chủ lực của đợt phản công dự kiến trong mùa xuân 2024 của Quân đội Nga sẽ diễn ra ở đâu?

Nga đã rất thành công với chiến thuật "thủ nam, công bắc", trong khi các khối chủ lực cơ động đáng kể nhất của Quân đội Nga đều đang nằm ở phía Đông Bắc Ukraine do lợi thế giáp biên giới trên bộ, sẵn có hệ thống hậu cần hùng hậu.

Trong những tuyên bố mới nhất, lãnh đạo Hội đồng Quốc phòng và an ninh Duma Quốc gia Nga cũng nói về khả năng xuất hiện những mặt trận mới của Chiến dịch quân sự đặc biệt khiến những đồn đoán về việc Nga phản công đang tới gần.

Xét thế cục chiến trường hiện tại, nhiều khả năng đòn phản công chính của Nga dự kiến diễn ra ở phía Bắc với các tâm điểm chính gồm Kupyansk, Liman, vùng Kharkov. Qua những đợt tấn công tại mặt trận phía Bắc, Quân đội Nga đã có "bài thuốc" về tinh thần chiến đấu hay nguồn lực cạn kiệt của Ukraine.

Với ưu thế áp đảo về quân số, vũ khí trang bị, Quân đội Nga có đủ khả năng bẻ gẫy mọi kháng cự của Ukraine để tiến chiếm hoặc vây hãm những trung tâm hậu cần quan trọng của đối phương ở phía Bắc. Chiến tuyến có thể bị đẩy tới tận sông Oskol. Lúc này, Quân đội Ukraine có thể lâm vào tình trạng giống như phía Nga khi cố gắng giữ bờ Tây sông Dnieper ở Kherson, buộc phải rút lui hoặc bị bao vây tiêu diệt.

Hướng tiến công này mở đường để Nga tiến lên giành quyền kiểm soát nốt những thành phố quan trọng còn lại của vùng Donetsk gồm Slavyansk và Kramatork, vốn được cho là một trong những mục tiêu ban đầu của Chiến dịch quân sự đặc biệt.

Thực tế, đòn phản công mới của Nga không có nghĩa xung đột tại Ukraine sớm chấm dứt. Khi nhìn rộng ra, đây chỉ là "phần nổi của tảng băng chìm" trong bàn cờ xung đột lợi ích giữa Nga với Mỹ - Phương Tây.