Philippines tính cách buộc Trung Quốc tuân thủ phán quyết

Mới đây, Wall Street Journal dẫn phân tích của Thẩm phán Antonio T. Carpio thuộc Tòa án Tối cao Philippines đưa ra 4 kịch bản đáp trả nếu Trung Quốc không tuân thủ phán quyết của Tòa, Manila có thể thực hiện một số biện pháp để thực thi phán quyết và bảo vệ lợi ích của mình.

Theo đó, thứ nhất, trong trường hợp một công ty dầu khí Trung Quốc đưa dàn khoan tới khu vực nước này chiếm đóng để khai thác khí đốt, Philippines có thể kiện công ty này ở bất kỳ quốc gia nào mà công ty có tài sản, như Canada, một thành viên của Công ước Liên Hợp Quốc về Luật biển (UNCLOS).

Philippines có thể đề nghị tòa án Canada thu giữ tài sản của công ty dầu khí Trung Quốc ở nước này để đền bù cho những tổn thất mà phía công ty trên gây ra.

Thứ hai, Philippines cũng có thể yêu cầu phía Trung Quốc bồi thường thiệt hại.

Tòa Trọng tài từng nêu rõ hoạt động bồi đắp, xây dựng đảo nhân tạo của Trung Quốc đã gây ra những thiệt hại không thể sửa chữa đối với hệ sinh vật biển ở quần đảo Trường Sa, trong đó có đá Vành Khăn và đá Subi thuộc chủ quyền của Việt Nam mà Philippines cũng tuyên bố chủ quyền. Bởi theo UNCLOS, một quốc gia bắt buộc phải có nghĩa vụ pháp lý đối với thiệt hại gây ra cho môi trường biển của quốc gia khác.

Thứ ba, Philippines cũng có thể yêu cầu cơ quan Đáy biển quốc tế (ISA), một tổ chức thành lập theo quy định của UNCLOS, ngừng cấp 4 giấy phép từng cấp cho Trung Quốc để nước này khai thác đáy biển trong vùng biển quốc tế, bên ngoài quyền tài phán của Bắc Kinh.

Thẩm phán Carpio cho rằng, đây cũng là một biện pháp tương đối hữu hiệu, bởi các quốc gia phê chuẩn UNCLOS đã nhất trí chấp thuận rằng ISA và các phán quyết của cơ quan này là một phần không tách rời của UNCLOS.

Nếu Trung Quốc không chấp thuận quyết định của ISA, Manila có thể cáo buộc rằng Bắc Kinh thừa nhận UNCLOS dưới góc độ được khai thác nguồn lực đáy biển nhưng lại bác bỏ các điều khoản liên quan tới giải quyết tranh chấp.

Thứ tư, ông Carpio cũng cho rằng dù không có lực lượng cảnh sát biển quốc tế để thực thi phán quyết, các cường quốc hải quân, dẫn dầu là Mỹ, đã tuyên bố sẽ tiếp tục qua lại tự do trên vùng trời và vùng biển quốc tế ở Biển Đông để thực thi quyền của họ.

Và khi Trung Quốc không thể ngăn các cường quốc này thực hiện quyền tự do hàng hải và hàng không, một phần quan trọng của phán quyết cuối cùng đã được thực thi. Biển Đông không bao giờ là ao nhà của Trung Quốc như tham vọng mà nước này vẽ ra qua "đường lưỡi bò".

"Cùng với thời gian, phán quyết của Tòa Trọng tài sẽ cần được thực thi đầy đủ vì thế giới sẽ không chấp nhận một quốc gia đơn lẻ tuyên bố chủ quyền đối với gần trọn một vùng biển có nhiều quốc gia khác giáp ranh. Hành vi vi phạm của Trung Quốc, nếu không được ngăn chặn, sẽ đồng nghĩa với 'cái chết' của Luật Biển quốc tế", Thẩm phán Carpio khẳng định.

Trong một diễn biến liên quan, Ngoại trưởng Philippines Perfecto Yasay vừa tiết lộ Bắc Kinh đề xuất các cuộc đàm phán song phương với Manila, nhưng chỉ là về các vấn đề “ngoài lề hoặc không nhắc tới” phán quyết của Tòa trọng tài.

Theo Reuters ngày 19/7, ông Yasay đã thẳng thừng từ chối đề xuất của người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị trong cuộc gặp bên lề Hội nghị thượng đỉnh Á - Âu (ASEM) hồi cuối tuần rồi ở Ulan Bator (Mông Cổ).

“Họ nói nếu chúng tôi cứ khăng khăng dựa vào phán quyết, rồi theo đó mà tranh luận thì rất có thể sẽ dẫn tới một cuộc đối đầu, nhưng tôi nói với họ đây là điều đi ngược lại hiến pháp và lợi ích quốc gia của chúng tôi” - ông Yasay nhấn mạnh.

Ngoại trưởng Philippines còn cho biết ông đã yêu cầu Trung Quốc phải cho ngư dân Philippines vào đánh bắt bên trong bãi cạn Scarborough. Lực lượng hải cảnh Trung Quốc không được đe dọa, xua đuổi hay quấy rối các tàu của Philippines ở khu vực này.

Ngoại trưởng Yasay cũng thừa nhận: “Chúng tôi chưa tham gia đàm phán song phương với bất kỳ quốc gia nào”.

Tại Trung Quốc, những lời kêu gọi tẩy chay các sản phẩm của Philippines và Mỹ đã xuất hiện tuy chỉ là những vụ lẻ tẻ và không được chính quyền bật đèn xanh.

Thứ trưởng Bộ Thương mại Trung Quốc Cao Yến (Gao Yan) khẳng định với Reuters: “Phải nói rằng mặc dù một số cư dân mạng đã kêu gọi tẩy chay các sản phẩm đến từ Philippines, song thực tế điều này đã không xảy ra.. Trung Quốc sẵn sàng phát triển quan hệ thương mại đa dạng và cùng có lợi với Philippines”.

Theo Kim Hoa (Tổng hợp)

Đất Việt