Những ứng viên tiềm năng cho giải Nobel Hòa bình 2024

Ủy ban Nobel Na Uy ngày 11/10 sẽ công bố người đoạt giải Nobel Hòa bình năm 2024.

Giải thưởng Nobel Hòa bình được lựa chọn bởi một ủy ban gồm 5 người do quốc hội Na Uy lựa chọn, trong đó năm nay gồm những cái tên nổi bật như Bộ trưởng Giáo dục Na Uy Kristin Clemet, chính trị gia Jorgen Watne Frydnes và học giả Asle Toje...

Chỉ một nhóm cá nhân đủ tiêu chuẩn được lựa chọn mới có thể đề cử, bao gồm các thành viên nội các, nguyên thủ quốc gia, giáo sư đại học, những người từng đoạt giải Nobel Hòa bình...

Theo di chúc của nhà sáng lập Alfred Nobel, giải thưởng được trao cho những cá nhân đã nỗ lực xây dựng mối quan hệ thân thiết giữa các quốc gia, giảm chạy đua quân sự và tổ chức các sự kiện hòa bình. 

Năm ngoái, giải thưởng đã được trao cho nhà hoạt động nữ quyền người Iran Narges Mohammadi vì những nỗ lực trong cuộc đấu tranh chống lại áp bức đối với phụ nữ ở quốc gia này.

Viện Nobel đã nhận được 286 đề cử trong năm nay (giảm so với 351 đề cử của năm 2023), trong đó có 89 đề cử là các tổ chức. Theo các đánh giá, có những ứng viên tiềm năng cho giải Nobel Hòa bình năm nay.

Một ứng viên tiềm năng có thể là UNRWA và Philippe Lazzarini. Kể từ năm 1949, Cơ quan Cứu trợ và Công trình của Liên hợp quốc dành cho Người tị nạn Palestine ở Cận Đông (UNRWA) đã giúp người tị nạn tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe, giáo dục và cung cấp hỗ trợ ứng phó khẩn cấp trong thời kỳ xung đột. Tổ chức này, do Tổng ủy viên Philippe Lazzarini (một nhà nhân đạo người Thụy Sĩ-Italy) đứng đầu, hỗ trợ người tị nạn Palestine ở Jordan, Lebanon, Syria, Dải Gaza và Bờ Tây, bao gồm cả Đông Jerusalem.

UNRWA cũng đã nỗ lực ứng phó với làn sóng tập kích của Israel vào Li Băng, mở các nơi trú ẩn khẩn cấp để giúp đỡ người tị nạn. Theo Bộ Y tế Li Băng, gần 2.000 người đã tử vong tại nước này.

Một ứng viên khác được nhắc tới là các phòng ứng phó khẩn cấp của Sudan. Sudan đang phải đối mặt với một trong những "cuộc khủng hoảng nhân đạo tồi tệ nhất thế giới", khi hàng trăm nghìn người phải chạy trốn khỏi đất nước, định cư tại các trại tị nạn biên giới đang phải trải qua nạn đói, bệnh tật và bạo lực, và 10 triệu người khác phải di dời trong nước.

Để ứng phó với nhu cầu ngày càng tăng, các tình nguyện viên đã thành lập các phòng ứng phó khẩn cấp (ERRS) giải quyết các nhiệm vụ như sửa chữa đường dây điện và cung cấp dịch vụ chăm sóc y tế, thực phẩm, nước và bảo vệ cho người dân. "Vì năm 2024 đánh dấu kỷ niệm 75 năm Công ước Geneva sửa đổi, được xây dựng để bảo vệ thường dân trong chiến tranh, nên việc trao Giải thưởng Hòa bình năm nay cho một sáng kiến nhân đạo xứng đáng như "Phòng ứng phó khẩn cấp" sẽ làm nổi bật tầm quan trọng của việc tiếp cận viện trợ cứu sinh trong thời kỳ xung đột", ông Henrik Urdal, Giám đốc Viện Nghiên cứu Hòa bình Oslo, cho biết.

Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) cũng là tổ chức được nhắc tới. ICJ là cơ quan tư pháp chính của Liên hợp quốc, có nhiệm vụ xét xử các vụ kiện giữa các nước và tư vấn pháp lý về các vấn đề luật quốc tế. Tòa án là cơ quan tư pháp quốc tế duy nhất xét xử cho các nước.

UNESCO và Hội đồng châu Âu nằm trong số các ứng viên tiềm năng. Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) nỗ lực tăng cường an ninh và hòa bình bằng cách thúc đẩy đối thoại và hợp tác quốc tế giữa các quốc gia thành viên trong các lĩnh vực như giáo dục, khoa học và văn hóa.

Công việc của tổ chức này bắt đầu vào giữa Thế chiến II, khi các nhà lãnh đạo tìm cách khôi phục "hệ thống giáo dục của họ sau khi hòa bình được lập lại", theo trang web của UNESCO. Trong khi đó, Hội đồng châu Âu (EC), được "thành lập dựa trên giả định điều cần thiết để xây dựng một tương lai chung là cần hiểu biết về quá khứ", cũng tập trung vào giáo dục lịch sử.

"Một giải Nobel Hòa bình cho việc thúc đẩy hòa bình thông qua giáo dục lịch sử sẽ phù hợp với lời kêu gọi của Alfred Nobel về "tình anh em giữa các quốc gia", Giám đốc Viện Nghiên cứu Hòa bình Oslo nói.

Một trong những cá nhân được đề cử là Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Theo một trang web cá cược của Anh, ông Zelensky là một trong những ứng viên sáng giá cho Giải Nobel Hòa bình năm nay.

Tuy nhiên, trước đây Giám đốc Viện Nghiên cứu Hòa bình Oslo từng nói rằng, Giải Nobel Hòa bình không có khả năng được trao cho một người mà đất nước nước của họ đang trong tình cảnh chiến tranh.

Một ứng viên là chính trị gia Belarus Sviatlana Tsikhanouskaya - một nhà hoạt động người Belarus và ứng cử viên trong cuộc bầu cử tổng thống Belarus năm 2020. Bà thất cử trước tổng thống đương nhiệm là ông Alexander Lukashenko.

Bà hiện cũng được xếp hạng cao trên trang web cá cược của Anh. Dù hiện đang sống lưu vong nhưng bà Tsikhanouskaya vẫn tiếp tục gặp gỡ các nhà lãnh đạo quốc tế, gần đây nhất là gặp Ngoại trưởng Na Uy Espen Barth Eide để thảo luận về việc thả tù nhân chính trị, các vấn đề di cư của Belarus và đóng các lỗ hổng trừng phạt.

Nhà hoạt động Greta Thunberg nằm trong danh sách ứng viên tiềm năng. Thunberg, người Thụy Điển, là một nhà hoạt động môi trường nổi tiếng với việc thách thức các nhà lãnh đạo thế giới hành động ngay lập tức để giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu do con người gây ra. 

Cho đến nay, nhà hoạt động trẻ tuổi này vẫn tham gia vào phong trào này, thậm chí còn bị bắt tại Brussels (Bỉ) vì phản đối trợ cấp nhiên liệu hóa thạch vào ngày 5/10. Vì 2023 là năm nóng nhất trong lịch sử và các thảm họa thiên nhiên tàn khốc, như bão, trở nên nguy hiểm hơn do biến đổi khí hậu, nên chủ đề này càng trở nên được chú ý hơn.

Theo BBC, nhà hoạt động khí hậu này đã được đề cử Giải Nobel Hòa bình hàng năm từ năm 2019-2023. Greta Thunberg cũng là "Nhân vật của năm" do TIME bình chọn vào năm 2019, là người trẻ tuổi nhất từ trước đến nay nhận giải này.