"Phao cứu sinh" của Triều Tiên trước nguy cơ nạn đói

Trong bối cảnh các phương tiện truyền thông đưa tin Triều Tiên đang phải vật lộn để thoát khỏi tình trạng thiếu lương thực, thông điệp của nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un gửi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nhân kỷ niệm 100 năm ngày thành lập đảng Cộng sản Trung Quốc được giới phân tích coi là dấu hiệu cho thấy, mối quan hệ bền chặt với Bắc Kinh sẽ giúp Bình Nhưỡng chống chọi với mọi cuộc khủng hoảng kinh tế hoặc lương thực do đại dịch Covid-19 gây ra.

Ngày 1/7, nhà lãnh đạo Kim Jong-un cho biết ông sẽ thúc đẩy hơn nữa quan hệ với Trung Quốc và đưa quan hệ hữu nghị song phương "lên một vị trí chiến lược mới theo yêu cầu của thời đại, cũng như theo nguyện vọng của nhân dân hai nước".

Trước đó, nhà lãnh đạo Kim Jong-un đã thừa nhận trong cuộc họp với các quan chức cấp cao hồi tháng 6 rằng, Triều Tiên đang phải đối mặt với tình hình khó khăn về lương thực khi ngành nông nghiệp nước này không hoàn thành kế hoạch sản xuất vì thiệt hại do bão vào năm ngoái.

Triều Tiên đã triển khai một số biện pháp chống dịch Covid-19 nghiêm ngặt nhất thế giới kể từ khi bắt đầu đại dịch Covid-19, bao gồm việc đóng cửa biên giới, khiến nền kinh tế vốn gặp khó khăn của nước này càng trở nên kiệt quệ hơn.

Khó khăn chồng chất

Lee Seong-hyon, cựu giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Trung Quốc thuộc Viện Sejong của Hàn Quốc, cho rằng những biện pháp chống dịch của Triều Tiên suốt 18 tháng qua là "lệnh trừng phạt kinh tế tự áp đặt nặng nề nhất".

Tom Byrne, chủ tịch tổ chức phi lợi nhuận Korea Society có trụ sở tại New York (Mỹ), cũng nhận định tình hình ở Triều Tiên rất khó khăn và các chính sách ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn.

Ngoài tình trạng thiếu hụt nguồn cung trầm trọng do việc đóng cửa biên giới, chuyên gia Byrne cho biết Triều Tiên còn thúc đẩy phi đô la hóa nền kinh tế, ngừng các hoạt động thương mại và đầu tư trong nước bằng đồng đô la của Mỹ và đồng nhân dân tệ của Trung Quốc, đồng thời thực hiện chính sách "thắt lưng buộc bụng" khắc nghiệt.

Jonathan Corrado, giám đốc chính sách của Korea Society, cho biết sự biến động gần đây về giá lương thực tại Triều Tiên là do thời tiết xấu và vụ mùa thất thu.

Daily NK, trang web chuyên đưa tin về Triều Tiên có trụ sở tại Seoul, tuần trước cho biết gạo và ngô đang được bán với giá rất cao ở Triều Tiên.

"Sự gián đoạn nguồn cung lương thực, giảm dần từ các nhà bán buôn đến bán lẻ, đồng nghĩa với việc nhiều gia đình chắc chắn sẽ gặp khó khăn để duy trì cuộc sống trong những ngày này", chuyên gia Corrado nhận định.

Ramon Pacheco Pardo, chuyên gia tại Viện Nghiên cứu Châu Âu thuộc Đại học Tự do Brussels, cho biết tình hình nội bộ ở Triều Tiên có thể sẽ xấu đi vì không có dấu hiệu cho thấy nước này sẽ sớm mở lại biên giới. Theo ông Pardo, những người sống ngoài thủ đô Bình Nhưỡng có khả năng bị ảnh hưởng nhiều nhất, vì họ phụ thuộc vào các thị trường hiện thiếu hàng hóa.

"Các tỉnh nhận được sự hỗ trợ từ chính phủ ít hơn so với thủ đô. Điều này sẽ làm trầm trọng thêm những vấn đề mà người dân ở các tỉnh này đang phải đối mặt", chuyên gia Pardo nói, đồng thời cho biết thêm rằng việc thị trường trong nước bị đóng băng sẽ là mối đe dọa lớn đối với sự ổn định của Triều Tiên vì hầu hết người dân nước này phụ thuộc vào đó để kiếm sống.

Bất chấp những tuyên bố trước đây của Triều Tiên rằng nước này không ghi nhận bất kỳ ca mắc Covid-19 nào, ông Kim Jong-un hôm 29/6 đã cảnh báo về một "sự cố nghiêm trọng" liên quan đến đại dịch, làm dấy lên lo ngại về một đợt bùng phát dịch bệnh ở nước này.

Trong cuộc họp mở rộng của đảng Lao động cầm quyền, ông Kim Jong-un đã khiển trách các quan chức cấp cao vì lơ là việc ngăn chặn sự lây lan của dịch Covid-19.

"Bình Nhưỡng nhiều khả năng sẽ trông cậy vào các biện pháp kiểm dịch nghiêm ngặt, hạn chế việc di chuyển của người dân, gây tổn hại thêm cho nền kinh tế của nước này", chuyên gia Lee Seong-hyon Lee nhận định.

Theo ông Lee, chính quyền Triều Tiên lo ngại về Covid-19 đến mức chưa cho phép Ji Jae-ryong, cựu đại sứ Triều Tiên tại Trung Quốc, trở về Bình Nhưỡng sau khi ông Ji được ông Ri Ryong-nam kế nhiệm hồi tháng 2.

Sự trợ giúp của Trung Quốc

Tuy nhiên, Li Nan, nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Mỹ thuộc Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc, cho biết sau nhiều thập niên bị trừng phạt từ bên ngoài và suy thoái kinh tế, Triều Tiên đã biết cách đối phó với khủng hoảng. Chuyên gia Nan nhận định Triều Tiên có thể sẽ dần tự do hóa hoạt động thương mại ở biên giới khi dịch bệnh lắng xuống.

Theo ước tính của Tổ chức Nông lương Liên Hợp Quốc, Triều Tiên sẽ thiếu 858.000 tấn lương thực trong năm nay. Cơ quan này nói thêm rằng, nếu sự thiếu hụt này không được bù đắp thông qua nhập khẩu và viện trợ lương thực, các hộ gia đình tại Triều Tiên có thể trải qua một giai đoạn rất khó khăn từ tháng 8 đến tháng 10 năm nay.

Tuy nhiên chuyên gia Li tin rằng, nạn đói có thể sẽ được ngăn chặn vì Triều Tiên có thể tăng sản lượng nông nghiệp, chuyển sang dự trữ lương thực chiến lược và đẩy mạnh nhập khẩu từ Trung Quốc và Nga.

Nah Liang Tuang, nhà nghiên cứu tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam của Singapore, cho rằng tình hình hiện tại của Triều Tiên có vẻ ít nghiêm trọng hơn nạn đói trong những năm 1994-1998.

Theo chuyên gia Nah, Trung Quốc, với vai trò là nước ủng hộ và bảo trợ chính của Triều Tiên, đã duy trì "sự sống" cho Bình Nhưỡng bằng dầu mỏ, đồng thời có khả năng sẽ can thiệp bằng cách viện trợ lương thực và y tế cho Triều Tiên trước khi tình hình trở nên thực sự nghiêm trọng.

Chuyên gia Li từ Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc cho biết, trong bối cảnh Triều Tiên "kiên quyết đứng về phía Trung Quốc" trong cuộc cạnh tranh liên tục của Bắc Kinh với Mỹ, hỗ trợ kinh tế của Bắc Kinh dành cho Bình Nhưỡng vào năm ngoái chủ yếu dưới dạng xuất khẩu phân bón hóa học và dầu mỏ.

Trong cuộc gặp hồi tháng 5 với tân đại sứ Triều Tiên, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị cho biết Bắc Kinh sẽ hỗ trợ Bình Nhưỡng giải quyết các vấn đề kinh tế ngày càng trầm trọng.

"Một khi Bình Nhưỡng mở cửa, Bắc Kinh sẽ tăng cường hỗ trợ kinh tế và nhân đạo cho Triều Tiên liên quan đến sinh kế của người dân. Trước sự cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa Trung Quốc và Mỹ, Trung Quốc vẫn đang cố gắng ngăn bán đảo rơi vào vũng lầy của một cuộc chiến tranh Lạnh mới", chuyên gia Li nói thêm.