Phó thủ lĩnh Hamas vừa bị ám sát là ai?

Phó thủ lĩnh Hamas Saleh al-Arouri dường như đã lường trước cái chết của mình.

"Tôi đang chờ được tử vì đạo và tôi cho rằng mình đã sống quá lâu", ông nói hồi tháng 8/2023 trong lời kêu gọi người Palestine ở Bờ Tây do Israel chiếm đóng hãy cầm vũ khí trong bối cảnh bạo lực gia tăng.

Arouri đã tử vong trong cuộc tấn công bằng máy bay không người lái (UAV) của Israel tại Beirut vào hôm 2/1, 3 tháng sau cuộc tấn công xuyên biên giới bất ngờ của Hamas làm bùng nổ cuộc chiến ở Gaza.

Israel từ lâu đã cáo buộc Arouri đứng sau các cuộc tấn công nhằm vào công dân nước này. Nhưng một quan chức Hamas cho biết nhân vật này cũng đóng vai trò "trung tâm trong các cuộc đàm phán" về tương lai hậu chiến của Gaza và việc phóng thích con tin.

Về cái chết của Arouri, Mark Regev, cố vấn cấp cao của thủ tướng Israel, nói: "Người thực hiện điều này đã tiến hành cuộc tấn công chính xác nhằm vào giới lãnh đạo Hamas". Israel thường không xác thực hay bác bỏ trách nhiệm trong các cuộc tấn công như vậy.

Dù không có tầm ảnh hưởng như các thủ lĩnh Hamas tại Gaza, Arouri vẫn được coi là nhân vật chủ chốt. Người này thường dàn xếp các hoạt động ở Bờ Tây của Hamas dù sống lưu vong ở Syria, Thổ Nhĩ Kỳ, Qatar và cuối cùng là Li Băng sau thời gian dài bị giam giữ tại Israel.

Là quan chức cấp cao của Hamas ở Li Băng, Arouri đóng vai trò lớn trong việc củng cố quan hệ giữa nhóm này với lực lượng Hezbollah, và gián tiếp qua đó là với Iran, nước hậu thuẫn chính cho cả hai nhóm.

Hamas xác nhận Arouri đã chết nhưng không bình luận gì thêm.

Chủ trương cứng rắn với Israel

Trong nội bộ Hamas, Arouri được mô tả là tiếng nói hàng đầu kêu gọi hòa giải giữa các phe phái của người Palestine. Nhân vật này có mối quan hệ tốt với Fatah, đảng của Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas đang nắm quyền ở Bờ Tây.

Hamas và Fatah đã xung đột trong nhiều năm và từng có cuộc đụng độ ngắn vào năm 2007.

Nhưng về vấn đề xung đột với Israel, Arouri được coi là người có đường lối cứng rắn, từng tham gia thành lập nhánh quân sự của Hamas, Lữ đoàn al-Qassam. Arouri bị Israel cáo buộc dàn xếp các cuộc tấn công chết người trong nhiều năm qua.

Israel nói rằng Arouri đứng sau vụ bắt cóc và sát hại 3 thiếu niên Israel ở Bờ Tây vào năm 2014, sự việc làm bùng phát cuộc tấn công kéo dài 7 tuần của Israel vào Gaza khiến 2.100 người Palestine thiệt mạng.

Trong bối cảnh Israel vẫn chiếm đóng Bờ Tây và các khu định cư của người Israel ngày càng mở rộng, Arouri khẳng định rằng "không có lựa chọn nào khác" ngoài việc phản kháng toàn diện.

Arouri là một trong những quan chức cấp cao của Hamas chủ trương mở rộng mạnh mẽ sang Bờ Tây, nơi các tay súng của nhóm này đã thực hiện một loạt vụ tấn công vào người định cư Israel trong 18 tháng qua.

Thành viên ban đầu của Hamas

Sinh ra gần Ramallah ở Bờ Tây vào năm 1966, Arouri là thành viên ban đầu của Hamas.

Nhân vật này bị bỏ tù vào năm 1992, một năm trước khi ban lãnh đạo Fatah đồng ý hiệp định Oslo với Israel, chấp nhận sự tồn tại của nhà nước Israel và từ bỏ đấu tranh vũ trang để thúc đẩy đàm phán thành lập nhà nước Palestine. Hamas bác bỏ phương thức đấu tranh qua đàm phán.

Khi được trả tự do vào năm 2007, Arouri nhanh chóng quay trở lại phong trào đấu tranh của Hamas và một lần nữa bị bỏ tù. Đến năm 2010, nhân vật này bị Tòa án Tối cao Israel ra lệnh trục xuất.

Phó thủ lĩnh Hamas sống 3 năm ở Syria rồi chuyển đến sống tại Thổ Nhĩ Kỳ cho đến khi Israel gây sức ép buộc Ankara trục xuất Arouri vào năm 2015. Nhân vật này sau đó trú tại Qatar và Li Băng, làm việc tại văn phòng của Hamas ở quận Dahiyeh của Beirut cho đến cuộc tấn công bất ngờ hôm 2/1.

Dù có lập trường phản kháng mạnh mẽ, Arouri đã quen với việc đối thoại gián tiếp với người Israel. Năm 2011, ngay sau khi ra tù, Arouri là một trong những nhà đàm phán của Hamas tham gia vào cuộc trao đổi tù nhân với Israel.

Trong lúc các thủ lĩnh của Hamas tại Gaza là Yahya Sinwar, Mohammed Deif và Marwan Issa đang ẩn náu, Arouri đã tham gia sâu trong các cuộc đàm phán với Israel. Ông từng nói vào tháng 12/2023 rằng Hamas sẽ không thả thêm con tin cho đến khi có lệnh ngừng bắn hoàn toàn.