Mỹ “rút chân” khỏi các điểm nóng: “Món quà” dành cho Tổng thống Putin?

Cây bút Neil MacFarquhar của New York Times đã cảm nhận thấy niềm hân hoan len lỏi trong các bản tin và bài bình luận của truyền thông Nga hôm 21/12 khi đề cập tới tình hình xáo trộn về an ninh quốc gia tại Mỹ.

Đầu tiên, Tổng thống Donald Trump đã gây bất ngờ cho chính các trợ lý của ông và cộng đồng quốc tế khi quyết định rút khoảng 2.000 lính Mỹ khỏi Syria. Điều này giúp Điện Kremlin một lần nữa xác nhận tính đúng đắn trong chiến thuật của Tổng thống Vladimir Putin rằng, việc Nga can thiệp quân sự vào cuộc chiến chống khủng bố tại Syria sẽ giúp vực dậy tầm ảnh hưởng của Moscow ở khu vực Trung Đông.

Sau quyết định gây chấn động về Syria, ông Trump được cho là tiếp tục rút một nửa lực lượng quân sự Mỹ khỏi Afghanistan. Hai quyết định rút quân liên tiếp của ông chủ Nhà Trắng đã dẫn tới tuyên bố từ chức của Bộ trưởng Quốc phòng Jim Mattis - vị tướng giàu kinh nghiệm dẫn dắt Lầu Năm Góc.

Theo Vladimir Frolov, nhà bình luận kiêm chuyên gia phân tích đối ngoại Nga, ông Trump là "món quà của Chúa" dành cho Nga.

"Ông Trump mặc định thực thi chương trình nghị sự tiêu cực của Nga, làm suy yếu trật tự thế giới do Mỹ dẫn đầu, gây tổn hại cho liên minh của Mỹ cũng như sự tín nhiệm của Mỹ với tư cách là một đối tác và một đồng minh. Tất cả những điều này đều do ông ấy thực hiện. Nga chỉ việc thư giãn, dõi theo và cổ vũ cho ông Trump", chuyên gia Frolov nhận định.

Trong một bình luận trên Facebook, Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Nga Konstantin Kosachev nhận định những bất đồng ở Washington hiện nay là "một tín hiệu thú vị, thậm chí là tín hiệu tích cực".

Ngoài tuyên bố rút quân của tổng thống Mỹ, Nga cũng đón nhận một thông tin tích cực khác trên mặt trận kinh tế khi Washington công bố kế hoạch dỡ bỏ trừng phạt nhằm vào Rusal - công ty Nga chiếm thị phần lớn trong thị trường nhôm thế giới. Công ty này do Oleg Derpaska, người từng là đối tác làm ăn với cựu quản lý chiến dịch tranh cử của Tổng thống Trump Paul Manafort, lãnh đạo.

Một số ý kiến cho rằng Tổng thống Trump có thể đang bị Nga "hăm dọa" khi đưa ra một loạt quyết định nhượng bộ đối với Moscow. Tuy nhiên, giới phân tích và truyền thông nhận định động cơ thúc đẩy Tổng thống Trump có lẽ xuất phát từ việc thực hiện các cam kết của ông từ khi còn là ứng viên tranh cử vào Nhà Trắng.

"Tôi không cho rằng ông ấy đang bị hăm dọa. Làm suy yếu NATO và suy yếu châu Âu là điều mà ông Putin mong muốn, nhưng ông Trump đang thực hiện điều đó vì những lý do khác", Nina L. Khrushcheva, giáo sư quan hệ quốc tế tại Trường New School ở New York, nhận định.

Mặc dù không tin Tổng thống Trump chịu sức ép từ Nga, song giới phân tích vẫn hoài nghi về việc tại sao các quyết định của ông chủ Nhà Trắng gần như trùng khớp với các mục tiêu chính sách đối ngoại của Nga như vậy.

"Một lần nữa, chúng ta chứng kiến một vị tổng thống hành xử thất thường và bốc đồng, ngoại trừ trong các vấn đề liên quan tới Nga. Ở đây, ông Trump đã kiên định một cách kỳ lạ trong việc sẵn sàng thực thi các chính sách tạo điều kiện cho chiến lược của Nga trong khi làm suy yếu chiến lược của chúng ta", Leslie Vinjamuri, giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học SOAS London, nhận định.

"Món quà" dành cho Nga?

Tuy vậy, không phải mọi quyết định của Tổng thống Trump đều là điềm lành cho Nga. Theo Valery D. Solovei, giáo sư về khoa học chính trị tại Viện Quan hệ Quốc tế Quốc gia Moscow, tuyên bố rút quân khỏi Syria của ông Trump là một "món quà" đối với Nga, nhưng quyết định rút quân khỏi Afghanistan lại là vấn đề phức tạp hơn.

"Một mặt, người Nga hân hoan về việc Mỹ rút quân, nhưng Điện Kremlin vẫn luôn lo ngại rằng sự bất ổn tại Afghanistan có thể làm gia tăng dòng chảy của ma túy và các phần tử cực đoan tới Nga", ông Solovei nói.

Tại Syria, sự hiện diện của lực lượng quân sự Mỹ được xem là lý do khiến Tổng thống Putin cho rằng Nga không thể nhanh chóng chấm dứt cuộc xung đột như ông mong muốn. Do vậy, sau khi Mỹ rút quân, nhà lãnh đạo Nga buộc phải đẩy nhanh cam kết của mình.

Ngoài ra, việc chiến đấu với tàn dư của tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) tại Syria bây giờ sẽ thuộc về tay Nga sau khi Mỹ không còn hiện diện ở đây nữa. Khi đó, bất kỳ sự bùng phát bạo lực nào tại Syria cũng sẽ là đòn giáng vào tuyên bố của Nga trước đây rằng, Syria đã đủ ổn định để bắt đầu một tiến trình chính trị và tái thiết sau chiến tranh.

Chính quyền Nga vẫn luôn do dự rằng những gì Tổng thống Trump nói và những gì ông làm không phải lúc nào cũng đồng nhất với nhau, thậm chí nhà lãnh đạo Mỹ có thể thay đổi chỉ bằng một dòng thông báo trên Twitter. Do vậy, các quan chức Nga vẫn phản ứng thận trọng với tuyên bố rút quân, bắt đầu từ Syria, của ông Trump.

"Chúng tôi cần biết người Mỹ sẽ rời đi như thế nào, bao giờ, ở đâu và theo cách nào. Hiện tại những điều này đều chưa rõ ràng", phát ngôn viên của Tổng thống Putin, ông Dmitry S. Peskov, nói với các phóng viên hôm 21/12.

Trong cuộc họp báo ngày 20/12, Tổng thống Putin một lần nữa ca ngợi người đồng cấp Mỹ. Ông chủ Điện Kremlin cũng nói rằng sự thay đổi của chính trường Mỹ, trong đó phe Dân chủ chiếm đa số tại Hạ viện, sẽ gây khó khăn cho những nỗ lực của ông Trump trong việc cải thiện quan hệ với Nga.

Chính quyền Trump hiện vẫn duy trì những quan điểm mà Nga không hài lòng, bao gồm việc Mỹ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân với Nga hay trong vấn đề Ukraine. Mỹ không đồng tình với việc Nga gia tăng kiểm soát đối với Ukraine, trong khi Moscow cáo buộc Washington là nguồn cơn dẫn tới căng thẳng giữa Nga và Ukraine.

Sự thiếu nhất quán của Tổng thống Trump cũng là mối lo ngại với Nga. Hiện tại quyết định của nhà lãnh đạo Mỹ có thể nghiêng về phía Tổng thống Putin, nhưng một ngày nào đó, ông Trump có thể xoay chiều.

"Một thế giới quá bất ổn là điều ông Putin không thực sự mong muốn. Nếu có quá nhiều sự hỗn loạn, Nga buộc phải hành xử theo nhiều hướng", giáo sư Khrushcheva nhận định, đồng thời chỉ ra rằng Nga chưa có đủ nguồn lực tài chính cũng như các nguồn lực khác mạnh như Mỹ để có thể giải quyết mọi vấn đề toàn cầu.

Ở thời điểm hiện tại, Nga sẵn sàng đương đầu với một số bất ổn. Việc Tổng thống Trump hạn chế vai trò của Mỹ trên trường quốc tế và tập trung vào các vấn đề nội bộ đã "nhường sân" cho các nước như Nga hay Trung Quốc trong việc mở rộng tầm ảnh hưởng toàn cầu.

Thành Đạt

Theo New York Times