Tổng thống Ukraine đánh tiếng, Trung Quốc có thể giúp chấm dứt xung đột?

Bài bình luận trên báo South China Morning Post hôm 4/8 nhận định, không quốc gia nào có nhiều ảnh hưởng về mặt ngoại giao với Nga nhưng cũng có quan hệ tốt với Ukraine như Trung Quốc. Do vậy, không có gì ngạc nhiên khi Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đang tìm kiếm các cuộc đàm phán với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình để nhờ Bắc Kinh giúp chấm dứt cuộc khủng hoảng chiến sự kéo dài suốt 6 tháng qua.

Các quan chức cấp thấp hơn của Ukraine cũng liên tục đưa ra yêu cầu với Trung Quốc, thuyết phục Bắc Kinh gây áp lực với Nga nhằm chấm dứt chiến tranh tại Ukraine. Nhưng chính quyền Trung Quốc đã khẳng định rằng, các nỗ lực hòa giải phải được thực hiện trong những điều kiện thích hợp.

Trong cuộc phỏng vấn đầu tiên với truyền thông châu Á kể từ khi xung đột bắt đầu nổ ra vào cuối tháng 2, Tổng thống Zelensky đã nói với South China Morning Post rằng, mối quan hệ kinh tế và chính trị chặt chẽ của Bắc Kinh với Moscow mang lại cho Trung Quốc ảnh hưởng đáng kể để góp phần kết thúc chiến tranh. Thông qua vị trí thành viên thường trực tại Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, Trung Quốc cũng có các "công cụ" để đảm bảo rằng các quốc gia phải tuân thủ các chuẩn mực toàn cầu.

"Tôi muốn đối thoại trực tiếp. Tôi từng có một cuộc trò chuyện với (Chủ tịch) Tập Cận Bình cách đây một năm. Kể từ khi xung đột bắt đầu nổ ra vào ngày 24/2, chúng tôi đã đề nghị tổ chức đối thoại với Trung Quốc, nhưng chưa có hoạt động nào diễn ra, mặc dù tôi tin rằng điều này sẽ rất hữu ích", ông Zelensky nói thêm.

Tuy nhiên, không phải tất cả các quốc gia đều có lập trường giống nhau và cuộc xung đột Ukraine là một trường hợp điển hình. Các lệnh trừng phạt và các biện pháp cứng rắn khác do Mỹ và các đồng minh áp đặt lên Moscow, dù được Ukraine tích cực thúc đẩy, nhưng không được Bắc Kinh ủng hộ. Trung Quốc không lên tiếng trước những lời kêu gọi lên án chiến dịch quân sự của Nga.

Không chỉ Trung Quốc, mà Ấn Độ hay Nam Phi cũng nằm trong số hơn 30 quốc gia giữ lập trường trung lập trong vấn đề xung đột Nga - Ukraine. Trung Quốc vẫn cho rằng, ngoại giao và đàm phán là cách tốt nhất để giải quyết tranh chấp và các biện pháp trừng phạt sẽ không hiệu quả hoặc được áp dụng vì mục đích chính trị. Một số chính phủ thậm chí tin rằng, cuộc khủng hoảng tại Ukraine là kết quả của những nỗ lực do Mỹ dẫn dắt nhằm làm tổn hại an ninh của Nga thông qua liên minh NATO. Việc Tổng thống Zelensky đứng về phía Washington và các đồng minh trong việc áp đặt các hình phạt kinh tế và ngoại giao, cũng như việc thúc đẩy Ukraine trở thành thành viên của NATO, chắc chắn sẽ làm "phật ý" một số quốc gia.

Nhưng điều đó không có nghĩa là Bắc Kinh chỉ "khoanh tay đứng nhìn" trong việc tìm kiếm hòa bình ở Ukraine. Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Ukraine và Kiev cũng tham gia Sáng kiến Vành đai và Con đường của Bắc Kinh. Theo số liệu của đại sứ quán Ukraine tại Trung Quốc, năm 2021, Trung Quốc là đối tác thương mại hàng đầu của Ukraine, với kim ngạch thương mại đạt gần 19 tỷ USD. Ukraine và Trung Quốc cũng vừa kỷ niệm 30 năm thiết lập quan hệ ngoại giao.

Mặc dù không công bố thông tin cụ thể, nhưng truyền thông nhà nước Trung Quốc cho biết Bắc Kinh đang "làm hết sức mình" bằng cách "nỗ lực không ngừng để xoa dịu căng thẳng và làm việc tích cực để thúc đẩy đối thoại". Trung Quốc cũng gửi hàng triệu USD viện trợ nhân đạo cho Ukraine, bao gồm thực phẩm, thuốc men, sữa bột trẻ em và túi ngủ.

Mặc dù Mỹ và các nước phương Tây cũng hỗ trợ Ukraine như Trung Quốc, nhưng họ còn gửi thêm hàng loạt vũ khí, bao gồm vũ khí hạng nặng, cho Kiev. Cùng với các biện pháp trừng phạt Nga, việc cung cấp vũ khí cho Ukraine được cho là càng kéo dài thêm cuộc chiến, khiến những người bị cuốn vào các cuộc giao tranh càng thêm khó khăn, và làm xói mòn các nỗ lực hòa giải.

Tổng thống Zelensky muốn sự giúp đỡ của Bắc Kinh, đồng thời cho rằng không quốc gia nào có nhiều ảnh hưởng đến Moscow như Trung Quốc. Nhưng việc hòa giải thành công không thể xuất phát từ vũ lực, đe dọa hoặc trừng phạt, mà điều đó đòi hỏi bàn tay ngoại giao khéo léo và hoàn cảnh cụ thể, theo SCMP.