Ukraine: Căng thẳng bùng phát trước giờ trưng cầu dân ý

Trong khi các công tác chuẩn bị đang được tăng tốc tối đa để chuẩn bị cho cuộc bỏ phiếu gây tranh cãi tại hai vùng Donetsk và Lugansk, thành phố cảng Mariupol ở phía Nam đã có một ngày tưởng nhớ ít nhất 21 người thiệt mạng trong các cuộc đụng độ bạo lực ngày 9/5.

Tình hình tại Mariupol hiện vẫn rất nóng

Phương Tây tin rằng cuộc trưng cầu dân ý có thể dẫn tới việc 2 vùng nêu trên xin gia nhập Nga giống như Crimea, và nhấn mạnh rằng việc tổ chức trưng cầu dân ý sẽ làm sâu sắc thêm cuộc khủng hoảng tồi tệ nhất với Mátxcơva kể từ sau Chiến tranh lạnh.

Ủy ban chữ thập đỏ quốc tế (ICRC) tại Geneva cho biết 9 nhân viên của họ, gồm 4 người đến từ Donetsk, 4 người đến từ Kiev và một từ Thụy Sỹ, đã bị bắt giữ “trong vài giờ” trước khi được phóng thích không hề hấn gì.

“Theo những gì chúng tôi biết thì không có ai bị thương”, David Pierre Marquet, người phát ngôn của ICRC khu vực châu Âu và Trung Á khẳng định. “Những người này tới đó để đánh giá nhu cầu của người dân Donetsk. Có lẽ đó là lí do vì sao họ được trả tự do nhanh như vậy. Nhiệm vụ của họ là rất rõ ràng”.

21 người chết vì bạo lực trong ngày 9/5

Vụ bắt giữ đã cho thấy những căng thẳng đang diễn ra tại hai khu vực phía Đông Ukraine trước cuộc trưng cầu dân ý, mà nhiều khả năng sẽ dẫn tới sự leo thang căng thẳng địa chính trị.

Những người ly khai tại hai khu vực – với tổng cộng 7,3 triệu dân trong tổng số 46 triệu dân của toàn Ukraine, đã khước từ lời kêu gọi của Tổng thống Nga Putin về việc hoãn trưng cầu dân ý để tạo điều kiện cho đối thoại hạ nhiệt căng thẳng.

Tuy nhiên, vẫn chưa có dấu hiệu nào cho thấy cảnh đổ máu vốn đẩy Ukraine tới miệng vực nội chiến sẽ dừng lại, khi các vụ bạo lực bùng phát tại Mariupol hôm 9/5 khiến ít nhất 21 người thiệt mạng.

Bộ trưởng nội vụ Ukraine Arsen Avakov khẳng định trên trang Facebook của mình rằng cảnh sát trưởng của thành phố này đã bị bắt, và rằng các tay súng bắn tỉa đã tham gia tích cực vào các vụ bạo lực diễn ra giữa lúc Ukraine kỷ niệm ngày chiến thắng phát xít Đức trong Thế chiến II.

Một cuộc tấn công nhắm vào trụ sở cơ quan cảnh sát thành phố, với sự tham gia của khoảng 60 người ly khai được trang bị súng máy tự động, đã biến thành một cuộc “đối đầu quân sự toàn diện”, khi quân đội và các binh sỹ của Bộ nội vụ được tăng viện tới, Avakov cho biết.

Ông khẳng định cuộc đụng độ kéo dài gần 2 giờ làm 20 người ly khai và một cảnh sát thiệt mạng, trong khi 4 cảnh sát bị thương và thêm 4 người ly khai bị bắt.

Các nhân chứng tại Mariupol thì thuật lại với hãng tin AFP rằng, cuộc đấu súng có sự tham gia của súng máy và đạn pháo từ 8 xe bọc thép.

Trong chiều nay, tiếng súng và nhiều tiếng nổ vẫn vang lên tại trung tâm Mariupol. Một phóng viên của hãng tin Ruptly cho biết tiếng súng xuất hiện gần khu vực một bệnh viện.

Trong khi đó một chiếc xe quân sự bị người biểu tình chặn bắt được trong ngày 9/5 đã bị phóng hỏa gây nổ lớn, nhiều khả năng do đạn trong xe. Hiện chưa rõ ai là người phóng hỏa, tuy nhiên có thông tin cho rằng những người địa phương đã ném bom xăng vào xe.

Trong khi đó Vệ binh quốc gia Ukraine đã tuyên bố rút quân khỏi trung tâm Mariupol.

“Cảnh vệ quốc gia đã được rút khỏi vùng tâm điểm của các vụ việc nhằm không khiêu khích thêm sự hiếu chiến từ phía người biểu tình, và cũng để đảm bảo an ninh cho những cư dân hòa bình tại Mariupol”, cơ quan báo chí của Cảnh vệ quốc gia Ukraine khẳng định.

2/3 người dân Đông Ukraine không hài lòng với chính quyền Kiev

Trong cuộc trưng cầu dân ý ngày mai, câu hỏi đầu tiên các cử tri sẽ được hỏi đó là liệu họ có ủng hộ việc thành lập một nhà nước “Cộng hòa nhân dân” độc lập hay không. Đây được xem như một tiền đề để gia nhập liên bang Nga, như từng diễn ra tại Crimea.

Lãnh đạo người ly khai tại Donetsk Denis Pushilin cho biết cuộc trưng cầu dân ý sẽ được tổ chức tại “90% các thị trấn trong vùng”, và tỷ lệ người đi bỏ phiếu dự kiến khoảng 60%.

Một khảo sát được công bố ngày thứ Năm bởi trung tâm nghiên cứu Pew có trụ sở tại Mỹ thì khẳng định, chỉ 18% người Ukraine ở phía Đông muốn tách khỏi Ukraine, trong khi 70% muốn tiếp tục là một phần của Ukraine.

Tuy nhiên có tới 2/3 số người được hỏi tại phía Đông Ukraine cho biết không hài lòng với chính quyền Kiev thân phương Tây.

Cuộc trưng cầu dân ý diễn ra sau một loạt các sự vụ leo thang bạo lực khiến hơn 100 người chết. Ngoài 21 người vừa thiệt mạng tại Mariupol, khoảng 14 binh sỹ đã thiệt mạng và 66 người bị thương trong các vụ tấn công của quân đội Ukraine nhắm vào những người ly khai.

Các cuộc đụng độ cũng đã khiến hơn 30 người ly khai thiệt mạng. Trong khi đó tại thành phố cảng phía Nam Odessa hồi tuần trước, 42 người chủ yếu là người biểu tình thân Nga đã tử nạn.

Thanh Tùng
Tổng hợp