Sergei Shoigu – người có tiềm năng kế nhiệm Tổng thống Putin

Hôm đó, hai ông Putin và Shoigu đang cùng nhau tranh tài với môn thể thao khúc côn cầu trên băng tại câu lạc bộ ưa thích của họ. Sergei Shoigu là "công bộc" duy nhất phục vụ các chính quyền khác nhau từ sau khi Liên Xô tan rã và được đánh giá là người thân cận nhất của Tổng thống Putin hiện nay.

Sau khi nhậm chức Bộ trưởng Quốc phòng Nga vào cuối năm 2012, Sergei Shoigu nổi lên như là nhân vật đáng tin cậy nhất của Tổng thống Putin trong chính sách đối ngoại. Evelyn Farkas, quan chức cao cấp về nước Nga của Lầu Năm Góc, đánh giá dưới sự lãnh đạo của Sergei Shoigu, quân đội Nga đã "chứng tỏ được khả năng và tổ chức cực kỳ hiệu quả mà chúng ta chưa nhìn thấy trước đó".

Hiện nay ở tuổi 60, tức trẻ hơn ông Putin 3 tuổi, Sergei Shoigu là nhân vật cao cấp trong chính quyền Nga lâu năm nhất - từ năm 1990, trước khi Liên Xô tan rã, khi mà Putin còn đang âm thầm làm việc trong Văn phòng thị trưởng thành phố Saint Petersburg.

Sergei Shoigu bắt đầu gây dựng tên tuổi với việc thành lập Bộ Các tình huống khẩn cấp (MChS) - tổ chức cứu nạn quân sự hóa được ông xây dựng năm 1994 và lãnh đạo trong gần 22 năm. Với quyền lực và tài điều hành khéo léo, Sergei Shoigu dần được mọi người Nga hâm mộ và tín nhiệm.

Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu (trái) và Tổng thống Putin.

Nước Nga là vùng đất của những "tình huống khẩn cấp", từ hạn hán, cháy rừng cho đến chìm tàu ngầm, những khu nhà bị đánh bom hoặc những thảm kịch con tin. Hay mới đây nhất là vụ chiếc máy bay Airbus A321 của Hãng Hàng không Kogalymavia rơi trên bán đảo Sinai của Ai Cập hôm 31/10 làm chết 224 hành khách cùng với phi hành đoàn. Do đó, không có gì lạ khi Bộ trưởng MChS trở thành một trong những nhân vật cực kỳ nổi tiếng trên chính trường Nga.

Mặc dù không nằm trong nhóm cựu sĩ quan tình báo KGB (Liên Xô cũ) của ông Putin, song Shoigu vẫn là người trung thành nhất của Tổng thống Nga. Nhà nghiên cứu và đánh giá các chính khách Nga Minchenko xếp Sergei Shoigu ở vị trí thứ 2 về tầm ảnh hưởng trong số những người thân cận của ông Putin.

Sergei Shoigu luôn có tiếng nói trong những quyết định về vấn đề Ukraine hay Syria. Lòng trung thành và năng lực giúp cho Sergei Shoigu đứng vào danh sách số ít nhân vật có tiềm năng kế nhiệm Tổng thống Putin điều hành nước Nga trong tương lai.

Sergei Shoigu duyệt binh trên Quảng trường Đỏ nhân kỷ niệm 70 năm chiến thắng phát xít.

Sergei Shoigu lớn lên ở miền nam Siberia, tại nước Cộng hòa Tuva nhỏ bé (một chủ thể của Liên bang Nga), thích chơi nhiều bộ môn thể thao và các trò mạo hiểm. Mẹ của Shoigu là người Nga, còn cha là người Tuva. Shoigu tốt nghiệp kỹ sư xây dựng ở Krasnoyarsk và điều hành nhiều dự án xây dựng thành công trong thập niên 90. Sau khi gia nhập một ủy ban kiến trúc, Shoigu trực tiếp lãnh đạo một nhóm công nhân cứu hộ, xây dựng nó thành một tổ chức hoạt động hiệu quả và cuối cùng dẫn đến sự thành lập MChS.

Shoigu cũng là người hết lòng trung thành với cựu Tổng thống Boris Yeltsin trong những giai đoạn khó khăn nhất của nước Nga. Ngoài trách nhiệm xử lý những đám cháy và thiên tai, Shoigu còn đóng vai trò là người trung gian điều đình trong những cuộc xung đột từ Nam Ossetia cho đến Tajikistan và Chechnya.

Năm 1999, khi Boris Yeltsin chuẩn bị chuyển giao quyền lực điều hành nước Nga cho Vladmir Putin, Sergei Shoigu được giao trọng trách lãnh đạo một tổ chức chính trị mới thành lập đảng Thống nhất - về sau trở thành đảng Nước Nga Thống nhất cầm quyền.

Oleg Belaventsev, đặc phái viên của Putin ở Crimea.

Sau một loạt chỉ trích liên quan đến tham nhũng, Bộ trưởng Quốc phòng Nga Anatoly Serdyukov bị sa thải năm 2012 và chức vụ này được Putin chuyển giao vào tay Sergei Shoigu. Trong vai trò mới, Sergei Shoigu vẫn tiếp tục duy trì những thay đổi có từ thời Serdyukov và cố gắng khôi phục đạo đức của tổ chức.

Mikhail Khodarenok, Tổng Biên tập tuần báo quốc phòng Military-Industrial Courrier, nhận xét: "Dưới sự lãnh đạo của Sergei Shoigu, quân đội Nga bắt đầu trở nên tự tin hơn".

Sergei Shoigu tập trung vào tính cơ động, sẵn sàng chiến đấu của quân đội cùng với việc mở rộng các mối quan hệ với quần chúng. Ông tăng cường những chương trình tập luyện cho binh sĩ và thường xuyên kiểm tra quân đội - theo Dmitry Gorenburg, chuyên gia về quân đội Nga Đại học Harvard. Nhờ công lao của Sergei Shoigu mà quân đội Nga phục hồi được danh tiếng bị đánh mất trong suốt kỷ nguyên thời hậu Xôviết.

Tổng thống Putin và chú chó Koni do Shoigu tặng.

Sergei Shoigu cũng có những hành động cải thiện mối quan hệ với phương Tây đồng thời làm giảm bớt căng thẳng với người Mỹ - theo đánh giá của Derek Chollet, trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ thời đó là Chuck Hagel. Tuy nhiên, cuộc khủng hoảng chính trị ở Ukraine đã nhanh chóng kết thúc mối quan hệ dễ chịu này giữa Nga và phương Tây.

Khi Putin quyết định sáp nhập bán đảo Crimea miền Nam Ukraine vào nước Nga, Sergei Shoigu biệt phái cấp phó của ông là Oleg Belaventsev đến khu vực để giám sát tiến trình này. Hiện nay, Belaventsev là Đặc phái viên của Tổng thống Putin ở Crimea. Các chuyên gia đánh giá Sergei Shoigu xử lý cuộc khủng hoảng Crimea rất khéo léo. Chuyên gia Evgeny Minchenko bình luận: "Chiến dịch Crimea đã chứng tỏ một quân đội Nga mới. Và Sergei Shoigu đã trở thành biểu tượng của quân đội này".

Ngày 9/5/2015, trong dịp lễ kỷ niệm 70 năm quân đội Xôviết chiến thắng phát xít Đức, mọi ống kính camera Đài Truyền hình Nga đều tập trung hướng về chiếc ôtô mui trần chở Sergei Shoigu trong bộ lễ phục quân đội lăn bánh trên Quảng trường Đỏ.

Putin và Shoigu (phải) trong chuyến tham quan Khu Bảo tồn tự nhiên Ussuri ở miền đông nước Nga.

Sergei Shoigu được coi là nhân vật quyền lực luôn né tránh những vụ bê bối và là chính khách tương đối trong sạch. Được đánh giá là "tương đối" bởi vì nhà hoạt động chống tham nhũng Alexey Navalny từng buộc tội Shoigu xây dựng ngôi nhà sang trọng trị giá đến 18 triệu USD - một cáo buộc mà các đại diện của Shoigu thẳng thắn bác bỏ.

Theo cuộc điều tra đối với 1.600 người do Trung tâm thăm dò dư luận Nga (VTsIOM) thực hiện, 28% người dân Nga bày tỏ sự ủng hộ đối với Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu, còn Tổng thống Putin được 60% số phiếu bình chọn.

Mặc dù nổi tiếng và có quyền lực, song Sergei Shoigu không mặn nồng với những tham vọng chính trị, muốn tránh xa dư luận ồn ào. Năm 2000, Sergei Shoigu tặng Putin một chú chó giống labrador màu đen tên là Koni, và nó nhanh chóng trở thành thú cưng của Tổng thống Nga. Shoigu luôn cận kề Putin như hình với bóng trong mọi hành trình.

Trong nhiều năm qua, cặp Putin - Shoigu là bạn bè thân thiết của nhau, thường đi câu cá cùng nhau và cùng có điểm chung là yêu thiên nhiên. Sergei Shoigu đặc biệt thích nghỉ mát trong những khu rừng nước Nga hơn là trên những bờ biển xinh đẹp với các resort sang trọng của nước Pháp. Hai người cùng chia sẻ mối quan tâm về lịch sử.

Ông Shoigu cũng đồng thời là Chủ tịch Hội Địa lý Nga, một dạng câu lạc bộ dành cho giới quyền cao chức trọng ở Nga.

Theo Duy Ân (tổng hợp)

An ninh thế giới