Thủ lĩnh tối cao bí ẩn của Taliban phá vỡ im lặng

Trong số những bức ảnh hiếm hoi được công bố của thủ lĩnh tối cao Taliban, Haibatullah Akhundzada, người đàn ông này nhìn thẳng vào máy ảnh với một khuôn mặt vô cảm và bộ râu dài màu xám.

Vào thời điểm Taliban công bố chính phủ mới tại Afghanistan hôm 7/9, Akhundzada giữ vai trò lãnh đạo tối cao, người có quyền tối thượng đối với các vấn đề chính trị, tôn giáo và quân sự của Taliban. Vị thủ lĩnh bí ẩn vẫn giữ vị trí này kể từ năm 2016.

"Chúng tôi sẽ xây dựng lại đất nước bị chiến tranh tàn phá", Akhundzada cho biết trong một tuyên bố bằng văn bản do Taliban đưa ra. Đây cũng là bình luận đầu tiên của thủ lĩnh tối cao Taliban kể từ khi nhóm này giành lại quyền lực ở Afghanistan.

Akhundzada cho biết Taliban cam kết tuân theo tất cả các luật, hiệp ước và cam kết quốc tế không mâu thuẫn với luật Hồi giáo, từ đó sẽ điều chỉnh mọi hoạt động điều hành đất nước ở Afghanistan.

Là giáo sĩ cứng rắn, Akhundzada dành phần lớn thời gian lãnh đạo Taliban trong bóng tối. Thay vì lộ diện, ông cũng để những người khác dẫn đầu trong các cuộc đàm phán cuối cùng trước khi Mỹ và các đồng minh rút khỏi Afghanistan sau 20 năm can thiệp quân sự.

Ngay cả những thông tin cơ bản như tuổi tác của Akhundzada cũng khó xác minh. Người ta cho rằng ông khoảng 60 tuổi.

Một số nhà phân tích nghiên cứu về Taliban nói rằng Akhundzada là người chỉ đạo, hàn gắn những chia rẽ trong tổ chức và quản lý việc đối phó với các đồng minh và đối thủ quốc tế.

Tuy nhiên, cũng có những người nói rằng Akhundzada thực chất chỉ là "bù nhìn", được chọn làm ứng cử viên thỏa hiệp trong thời điểm Taliban có nhiều biến động, trong khi quyền lực thực sự thuộc về các phe nhóm quân sự của Taliban.

"Có rất ít thông tin về người đàn ông này. Bạn sẽ không thấy ông ấy phát biểu trực tiếp ở nơi công cộng", Rajeshwari Krishnamurthy, chuyên gia an ninh Nam Á tại Viện Nghiên cứu Hòa bình và Xung đột, một tổ chức tư vấn ở New Delhi, Ấn Độ cho biết.

Xuất thân từ một gia đình tôn giáo nghiêm khắc ở Kandahar, thành phố lớn thứ hai Afghanistan, Akhundzada là một trong những thành viên ban đầu của Taliban - một phong trào nổi lên ở tỉnh Helmand phía nam sau đống tro tàn của cuộc nội chiến Afghanistan.

Khi Taliban lên nắm quyền tại Afghanistan từ năm 1996-2001 và thi hành luật Hồi giáo Sharia cùng chế độ hà khắc, Akhundzada giữ vai trò là người đứng đầu hệ thống tư pháp của Taliban.

Sau khi Mỹ đưa quân vào Afghanistan và lật đổ Taliban sau cuộc tấn công khủng bố ngày 11/9, Akhundzada được cho là đã trốn sang Pakistan, nơi ông thuyết giảng tại một nhà thờ Hồi giáo trong 15 năm.

Những người làm việc cùng và các học viên tại nhà thờ Hồi giáo mô tả Akhundzada là một người kỷ luật và là nhà hùng biện quyết liệt.

"Ông ấy nói rất cứng rắn về Mỹ, về cuộc chiến và về việc chúng tôi sẽ không từ bỏ cuộc thánh chiến của mình", một học trò cũ của Akhundzada nói.

Theo Reuters, thủ lĩnh tổ chức Al Qaeda Ayman al-Zawahri cũng cam kết trung thành với Akhundzada.

Khác với các thủ lĩnh Taliban khác, Akhundzada không nằm trong danh sách trừng phạt của Liên Hợp Quốc. Theo một phát ngôn viên của Taliban, con trai ông là Abdur Rahman đã thiệt mạng khi thực hiện một vụ đánh bom liều chết tại một căn cứ quân sự của Afghanistan ở Helmand vào tháng 7/2017.