Ông Biden sẽ làm gì trong những ngày cuối cùng ở Nhà Trắng?

Với việc ứng viên Cộng hòa Donald Trump thắng cử, hàng loạt chính sách mà chính quyền Dân chủ đã ban hành trong 4 năm qua đứng trước nguy cơ bị đảo ngược.

Về đối nội, ông Trump là người không đặt ưu tiên vào chính sách khí hậu mà quan tâm hơn tới tăng trưởng kinh tế. Tầm nhìn về xã hội của phe Cộng hòa và phe Dân chủ cũng có nhiều sự khác biệt. Về đối ngoại, ông Trump đã đe dọa cắt giảm viện trợ cho Ukraine, cũng như tuyên bố sẽ áp đặt hàng loạt mức thuế mới lên hàng nhập khẩu từ các đối tác thương mại hàng đầu của Mỹ.

Đây sẽ là thách thức lớn đối với chính quyền của Tổng thống Biden trong những ngày sắp tới. Giờ đây, họ đang tìm cách đẩy nhanh tốc độ thực thi những chính sách đã được ban hành, cũng như đưa ra những chính sách mới mà phe Cộng hòa sẽ mất nhiều thời gian và công sức nếu muốn đảo ngược.

Về đối nội

Hôm 9/12, Chánh văn phòng Nhà Trắng Jeff Zients gửi một bản ghi nhớ cho các nhân viên Nhà Trắng, trong đó điểm lại những ưu tiên chính sách của Tổng thống Biden trong hơn một tháng cuối nhiệm kỳ.

Theo bản ghi nhớ này, ông Biden có kế hoạch hủy bỏ thêm nhiều khoản nợ sinh viên đối với một số đối tượng người vay, bao gồm người làm trong lĩnh vực dịch vụ công. Mức trần giá thuốc 2.000 USD cũng sẽ có hiệu lực đối với mọi đối tượng được hưởng lợi theo mục D (về thuốc) của chương trình bảo hiểm y tế liên bang Medicare dành cho người cao tuổi và người khuyết tật, theo The Hill.

Ngoài ra, ông Biden cũng sẽ đẩy mạnh một số chính sách khác như cấp ngân sách để các bang phát triển Internet tốc độ cao, cũng như thúc giục Thượng viện Mỹ phê duyệt thêm nhiều ứng viên thẩm phán, bản ghi nhớ cho biết.

Ông Biden cũng đã tận dụng đặc quyền của tổng thống để đưa ra các lệnh ân xá - điều không mấy xa lạ trong lịch sử nước Mỹ.

"Các tổng thống sắp mãn nhiệm bị hạn chế trong hành động, tuy nhiên họ có đặc quyền ân xá, cũng như giảm án cho các tội phạm hình sự", bà Michelle Goldberg, cây viết bình luận của báo New York Times, viết. "Thông thường họ sẽ sử dụng quyền này để ân xá cho các cá nhân, nhưng nó cũng sẽ được sử dụng để ân xá cho cả một nhóm người".

Ngày 12/12, ông Biden đã giảm án cho khoảng 1.500 tù nhân và ân xá cho 39 người. Đây là ngày có nhiều người được ân xá nhất trong lịch sử nước Mỹ, theo AP. Trước đó, ông cũng đã ân xá cho con trai mình - Hunter Biden - người đã bị kết án vào đầu năm nay về tội liên quan đến súng và thuế liên bang.

Ông Biden và phe Dân chủ cũng đang cố gắng bảo vệ di sản về môi trường họ đã tạo dựng trong 4 năm qua. Ông John Podesta, đặc phái viên về khí hậu của chính quyền Biden, tiết lộ họ có nhiều kế hoạch trong những ngày cuối nhiệm kỳ của ông Biden.

"Chúng tôi có danh sách dài những việc cần làm", ông Podesta nói hồi đầu tháng 11, ngay sau khi ông Biden thất cử. Theo ông, Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ (EPA) đang nỗ lực giải ngân toàn bộ 5 tỷ USD được Quốc hội Mỹ cấp cho chương trình Giảm ô nhiễm khí hậu. Số tiền này sẽ được chuyển tới các bang, nhóm người bản địa và chính quyền địa phương đã đệ trình kế hoạch giảm phát thải.

"Chúng tôi muốn phân bổ tiền nhiều nhất có thể, khiến chính quyền sau này khó đảo ngược hơn", ông Podesta khẳng định.

Về đối ngoại

Ông Zients cũng cho biết ông Biden "đang tham gia vào nỗ lực của Thổ Nhĩ Kỳ, Ai Cập, Qatar, Israel và các quốc gia khác nhằm đạt được lệnh ngừng bắn tại Gaza và giải phóng các con tin". Ông Biden cũng có kế hoạch tăng cường hành động để thúc đẩy viện trợ cho Ukraine.

Sau khi kết quả bầu cử ngã ngũ, thư ký báo chí Lầu Năm Góc Sabrina Singh tiết lộ ông Biden muốn chi hết số tiền viện trợ cho Ukraine đã được Quốc hội cấp trước khi rời nhiệm sở. "Do đó chúng tôi đang quyết tâm làm việc để đảm bảo điều này sẽ được thực hiện", bà cho biết.

"Bộ Quốc phòng Mỹ đang tiến hành nỗ lực lịch sử để chuyển lượng vũ khí khổng lồ tới Ukraine trong vòng 5 tuần tới", một quan chức cấp cao trong chính quyền Mỹ khẳng định với CNN. "Từ nay (giữa tháng 12 tới giữa tháng 1/2025), chúng tôi sẽ gửi tới Ukraine hàng trăm nghìn quả đạn pháo, hàng nghìn tên lửa, hàng trăm phương tiện thiết giáp và các khí tài cần thiết khác".

Một nhóm liên ngành phụ trách nỗ lực chuyển giao vũ khí cho Ukraine đã được thiết lập do Cố vấn An ninh quốc gia Jake Sullivan đứng đầu. Bộ Quốc phòng Mỹ đang chạy đua với thời gian để hoàn thành nhiệm vụ, sử dụng cả đường biển lẫn đường hàng không. Ông David Shimer, quan chức phụ trách Ukraine tại Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ, đảm nhận nhiệm vụ điều phối với Lầu Năm Góc.

Bộ Tài chính Mỹ hôm 10/12 cho biết sẽ giải ngân khoản tiền 20 tỷ USD - là phần đóng góp của Mỹ trong gói viện trợ đa quốc gia trị giá 50 tỷ USD cho Ukraine - trước khi ông Biden rời Nhà Trắng. Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen tuyên bố nguồn tiền này "sẽ giúp Ukraine có sự hỗ trợ cần thiết".

Ông Trump được cho sẽ cứng rắn hơn với Kiev liên quan tới các khoản viện trợ. Trong quá trình vận động tranh cử, ông từng chỉ trích quy mô viện trợ của Mỹ và tuyên bố sẽ giải quyết vấn đề này sau khi giành chiến thắng.

Khi tình hình Trung Đông liên tục xuất hiện những diễn biến mới phức tạp - nhất là tại Syria - ông Biden cũng tìm cách bảo vệ di sản của mình tại Trung Đông. Ông cam kết bảo vệ các nước láng giềng của Syria ngay cả trong giai đoạn chuyển tiếp, ngăn chặn sự trỗi dậy của tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) cũng như bảo đảm an toàn của binh sĩ Mỹ tại khu vực.

Với Trung Quốc, chính quyền Dân chủ dường như cũng muốn duy trì quan hệ với Trung Quốc trước khi ông Biden rời Nhà Trắng.

Khi gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình bên lề Hội nghị Thượng đỉnh APEC tại Peru hồi tháng 11, ông Biden tái khẳng định không mong muốn cạnh tranh giữa hai nước biến thành xung đột. Giới chức Mỹ cũng đã gia hạn hiệp ước về khoa học - công nghệ với Trung Quốc, bất chấp phản đối từ một số nghị sĩ Cộng hòa.