"Trục kháng chiến" đáp trả Israel như thế nào sau vụ ám sát thủ lĩnh Hamas?

Tình hình Trung Đông tiếp tục nóng lên khi Iran và các nhóm vũ trang trong "trục kháng chiến" tại khu vực đang chuẩn bị đáp trả Israel về vụ ám sát nhà lãnh đạo chính trị Hamas Ismail Haniyeh và chỉ huy Hezbollah Fuad Shukr hồi đầu tuần trước. 

"Một trong những quan điểm được ủng hộ ở Iran là họ cần phải thể hiện phản ứng kiên quyết, mạnh mẽ và sẵn sàng tham gia vào một cuộc chiến để giảm leo thang", Hamidreza Azizi, chuyên gia về Iran và là thành viên của Hội đồng Trung Đông về các vấn đề toàn cầu tại Doha (Qatar) phát biểu.

"Các nhà lãnh đạo Iran nghĩ rằng nếu không làm như vậy, thì Israel sẽ không dừng lại và sau một thời gian, các quan chức Iran có thể bị Israel nhắm mục tiêu công khai", ông nói thêm.

Lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei đã tuyên bố rằng, "bổn phận" của đất nước ông là phải trả thù cho thủ lĩnh Haniyeh, sau khi ông này bị ám sát ngay tại thủ đô Tehran khi tham dự lễ nhậm chức của tân Tổng thống Masoud Pezeshkian vào ngày 30/7.

Israel chưa nhận trách nhiệm về vụ tấn công nhưng Iran cáo buộc chính họ đứng sau vụ ám sát này.

Vài giờ trước khi ông Haniyeh qua đời, Israel đã nhận trách nhiệm về vụ tấn công tên lửa nhằm vào một tòa nhà dân cư ở Dahiya, quận đông đúc ở thủ đô Beirut của Li Băng. Vụ tấn công đã khiến chỉ huy nhóm Hezbollah, ông Fuad Shukr, cùng với một phụ nữ và hai trẻ em thiệt mạng.

Israel tuyên bố vụ bắn tên lửa lần này là nhằm đáp trả vụ tấn công bằng đạn pháo của Hezbollah đã khiến 12 trẻ em ở Cao nguyên Golan thiệt mạng. Tuy nhiên, Hezbollah phủ nhận trách nhiệm.

"Tôi nghĩ rằng triển vọng chiến lược chung vẫn như vậy, theo nghĩa là Hezbollah không muốn leo thang thành một cuộc chiến tranh lớn", ông Nicholas Blanford, chuyên gia về Hezbollah tại Atlantic Council, một nhóm nghiên cứu tại Washington, bình luận.

"Đó có thể là hành động theo từng đợt với trục kháng chiến do Iran dẫn đầu và sau đó là các cuộc tấn công từ các nhóm vũ trang khác", ông nói thêm. "Tôi nghĩ rằng họ sẽ nhắm vào một mục tiêu quân sự cấp cao".

Những thuyết âm mưu

Theo một cuộc điều tra của New York Times, thủ lĩnh Hamas Haniyeh đã bị ám sát bởi quả bom do tình báo Israel đặt tại đó cách đây khoảng 2 tháng nhằm chuẩn bị cho chuyến thăm của ông đến Iran.

Bà Negar Mortazavi, chuyên gia về Iran và là thành viên cấp cao của Trung tâm Chính sách Quốc tế (CIP), lập luận rằng đây có thể là vụ ám sát bí mật như những vụ việc mà tình báo Israel đã tiến hành trước đó nhằm vào với các quan chức hạt nhân Iran.

"Cả hai bên đều có lợi ích trong việc thúc đẩy những thuyết âm mưu như thế", chuyên gia Mortazavi nhận định. "Iran muốn xem vụ ám sát như một cuộc tấn công vào chủ quyền của họ và Israel muốn nói rằng đây chỉ là một phần của cuộc chiến tranh ngầm (một thuật ngữ được sử dụng để chỉ các hoạt động bí mật trước đây)", chuyên gia này nói thêm.

Ngoài ra, theo chuyên gia Mortazavi, Israel đang cố gắng khiêu khích Iran phát động một cuộc tấn công lớn, vốn buộc các nước đã ra tín hiệu không muốn bị kéo vào cuộc chiến tranh khu vực, phải trực tiếp tham gia vào phe của họ.

Bà đã nhắc đến cuộc tấn công của Israel vào lãnh sự quán Iran tại Syria vào tháng 4, khiến 7 người thiệt mạng, bao gồm cả hai vị tướng Iran. Các quan chức Mỹ nhấn mạnh rằng, Israel đã "tính toán sai lầm" khi tấn công đại sứ quán vì không ngờ Iran sẽ đáp trả mạnh mẽ như vậy, theo New York Times.

Thực tế là vào ngày 13/4, Iran đã trả đũa bằng cách bắn một loạt tên lửa và máy bay không người lái vào Israel sau khi nói rằng đã cảnh báo Mỹ và các đồng minh của mình đầy đủ.

"Mỹ về cơ bản đã nói rõ với Israel rằng họ sẽ ở đó để bảo vệ Tel Aviv nhưng không tấn công Iran", bà Mortazavi cho biết, để giải thích lý do tại sao Israel không có hành động leo thang thêm sau cuộc tấn công của Iran.

Ông Azizi, chuyên gia về Iran cũng cho biết, Tehran coi cuộc tấn công đại sứ quán là "tính toán sai lầm của Israel", nhưng việc ám sát ông Haniyeh ngay tại lãnh thổ nước này được coi là hành động khiêu khích trực tiếp.

"Dựa trên những gì tôi thấy, lần này Iran có thể không thực sự đưa ra cảnh báo chính xác trước cho Mỹ và các đồng minh của Washington trong khu vực về cuộc tấn công tiếp theo của họ nhằm vào Israel", ông nói. "Iran coi các hành động trước đây không có tác dụng ngăn chặn Israel".

Rủi ro leo thang

Một số nhà phân tích cảnh báo một cuộc tấn công lớn của "trục kháng chiến" có nguy cơ giết chết binh sĩ hoặc thường dân Israel, do đó làm dấy lên nỗi lo về một cuộc xung đột lớn trong khu vực.

Chuyên gia Hage Ali cũng cho rằng, việc Israel phản ứng không cân xứng đối với các cuộc tấn công trước đó của Hezbollah đã đưa khu vực này đến gần hơn với chiến tranh.

Ví dụ, vào ngày 8/10/2023, Hezbollah đã bắn tên lửa vào các vị trí của Israel tại Shebaa Farms, vùng lãnh thổ của Li Băng do Israel chiếm đóng. Chuyên gia Hage Ali cho biết, Israel trả đũa bằng cách bắn sâu vào lãnh thổ Li Băng, khởi động chu kỳ bạo lực leo thang kéo dài đến nay.

Ông Azizi thừa nhận rằng, rủi ro xung đột đang cao hơn rất nhiều. Ông cho biết kể từ sau khi thủ lĩnh Hamas bị ám sát, Iran đã công khai nói về việc phối hợp phản ứng với các đồng minh trong khu vực.

Chuyên gia Hage Ali cho biết: "Điều đó sau đó sẽ dẫn đến phản ứng mạnh mẽ hơn của Israel và sau đó sẽ dẫn đến nhiều cuộc tấn công trả đũa dẫn đến chiến tranh toàn khu vực Trung Đông.