Mỹ cắt viện trợ quân sự, Ukraine cạn kiệt tên lửa phòng không tầm xa

Ukraine hiện nay đã tự sản xuất được nhiều loại vũ khí mà họ cần hoặc mua từ các quốc gia đồng minh châu Âu. Tuy nhiên, với tên lửa, Mỹ gần như độc quyền về các hệ thống phòng không tốt nhất thế giới, đi kèm với đó là bệ phóng và radar hỗ trợ.

Vì vậy, việc Mỹ ngừng viện trợ, gồm cả các tên lửa đất đối không, đang đặt Ukraine vào tình thế vô cùng khó khăn nếu như Kiev vẫn tiếp tục quyết tâm chiến đấu.

Các tổ hợp do Mỹ thiết kế và sản xuất, đặc biệt là hệ thống tên lửa Patriot đã giúp Ukraine bảo vệ hiệu quả nhiều thành phố lớn của nước này khỏi các đòn tấn công bằng vũ khí hiện đại từ Nga, trong đó có cả những tên lửa đạn đạo siêu vượt âm rất khó đánh chặn.

"Phòng không là một trong những nhu cầu trọng yếu nhất của Ukraine", Bộ trưởng Quốc phòng Na Uy Bjørn Arild Gram cho biết.

Thế nhưng, khi Tổng thống Mỹ Donald Trump chỉ đạo dừng toàn bộ hỗ trợ quân sự cho Ukraine thì Kiev khó còn có thể dựa vào sự ủng hộ của Washington. 

Hai ngày sau cuộc họp đổ vỡ với Tổng thống Trump tại Nhà Trắng, ông Zelensky đến gặp các nhà lãnh đạo châu Âu ở London để vạch ra lộ trình tiếp theo cho Ukraine. 

Tại hội nghị, Thủ tướng Anh cam kết viện trợ 2 tỷ USD cung cấp cho Ukraine 5.000 tên lửa phòng không tầm ngắn Martlet do hãng Thales của Pháp sản xuất. 

Đồng thời, công ty Kongsberg của Na Uy cũng công bố kế hoạch liên kết với một hãng của Ukraine sản xuất tên lửa cho các tổ hợp phòng không tầm trung NASAMS của Ukraine.

Tuy nhiên, không sáng kiến nào trên đây có thể giúp Ukraine giải quyết được vấn đề phòng thủ tầm xa. 

Tên lửa Martlet có thể sử dụng để tấn công các máy bay không người lái (UAV) hay những mối đe dọa trên không khác nhỏ hơn từ khoảng cách 8km. NASAM có khả năng đánh trả các mối đe dọa cao hơn và nhanh hơn từ cự ly 40km.

Thế nhưng, Patriot có thể đánh chặn cả máy bay, UAV và gần như mọi mục tiêu tên lửa đạn đạo cơ động nhanh nhất ở khoảng cách 96km hoặc xa hơn.

Ukraine đã và đang nhận được các tên lửa dùng cho tổ hợp Patriot theo từng gói nhỏ, rồi gần như là đưa vào sử dụng ngay lập tức. Nhiều khả năng Kiev cũng không còn trữ lượng lớn tên lửa Patriot và có thể nhanh chóng cạn kiệt khi Mỹ ngừng viện trợ.

Khả dĩ nhất, Ukraine sẽ được Mỹ cho phép tiếp nhận tên lửa Patriot từ nhà máy ở Đức, một liên doanh giữa tập đoàn Raytheon và nhà chế tạo tên lửa MBDA của châu Âu. Mặc dù vậy, cơ sở sản xuất này vẫn đang hoàn thiện và sẽ chưa thể cung cấp tên lửa cho tới tận năm 2027.

Nhiều khả năng hơn, các nước châu Âu sẽ phải trang bị cho Ukraine toàn bộ tên lửa phòng không tương tự Patriot nhưng phải rất nhanh chóng. 

Chỉ có một lựa chọn khả thi nhất đó là SAMP/T - một dạng Patriot của châu Âu - do MBDA và tổ hợp Eurosam của Thales cùng phối hợp sản xuất. Ukraine đã có 2 tổ hợp SAMP/T nhưng sẽ phải cần thêm rất nhiều nữa cũng như hàng trăm quả tên lửa Aster dùng cho hệ thống này. 

Eurosam từng phải mất 4 năm mới ký được hợp đồng phát triển và chuyển giao tên lửa Aster đầu tiên. Tổ hợp này đã cam kết giảm xuống còn 18 tháng vào năm tới nhưng dù như thế vẫn không đủ nhanh, nếu xét tới tính cấp bách trong nhu cầu của Ukraine.