Nga, Iran, Qatar thành lập "tam hùng khí đốt" kiểu OPEC

Những lo ngại

Theo các nhà phân tích, khối liên minh như trên sẽ có ít ảnh hưởng trực tiếp tới Mỹ, do nước này hoàn toàn không nhập khẩu khí tự nhiên từ Nga hay Iran và Qatar.

Song Washington và các đồng minh phương Tây lo ngại rằng mối quan hệ chiến lược ngày càng thân thiết giữa Nga và Iran có thể gây cản trở đến nỗ lực cô lập Tehran vì tham vọng hạt nhân của nước này. Hơn nữa, Mỹ cũng đang phản đối kế hoạch xây dựng đường ống dẫn khí đốt của Iran tới Pakistan và Ấn Độ, hai đồng minh quan trọng của Mỹ.

Còn tại châu Âu, nơi gần một nửa lượng khí tự nhiên nhập khẩu của các nước này là dựa vào Nga, theo các nhà phân tích, bất kỳ liên minh nào do Nga đứng đầu đều tạo ra đe dạo về nguồn cung và giá cả.

Nga, nước gần đây nhất đã đối đầu ra mặt với phương Tây về cuộc chiến ngắn 5 ngày với Gruzia, từ lâu đã bị cáo buộc dùng năng lượng để gây áp lực đối với các nước láng giềng, đặc biệt là Ukraine. Mátxcơva đã cắt xuất khẩu khí tự nhiên sang nước từng thuộc Liên Xô cũ này do tranh cãi về giá cả vào mùa đông năm 2006. Việc cắt đường ống dẫn đối với Ukraine còn gây ảnh hưởng tới các quốc gia châu Âu khác nằm ở phía dưới đường ống.

Trước động thái của ba nước Nga, Iran và Qatar, Liên minh châu Âu (EU) gồm 27 nước ngay ngày hôm qua đã kịch liệt phản đối. Người phát ngôn của EU Ferran Tarradellas Espuny cho biết: “Uỷ ban châu Âu cho rằng nguồn cung năng lượng phải được bán ra thị trường tự do”.

Theo thống kê của chính phủ Mỹ, nếu gộp cả ba nước, Nga, Qatar và Iran, chiếm gần 1/3 lượng xuất khẩu khí gas của toàn thế giới. Nước chiếm nhiều nhất là Nga. Còn theo công ty năng lượng Gazprom do chính phủ Nga quản lý, cả ba nắm giữ khoảng 60% trữ lượng khí gas của thế giới.

Mỹ, khách hàng tiêu thụ khí gas và dầu lửa lớn nhất thế giới, tự sản xuất được phần lớn khí tự nhiên, và chỉ nhập khẩu của Canada và Mexico.

Còn Nga, mặc dù không phải là thành viên của OPEC, nhưng Nga là nhà sản xuất dầu lửa lớn. Về phần Iran, trong thời gian đối đầu với các cường quốc thế giới về chương trình hạt nhân, đã doạ sẽ ngăn tất cả tàu chở dầu qua Vịnh Persian nếu bị tấn công.

Theo đánh giá của các nhà phân tích, một liên minh kiểu OPEC như trên giữa ba nước Nga, Iran và Qatar có thể củng cố thêm cả chính trị và năng lượng của các nước này, đặc biệt là khi giá dầu tăng cao trở lại như hồi đầu năm nay.

“Tam hùng khí đốt”

Việc ba nước này nhóm họp tại Tehran ngày hôm qua được xem như là một bước đi quan trọng nhất tiến tới thành lập một khối hợp tác kiểu OPEC kể từ khi lãnh tụ tối cao Iran, Ayatollah Ali Khamenei, đưa ra ý tưởng trên vào tháng 1/2007.

“Các quyết định lớn đã được đưa ra”, Bộ trưởng dầu mỏ Iran Gholam Hossein Nozari tuyên bố. Người đồng cấp Qatar của ông, Abdulla Bin Hamad al-Attiya, cũng cho biết cần thêm ít nhất 2 cuộc họp nữa để hoàn tất hiệp ước thành lập. Tuy nhiên, ông không tiết lộ khung thời gian cho vấn đề này.

Gọi nhóm là “tam hùng khí đốt”, giám đốc Gazprom, Alexei Miller, cho biết họ sẽ nhóm họp 3 hoặc 4 lần trong một năm. “Chúng tôi đang củng cố các trữ lượng khí tự nhiên lớn nhất thế giới, những lợi ích chiến lược chung và điều quan trọng hơn là khả năng hợp tác đối với các dự án ba bên”.

Trước đó, Nga đã xây dựng cho Iran lò phản ứng hạt nhân đầu tiên và theo các quan chức Iran nó có thể bắt đầu hoạt động vào cuối năm nay.

Khí gas không có ảnh hưởng như dầu lửa?

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, một liên minh về khí đốt tự nhiên sẽ không gây ảnh hưởng về giá cả như khối OPEC, tổ chức hợp tác về dầu lửa, do khí đốt tự nhiên không dao động lớn như dầu lửa. Khí đốt không giống như dầu lửa được bán theo hợp đồng dài hạn hơn nhiều, khoảng 25 năm một.

“Khí đốt là loại hàng hoá mang tính khu vực, trong khi dầu lửa mang tính quốc tế”, Ebel , cố vấn cấp cao của Dự án an ninh và năng lượng quốc gia, thuộc Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế ở Washington cho biết. “Nếu bạn muốn mua một thùng dầu thô, bạn phải mua theo giá của ngày hôm nay. Nhưng nếu muốn xây dựng một đường ống khí đốt tự nhiên, bạn phản thoả mãn hai điều kiện: có đủ khí gas để chi trả cho việc xây dựng đường ống hoạt động trong 25 năm, và khách hàng sẽ đồng ý mua theo một bảng giá cho 25 năm”.

Song, một khối liên minh về khí tự nhiên có thể gây có ảnh hưởng nhất định đến giá cả thế giới, đặc biệt là ở châu Âu và châu Á, James Cordier, chủ tịch Tampa, một tập đoàn thương mại của Mỹ nhận định.

Khí gas tự nhiên hoá lỏng, mặt hàng ngày càng quan trọng trên thị trường, có thể được bán giống như dầu lửa trong tương lai. Và động thái của Nga, Iran, Qatar, dường như là dự đoán trước tương lai đó, Konstantin Batunin, nhà phân tích của Alfa Bank, ngân hàng của Mátxcơva cho biết.

Gazprom, công ty năng lượng quốc gia Nga, hiện đang muốn biến Mỹ trở thành một trong những thị trường chính cho khí gas tự nhiên hoá lỏng của mình. Tuần trước, họ đã cử các quan chức cấp cao tới Alaska để thảo luận về các dự án năng lượng này.

Phan Anh

Theo AP